มติเรื่องพระเทียรราชาได้ราชสมบัติ


๑. สมเด็จพระไชยราชาธิราชเสด็จขึ้นไปตีเมืองเชียงใหม่ เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๐๘๙ เสร็จการสงครามแล้วเสด็จยกกองทัพหลวงกลับจากเมืองเชียงใหม่เมื่อเดือน ๔ แรม ๑๕ ค่ำ มาเกิดประชวรกลางทาง ครั้นถึงกรุงฯพระอาการหนักลง ทรงปรารภถึงเรื่องสืบสันตติวงศ์ และเวลานั้นมีแต่พระราชบุตรที่เกิดด้วยท้าวศรีสุดาจันทร์พระสนมเอก ๒ พระองค์ จึงทรงสถาปนาพระราชบุตรองค์ใหญ่อันพระชันษาได้ ๑๑ ปี ให้เป็นพระแก้วฟ้ามหาอุปราช ราชบุตรองค์น้อยพระชันษาได้ ๕ ปีเป็นพระศรีศิลป์ และเลื่อนท้าวศรีสุดาจันทรอันเป็นเจ้าจอมมารดาของราชกุมาร ๒ พระองค์นั้น ขึ้นเป็นแม่อยั่วเมือง แล้วตรัสสั่งไว้ว่าเมื่อพระองค์สวรรคตแล้วให้พระแก้วฟ้ารับรัชทายาท และให้พระเทียรราชาราชอนุชาเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินไปกว่าพระแก้วฟ้าจะเจริญพระชันษาว่าราชการได้เอง

๒. ถึงเดือน ๖ ปีมะเมีย พ.ศ. ๒๐๘๙ สมเด็จพระไชยราชาธิราชสวรรคต ข้าราชการทั้งปวงจึงพร้อมกันถวายราชสมบัติแก่พระแก้วฟ้า ราชาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์ ให้พระเทียรราชาเป็นผู้สำเร็จราชการฝ่ายหน้า ท้าวศรีสุดาจันทร์ซึ่งได้เป็นสมเด็จพระชนนีพันปีหลวง เป็นผู้สำเร็จราชการฝ่ายใน และเป็นผู้ทนุบำรุงสมเด็จพระแก้วฟ้าโดยฉันท์เป็นพระมารดา

๓ ก. ฝ่ายพระเทียรราชามีหน้าที่เข้าเฝ้าท้าวศรีสุดาจันทร์เนืองๆ ด้วยต้องทูลหารือบรรดากิจการซึ่งฝ่ายหน้าเกี่ยวข้องด้วยฝ่ายใน และในการซึ่งเนื่องในส่วนพระองค์สมเด็จพระแก้วฟ้า เช่น การที่ทรงศึกษาเป็นต้น เมื่อได้พบปะคุ้นเคยกันมากเข้า ท้าวศรีสุดาจันทร์เป็นผู้ลุอำนาจแก่ราคะจริต ก็เกิดประดิพัทธต่อพระเทียรราชา แสดงเลศนัยให้รู้พระองค์ด้วยประการต่างๆเนืองๆ แต่ฝ่ายพระเทียรราชาไม่สมัครสมาน ด้วยซื่อตรงต่อพระอัครชายา ซึ่งปรากฏพระนามต่อมาว่าพระสุริโยทัยนั้น ทั้งมีความภักดีต่อสมเด็จพระแก้วฟ้า ก็บิดเบือนไม่รับไมตรีของนางๆโกรธแค้น สำคัญว่าพระสุริโยทัยคงหึงหวงเกียจกัน จึงทำเล่ห์อุบายบอกให้พระเทียรราชาเข้าพระทัยว่า ถ้าไม่ทิ้งพระสุริโยทัยออกบวชเสียจะเป็นอันตรายทั้งพระองค์และพระอัครชายา พระเทียรราชามิรู้ที่จะทำประการใด จะประกาศความชั่วของนางให้ปรากฏก็ไม่มีหลักฐานมั่นคง ทั้งเกรงจะเสียพระเกียรติยศสมเด็จพระแก้วฟ้า จะนิ่งอยู่ก็กลัวพระสุริโยทัยจะเป็นอันตราย จึงตรัสบอกพระสุริโยทัยให้ทราบเหตุที่จำเป็นจะต้องพรากกัน แล้วอุบายทูลลาว่าประชวร พระองค์ออกทรงผนวชอยู่ ณ วัดราชประดิษฐาน

