การเมืองในสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่หนึ่ง (2) วัดยานนาวาเป็นวัดที่พระองค์โปรดให้สร้างพระอุโบสถขึ้น พระประธานเป็นปางสมาธิ แต่เนื่องจากพระพักตร์ที่ออกเหลี่ยม ทำให้สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นพระพุทธรูปสร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 มากกว่าที่จะเป็นของที่สร้างมาพร้อมกับพระอุโบสถ ไม่มีประวัติที่ชัดเจนว่า ทำไมพระองค์โปรดให้สร้างอุโบสถใหม่ ทั้งที่วัดนี้อยู่ไกลมากในสมัยนั้น ไกลจนเป็นที่ตั้งถิ่นฐานของชาวทวาย ที่น่าจะเทครัวมาเมื่อครั้งพระองค์ยกทัพไปตีเพื่อชิงเมืองนี้คืนจากพม่า พระองค์น่าจะส่งใครสักคนตั้งวังเพื่อควบคุม ก็เลยมีการสร้างวัดถวาย น่าจะล้อกับวัดราชบูรณะ ที่พระองค์ส่งเจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์ พระโอรสในเจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ ในสมเด็จพระพี่นางไปตั้งวังคุมเส้นทาง จึงมีการบูรณะวัดเลียบถวายแก่รัชกาลที่ 1 พระราชทานนามว่า วัดราชบุรณะ ปัจจุบันพระประธานเป็นปางมารวิชัย แต่วัดนี้เสียหายจากระเบิดในสงคราม จึงจำเป็นต้องไปสืบหาหลักฐานที่เป็นรูปถ่ายและบันทึกย้อนหลัง สรุปได้ว่า ในอดีตพระประธานในพระอุโบสถนั้นเป็นปางสมาธิ พ.ศ. 2488 วัดนี้คงชำรุดทรุดโทรมมาก จนกระทั่งมีการประกาศ ให้วัดต่างๆ ที่อยากได้อัญเชิญพระพุทธรูปสุโขทัยที่ระเบียงคตกลับไป ที่มีหลักฐานบันทึกไว้ ก็คือ หลวงพ่อเชียงแสน วัดธรรมาธิปไตย หน้าตักกว้าง 1 ศอก 15 นิ้ว และหลวงพ่อสุโขสัมฤทธิ์ วัดคุ้งตะเภา หน้าตักกว้าง 1 ศอก 13 นิ้ว ปัจจุบันอยู่ที่จังหวัดอุตรดิตถ์ ทำให้เราทราบว่า พระพุทธรูปเมืองเหนือส่วนหนึ่งที่อัญเชิญมา ในสมัยรัชกาลที่ 1 ที่ไม่ได้ขนาด กล่าวคือเล็กเกินไป ถูกส่งไปใช้บูรณะวัดต่างๆ ที่อยู่นอกเมือง ที่วัดราชบูรณะมีบันทึกว่ามีจำนวนทั้งสิ้น 162 องค์ วัดสมอราย เป็นวัดที่มีหลักฐานว่ารัชกาลที่ 1 โปรดให้กรมพระราชวังบวรบูรณะขึ้นใหม่ แทรกความรู้นิดหนึ่งว่า หากใช้แม่น้ำเจ้าพระยาเป็นหลัก วังหลวงจะบูรณะวัดไปทางสมุทรปราการ วังหน้าจะบูรณะไปทางนนทบุรี ปัจจุบันไม่เหลือเค้าของการบูรณะในครั้งนั้น เพราะวัดนี้เป็นวัดสำคัญ ที่รัชกาลที่ 4 ทรงมาผนวช จึงมีการบูรณะใหญ่ในสมัยรัชกาลที่ 5 มีการย้ายพระประธานปางสมาธิสมัยอยุธยาไปไว้ด้านหลังอุโบสถ เนื่องจากเป็นพระพุทธรูปเก่า ก็ไม่อาจทราบได้ว่าเป็นความตั้งใจหรือไม่ ผมเรียงลำดับวัดต่างๆ ตามความใกล้ชิดของการสร้างกับรัชกาลที่ 1 เรามานับเลขกัน วัดที่มีพระประธานปางสมาธิมี วัดพระแก้ว วัดโพธิ์ วัดคูหาสวรรค์วัดสระเกศ วัดระฆัง วัดยานาวา วัดราชบูรณะ และวัดสมอราย วัดที่มีพระพุทธรูปปางมารวิชัย ได้แก่ วัดสุทัศน์ วัดสุวรรณาราม และวัดสุวรรณดาราราม เท่ากับว่ามีพระปางสมาธิเป็นพระประธาน ในวัดที่สร้างหรือบูรณะในสมัยรัชกาลที่1 ถึง 8 ใน 11 องค์ ในทางวิทยาศาสตร์ ถือว่ามีความสำคัญทางสถิติเลยทีเดียว มีอีกวัดที่บูรณะในสมัยรัชกาลที่ 1 แต่ไม่ถูกกล่าวถึง คือวัดราชสิทธาราม เพราะพระประธานที่เห็นในปัจจุบันว่ากันว่าปั้นพระพักตร์โดยรัชกาลที่ 2 และปั้นพระองค์โดยรัชกาลที่ 3 จึงได้ถูกข้ามไป เพราะไม่ได้ร่วมสมัยกับรัชกาลที่ 1 ด้วยอำนาจแห่งมนตรา ผมจะพาทุกคนย้อนเวลาไปฟังการบรรยาย ในห้องบรรยาย ไม่ได้มีการกล่าวถึงในเรื่องนี้มาก แต่สำหรับผมคิดว่าเป็นเรื่องสำคัญ เพราะมันคือจุดกำเนิดเรื่องราว ว่าเหตุใดในสมัยรัชกาลที่ 1 จึงมีพระปางสมาธิมากมายอย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งต่างไปจากแนวคิดของอยุธยาตอนปลายที่เน้นพระปางมารวิชัย เป็นพระประธานในพระอุโบสถ ทั้งที่เราเชื่อกันมาอย่างยาวนาน ว่าศิลปะในสมัยรัชกาลที่ 1 คือการจำลองอยุธยาให้คืนมาดังเดิม โคลงบาทแรกของนรินทร์อิน ว่า “อยุธยายศล่มแล้ว ลอยสวรรค์ ลงฤๅ” แต่ในความเป็นจริง อยุธยานั้นมิได้หายไปไหน มันคงอยู่ในกรุงเทพ แต่ได้พัฒนารูปแบบใหม่ขึ้นมาอย่างมีนัยยะทางการเมือง เช่น 1. โบสถ์ หรือวิหาร เป็นประธานของวัด โดยมีระเบียงคดล้อม เช่น วัดพระแก้ว มีโบสถ์เป็นประธานพร้อมระเบียงคดล้อม 2. พระพุทธรูปปางสมาธิ เป็นพระประธานในโบสถ์ เช่น พระแก้วมรกต ปางสมาธิ เป็นพระประธานในโบสถ์วัดพระแก้ว 3. พระอินทร์ เป็นอุดมคติสำคัญที่สุด พระแก้วมรกต เป็นพระพุทธรูปที่สร้างขึ้นโดยการสนับสนุนของพระอินทร์ และโบสถ์ที่ประดิษฐานนั้นก็เสมือนวิมานของพระอินทร์เหนือยอดเขาพระสุเมรุ เห็นได้จากรูปสัตว์หิมพานต์ประดับฐานโบสถ์โดยรอบ และนั่นคือบทสรุปของ การเมืองในสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่หนึ่ง   Create Date : 22 ตุลาคม 2558 2 comments Last Update : 22 ตุลาคม 2558 13:18:54 น. Counter : 1271 Pageviews. Share Tweet

วัดราชสิทธาราม วัดราชบูรณะ ทั้งกรุงเทพฯ ทั้งอยุธยา ยังไม่เคยไปเลยค่ะ   โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ 27 ตุลาคม 2558 14:07:30 น.

เข้าใาอ่านใหม่ค่ะ   โดย: tuk-tuk@korat 1 สิงหาคม 2559 14:59:15 น.