(ความใน ๓ ก. นี้ เป็นแต่ทางสันนิษฐานนัยหนึ่ง ซึ่งจะยกเสียและเอาความข้อ ๓ ข. ต่อกับข้อ ๒ ทีเดียวก็ได้)

๓ ข. อยู่มาวันหนึ่ง ท้าวศรีสุดาจันทร์ออกไปบำเพ็ญพระกุศลที่วัดพระศรีสรรเพชญ แวะบูชาพระ ณ พระที่นั่งพิมานรัตยา ซึ่งสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงพระราชอุทิศถวายเป็นหอพระ นางไปพบญาติคนหนึ่งชื่อพันบุตรศรีเทพ เป็นพนักงานเฝ้าหอพระนั้น นางเกิดสมัครรักใคร่ จึงทำทักทายโดยฉันท์ญาติที่ได้รู้จักกันมา ครั้นเมื่อกลับคืนเข้าข้างใน อ้างว่าปราณีญาติให้ข้าหลวงนำเมี่ยงหมากและเครื่องอุปโภคบริโภคไปประทาน พันบุตรศรีเทพก็เก็บดอกจำปาจัดใส่กระทงส่งให้ข้าหลวงนำเข้าไปถวายสำหรับนางบูชาพระ ส่งเสียไปมาอย่างนี้หลายครั้ง นางเกิดรักใคร่พันบุตรศรีเทพมากขึ้น จึงมารยาปรารภกับออกญาราชภักดีผู้เป็นเจ้ากรม ว่าหลานของนางเป็นพนักงานเฝ้าหอพระอยู่ที่พระที่นั่งพิมานรัตยาคน ๑ ทราบว่าอดๆอยากๆขอให้ย้ายมาเป็นพนักงานเฝ้าหอพระของนางอยู่ใกล้ๆ จะได้ให้ทานกินให้อิ่มหนำ ออกญาราชภักดีพาซื่อ จึงย้ายพันบุตรศรีเทพเข้ามาเป็นตำแหน่งขุนชินราช รักษาพนักงานเฝ้าหอพระของสมเด็จพระชนนี ย้ายขุนชินราชคนเก่าออกไปเป็นพนักงานเฝ้าหอพระ ณ พระที่นั่งพิมานรัตยา

๔. ท้าวศรีสุดาจันทร์เป็นพระชนนีมีราชานุกิจที่ต้องประพฤติ เช่นไปนมัสการพระที่หอพระและเสด็จออกให้ข้าราชการเฝ้าเป็นต้นเป็นนิจ ไม่ต้องมีผู้ควบคุมเหมือนอย่างนักสนม เพราะฉะนั้นจึงได้มีโอกาสพบปะกับขุนชินราชที่หอพระเนืองๆ ต่อหน้าคน นางก็โอภาปราศัยอย่างเป็นญาติชั้นลูกหลาน ครั้นลับตาคนก็แสดงเลศนัยให้ปรากฏแก่ขุนชินราชว่านางรักใคร่ ฝ่ายขุนชินราชเป็นคนโง่เขลาปราศจากหิริโอตัปปะ เมื่อเห็นเช่นนั้นก็มีความยินดี จึงได้เป็นชู้กับนาง แต่การที่ท้าวศรีสุดาจันทร์คบขุนชินราชเป็นชู้นั้น ตั้งใจปกปิดจะมิให้ผู้ใดล่วงรู้ เพราะฉะนั้นจะไปมาหาสู่กันในที่ลับได้แต่ละครั้งเป็นการลำบาก อีกประการหนึ่ง นางปรารภว่าขุนชินราชเป็นแต่พนักงานเฝ้าหอพระ จะให้ทรัพย์สินคนก็จะสงสัย ด้วยเหตุทั้งสองประการนี้ นางจึงอ้างว่าขุนชินราชเป็นราชนิกูล ควรจะได้มีโอกาสรับรั้วงานราชการบ้าง จะให้เป็นแต่พนักงานเฝ้าหอพระอยู่เช่นนั้นหาสมควรไม่ จึงตั้งให้เป็นที่ขุนวรวงศาธิราช มีตำแหน่งในกรมวังของพระชนนีสำหรับนางใช้สอย

๕. การที่ท้าวศรีสุดาจันทร์เป็นชู้กับขุนวรวงศาธิราชนั้นปกปิดไว้ได้ไม่ช้า มีผู้รู้ความก็เกิดกิตติศัพท์โจทย์สงสัยกันขึ้น กิตติศัพท์นั้นทราบไปถึงเจ้าพระยามหาเสนา วันหนึ่งเจ้าพระยามหาเสนาจึงปรารภแก่ออกญาราชภักดี ว่าเดี๋ยวนี้มีเสียงโจทย์กันอย่างนี้ๆ ถ้าเป็นความจริงจะทำอย่างไร ในเวลานั้นออกญาราชภักดีไม่เชื่อว่าเป็นความจริง ถึงเจ้าพระยามหาเสนาก็เห็นจะยังไม่ลงเนื้อเชื่อใจว่าเป็นความจริง ออกญาราชภักดีพาซื่อประสงค์จะระงับกิตติศัพท์นั้น จึงทูลความปรารภของเจ้าพระยามหาเสนาแก่ท้าวศรีสุดาจันทร์ ฝ่ายท้าวศรีสุดาจันทร์เหมือนหนึ่งวัวสันหลังขาด พอได้ยินว่ามีผู้รู้ความชั่วก็ตกใจ จึงปรึกษากับขุนวรวงศาธิราช ว่าจะทำอย่างไรดี เจ้าพระยามหาเสนาเป็นเสนาบดีผู้ใหญ่และเป็นหัวหน้าของพวกทหาร จะป้องกันฉันใดจึงจะพ้นภัย ขุนวรวงศาธิราชเป็นคนพาลสันดานหยาบ ก็แนะนำว่าจำเป็นต้องฆ่าเจ้าพระยามหาเสนา ครั้นเตรียมการพร้อมแล้ว ท้าวศรีสุดาจันทร์จึงมีรับสั่งให้หาเจ้าพระยามหาเสนาเข้าไปเฝ้า แล้วแกล้งอุบายหน่วงเหนี่ยวให้กลับออกไปจากในวังต่อเวลาค่ำ ครั้นไปพอพ้นพระราชวังคนร้ายของขุนวรวงศาธิราชก็ลอบแทงเจ้าพระยามหาเสนาตาย

๖. ครั้นกำจัดเจ้าพระยามหาเสนาแล้ว ท้าวศรีสุดาจันทร์ปรึกษากับขุนวรวงศาธิราชต่อไปถึงพระเทียรราชา ว่าอาจจะเป็นศัตรูได้อีกคนหนึ่ง เพราะเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน จำจะต้องเอาพระเทียรราชาออกเสียจากตำแหน่ง อำนาจจะได้ตกอยู่แก่ท้าวศรีสุดาจันทร์แต่ผู้เดียว เมื่อเห็นกันดังนี้แล้ว ท้าวศรีสุดาจันทร์จึงทำกริ้วพระเทียรราชา หาเหตุว่าเพราะพระเทียรราชาว่าราชการอ่อนแอ คนร้ายจึงกำเริบถึงสามารถฆ่าเสนาบดีผู้ใหญ่ได้ใกล้รั้ววังถึงปานนั้น คนอย่างเช่นพระเทียรราชาบวชเสียดีกว่าว่าราชการแผ่นดิน ฝ่ายพระเทียรราชาก็รู้กิตติศัพท์ความชั่วของท้าวศรีสุดาจันทร์แต่ไม่กล้าจะเปิดเผย ด้วยไม่มีหลักฐานมั่นคงและเกรงสมเด็จพระแก้วฟ้าแต่จะเพิกเฉยเสีย ก็เกรงจะเป็นอันตรายอย่างเจ้าพระยามหาเสนา จึงประสมยอมรับผิดทูลลาออกทรงผนวช

(ความข้อ ๖ นี้ถ้าใช้ ต้องเอาข้อ ๓ ก. ออก)

๗. เมื่อพระเทียรราชาออกทรงผนวชแล้ว ไม่มีใครสามารถที่จะตั้งผู้ใดแทน ท้าวศรีสุดาจันทร์ก็ได้สำเร็จราชการแผ่นดินทั้งฝ่ายหน้าและฝ่ายใน นางยังเกรงอันตรายคิดจะหากำลังรักษาจึงอุบายให้ขุนวรวงศาธิราชจับคนร้ายที่ฆ่าเจ้าพระยามหาเสนาได้ ยกความชอบและอ้างเหตุที่การรักษาพระราชวังหละหลวมมาแต่ก่อนนั้น ตั้งให้ขุนวรวงศาธิราชเป็นผู้บังคับการกรมล้อมพระราชวัง ขุนวรวงศาธิราชก็จ้างวานหาพรรคพวกเข้ามาเป็นกำลังอยู่ประจำซอง กำจัดผู้ซึ่งเห็นว่าจะเป็นศัตรูออกไปเสียให้พ้นจากพระราชวัง แต่นั้นท้าวศรีสุดาจันทร์กับขุนวรวงศาธิราชก็มีอำนาจสิทธิ์ขาดที่ในพระราชวัง ไม่มีผู้ใดจะกล้าฝ่าฝืน

๘. ถึงปีวอก พ.ศ. ๒๐๙๐ ท้าวศรีสุดาจันทร์มีครรภ์ขึ้นกับขุนวรวงศาธิราช นางจะออกว่าราชการเป็นนิตย์ดังแต่ก่อนเกรงคนอื่นจะเห็น ก็และประเพณีที่ข้าราชการฝ่ายหน้าเข้าเฝ้าท้าวศรีสุดาจันทร์นั้น พวกขุนนางย่อมเดินเข้าทางประตูดิน ไปเฝ้า ณ ท้องพระโรงที่นางเสด็จออกเป็นประเพณีมาตั้งแต่นางเป็นสมเด็จพระชนนี จนถึงเวลานางเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน ชั้นเดิมวันใดมีแต่กิจการเล็กน้อยหรือนางจะไม่เสด็จออกก็ให้ขุนวรวงศาธิราชเป็นผู้รับสั่งมาฟังและมาสั่งราชการ ขุนวรวงศาธิราชก็มายังที่ข้าราชการประชุมกันอยู่ทีริมประตูดิน ครั้นท้าวศรีสุดาจันทร์มีครรภ์ขึ้น นางจึงอุบายบอกเจ็บป่วยและให้ขุนวรวงศาธิราชเป็นผู้รับสั่งในกิจการทั้งปวงถี่ขึ้น ขุนวรวงศาธิราชต้องคอยประจำอยู่ นางจึงสั่งให้สร้างศาลาขึ้นที่ริมประตูดินใกล้ต้นหมัน แต่นั้นข้าราชการที่ไปเฝ้าแหนก็ไปพักและไปฟังราชการ ณ ที่พักของขุนวรวงศาธิราช ข้าราชการที่เป็นชั้นผู้น้อยหรือที่เป็นคนเสเพลก็สมัครฝักฝ่ายต่อขุนวรวงศาธฺราชยิ่งขึ้นกว่าแต่ก่อน มาถึงชั้นนี้ขุนวรวงศาธิราชจึงมีอำนาจเช่นเป็นผู้สำเร็จราชการทั่วทั้งพระราชวัง

๙. ฝ่ายสมเด็จพระแก้วฟ้า เมื่อตอนแรกเสวยราชย์นั้นทรงเคารพรักใคร่เชื่อฟังท้าวศรีสุดาจันทร์ ด้วยนับถือว่าเป็นพระมารดา เมื่อท้าวศรีสุดาจันทร์เอาพันบุตรศรีเทพเข้าไปชุบเลี้ยงและตั้งแต่เป็นขุนชินราช แล้วเลื่อนขึ้นเป็นขุนวรวงศาธิราช เห็นขุนวรวงศาธิราชกิริยาอาการเย่อหยิ่งขึ้นโดยลำดับ ไม่เคารพนบนอบเหมือนข้าราชการคนอื่นๆ ก็เกลียดชังไม่ชอบพระราชหฤทัย แต่จะขับไล่เสียหรือทำโทษทัณฑ์อย่างใดก็เกรงพระชนนี ด้วยไม่คิดเห็นว่าจะเป็นชู้กับพระชนนี ก็นิ่งมา ครั้งเห็นท้าวศรีสุดาจันทร์มีครรภ์ขึ้นประจักษ์และพระหฤทัยว่าพระชนนีเป็นชู้กับขุนวรวงศาธิราชเป็นแน่ ก็ทรงโทมนัสขัดแค้นขุนวรวงศาธิราชเป็นกำลัง คิดกำจัดขุนวรวงศาธิราชจึงลอบปรึกษาหารือขุนพิเรนทรเทพ ซึ่งเป็นพระญาติฝ่ายพระราชบิดา และขุนพิเรนทรเทพรับจะอุบายบอกขึ้นไปยังเจ้าเมืองฝ่ายเหนือให้รวบรวมกำลังยกลงมากำจัดขุนวรวงศาธิราช แต่สมเด็จพระแก้วฟ้าซ่อนพระราชประสงค์ไว้ไม่มิดชิดโดยยังทรงพระเยาว์ ไปตรัสแสดงความอาฆาตมาดร้ายขึ้นต่อหน้าพรรคพวกขุนวรวงศาธิราช พวกนั้นเก็บความไปบอกขุนวรวงศาธิราช จึงลอบประกอบยาพิษให้พรรคพวกไปวางในพระกระยาหาร สมเด็จพระแก้วฟ้าไม่ทันรู้พระองค์เสวยยาพิษก็สวรรคต ท้าวศรีสุดาจันทร์ได้ทราบความเมื่อภายหลัง เหตุไม่รู้ที่จะทำอย่างไร ด้วยสมเด็จพระแก้วฟ้าสวรรคตเสียแล้ว จึงจำยอมให้ประกาศความว่าสมเด็จพระแก้วฟ้าประชวรเป็นพระโรคปัจจุบันสวรรคต ฝ่ายข้าราชการโดยมากสงสัยว่าสมเด็จพระแก้วฟ้าจะถูกปลงพระชนม์ แต่ไม่มีหลักฐานที่จะพิศูจน์ให้เห็นจริงได้ก็ต้องนิ่ง

๑๐. เมื่อสมเด็จพระแก้วฟ้าสวรรคตแล้ว พระศรีศิลป์ราชอนุชาอยู่ในที่เป็นรัชทายาท แต่ขุนวรวงศาธิราชเคี่ยวเข็ญท้าวศรีสุดาจันทร์ว่า ต้องให้ตนว่าราชการ แผ่นดินจึงจะพ้นภัยอันตราย เพราะการที่เป็นชู้กันคนก็รู้ทั่วแล้ว นางเป็นสตรีจะเป็นผู้ว่าราชการต่อไปอย่างแต่ก่อนเห็นจะป้องกันอันตรายไม่ได้ ท้าวศรีสุดาจันทร์เห็นชอบด้วยจึงอุบายปรึกษาข้าราชการ ว่าพระศรีศิลป์พระชันษาได้เพียง ๗ ขวบ กำลังสาละวนแต่จะเล่น กว่าจะว่าราชการบ้านเมืองได้ยังหลายปีนัก หัวเมืองเหนือก็ไม่ปรกติ นางจะรับว่าราชการแผ่นดินอย่างแต่ก่อนเกรงจะไม่ไหว ขอให้ขุนชินราชเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน ด้วยมีความสามารถทั้งเป็นพระญาติวงศ์กับพระศรีศิลป์พอจะไว้วางใจได้ ฝ่ายข้าราชการทั้งปวงมิรู้ที่จะทำประการใด ด้วยอำนาจอยู่ในมีขุนวรวงศาธิราชหมดแล้ว ถ้าขัดขืนก็คงต้องจับกุมฆ่าฟันกัน ไม่มีผู้ใดได้ตระเตรียมจะต่อสู้ อีกประการ ๑ เห็นว่าเหตุทุรยศที่เกิดขึ้นครั้งนั้น จำต้องกำจัดทั้งท้าวศรีสุดาจันทร์และขุนวรวงศาธิราชผู้เป็นต้นเหตุ เมื่อยังไม่มีกำลังที่จะกำจัดก็ควรจะรอถ่วงเวลาหากำลังต่อไป จึงพร้อมกันยอมตามคำปรึกษาของท้าวศรีสุดาจันทร์

๑๑. ฝ่ายขุนวรวงศาธิราชเมื่อเห็นข้าราชการยินยอมพร้อมกันให้ตนสำเร็จราชการแผ่นดินก็กำเริบ คิดเห็นต่อไปว่าจะเป็นแต่ผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน เมื่อพระศรีศิลป์เติบใหญ่ขึ้นก็คงจะคิดทำร้ายเหมือนอย่างสมเด็จพระแก้วฟ้า จึงว่าแก่ท้าวศรีสุดาจันทร์ว่า จะต้องเป็นพระเจ้าแผ่นดินเองจึงจะได้ ฝ่ายท้าวศรีสุดาจันทร์เห็นว่าถ้าไม่ยอม ขุนวรวงศาธิราชคงฆ่าพระศรีศิลป์อีกองค์ ๑ จึงว่ากล่าวผ่อนผันเป็นการตกลงกัน ให้ขุนวรวงศาธิราชราชาภิเษก แต่ให้ประดิษฐานพระศรีศิลป์ไว้ในที่รัชทายาท เพราะลูกที่มีด้วยกันก็เป็นลูกผู้หญิง จึงให้ตั้งพิธีราชาภิเษกขุนวรวงศาธิราชขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดิน ขุนวรวงศาธิราชก็ตั้งนายจันบ้านมหาโลกผู้เป็นน้องให้เป็นเจ้าพระยามหาอุปราช หัวหน้าราชการทั้งปวง สำหรับจะได้ตรวจตราระวังเหตุการณ์ต่างหูต่างตา

๑๒. ฝ่ายขุนพิเรนทรเทพกับขุนอินทรเทพ ที่คิดอ่านกำจัดขุนวรวงศาธิราชนั้น ได้บอกขึ้นไปยังเจ้าเมืองฝ่ายเหนือที่ไว้วางใจได้ คือเจ้าเมืองสวรรคโลกและเจ้าเมืองพิชัยเป็นต้น ตั้งแต่สมเด็จพระแก้วฟ้ายังมีพระชนม์อยู่ แต่การยังไม่ทันสำเร็จสมเด็จพระแก้วฟ้าสวรรคตเสียก่อน จึงปรึกษากันต่อมา เห็นว่าถ้าถวายราชสมบัติแก่พระศรีศิลป์ยังทรงพระเยาว์ จะต้องมีผู้ว่าราชการแผ่นดินแทน เป็นช่องทางที่จะเกิดลำบากเหมือนหนหลัง และที่ไหนพระศรีศิลป์จะยอมให้กำจัดท้าวศรีสุดาจันทร์ซึ่งเป็นพระชนนีด้วย จึงตกลงกันว่าจะถวายราชสมบัติแก่พระเทียรราชา

และในชั้นนี้ได้ผู้ร่วมคิดอีก ๒ คน คือหลวงศรียศ ชาวบ้านลานตากฟ้าแขวงเมืองสุพรรณบุรี (ในบัดนี้อยู่ในแขวงอำเภอบางปลา จังหวัดนครชัยศรี) คน ๑ หมื่นราชเสน่หา คน ๑ จึงพร้อมกันไปเฝ้าพระเทียรราชา ซึ่งทรงผนวชอยู่ ณ วัดราชประดิษฐาน ทูลถึงเหตุการที่เกิดทุรยศบ้านเมืองจะเป็นจลาจล พวกตนคิดจะกำจัดเหล่าร้ายแล้วถวายราชสมบัติ เชิญเสด็จเข้าครองแผ่นดินให้ร่มเย็นเป็นสุขสืบไป พระเทียรราชาตรัสว่า ที่คิดปราบปรามทุรยศทำนุบำรุงบ้านเมืองให้อยู่เย็นเป็นสุขสืบไปนั้นก็เห็นชอบด้วยแล้ว แต่ถ้าถึงฆ่าผู้ฟันคน เป็นพระพูดด้วยไม่ได้ พวกทั้ง ๔ คนทูลสัญญาว่าจะไม่ทำการให้มัวหมองแก่พระองค์ พระเทียรราชายังไม่ไว้พระทัยตรัสว่า การที่คิดเป็นการใหญ่โตอยู่ ถ้าไม่สำเร็จก็จะพากันล้มตายหมด ควรจะไปเสี่ยงเทียนพิศูจน์เสียก่อน ถ้าเป็นนิมิตรจะทำการสำเร็จได้จึงค่อยทำ ทั้ง ๓ คนเห็นชอบด้วย แต่ขุนพิเรนทรเทพคนเดียวไม่ยอม ว่าการสำคัญถึงเพียงนั้นจะไปมัวเสี่ยงทาย ถ้าไม่ได้นิมิตรจะมิต้องเลิกเสียหรือ ในวันนั้นก็เป็นอันไม่ได้เสี่ยงเทียน

ครั้นต่อมาพระเทียรราชากับอีก ๓ คนพากันลอบไปเสี่ยงเทียนในพระอุโบสถวัดราชประดิษฐานในเวลาค่ำวันหนึ่ง ขุนพิเรนทรเทพไปเห็นเข้าก็ขัดใจ คายชานหมากทิ้งไปโดยกำลังโกรธมิได้ตั้งใจว่าจะให้ไปถูกสิ่งใด เผอิญชานหมากปลิวไปถูกเปลวไฟที่เทียนเสี่ยงทายเล่มขุนวรวงศาธิราชดับไป และในขณะนั้นมีพระสงฆ์องค์ ๑ เข้าไปในพระอุโบสถ เห็นเสี่ยงเทียนกัน อำนวยพรว่าขอให้สำเร็จดังปรารถนาเถิด แล้วออกจากพระอุโบสถหายไป คนทั้ง ๕ เห็นเป็นศุภนิมิตรก็มีความยินดี

๑๓. เมื่อเสี่ยงเทียนแล้วได้ประมาณ ๑๕ วัน มีใบบอกมาจากเมืองลพบุรีว่า ช้างพลายตัวใหญ่รูปงามเข้ามาติดโขลงหลวง สมุหนายกนำความขึ้นกราบทูล ขุนวรวงศาธิราชรับสั่งว่าให้ปกโขลงเข้ามายังเพนียดวัดซอง จะออกไปดูจับเอง ขุนพิเรนทรเทพได้ทราบความนั้น เห็นว่าดักทำร้ายขุนวรวงศาธิราชในกลางทางเมื่อจะไปดูจับช้างจะสะดวก และสำเร็จเร็วกว่ารอกองทัพหัวเมืองเหนือยกลงมา จึงคิดกันกับขุนอินทรเทพ หลวงศรียศ หมื่นราชเสน่หา เตรียมสมัครพรรคพวกพร้อมด้วยเครื่องศัสตราวุธลงเรือคนละลำ ขุนพิเรนทรเทพ หลวงศรียศ หมื่นราชเสน่หา ออกเรือแต่ดึกไปซุ่มอยู่ในคลองบางปลาหมอ ขุนอินทรเทพวันนั้นเป็นเวรตามเสด็จ ก็เอาเรือมาเข้ากระบวน และให้หมื่นราชเสน่หานอกราชการ ซึ่งเป็นสมัครพรรคพวกอีกคน ๑ ปลอมเป็นทนายเลือกที่ตั้งจุกช่องในทางเสด็จ ไปคอยดักยิงนายจันอุปราช ในเวลาที่จะคอยเฝ้า ณ เพนียด

ครั้นถึงวันกำหนด พอเวลารุ่งเช้าขุนวรวงศาธิราชพรท้าวศรีสุดาจันทร์กับพระศรีศิลป์ลงเรือพระที่นั่งจะไปยังเพนียด พอกระบวนพ้นปากคลองสระบัวไปได้หน่อยหนึ่ง ขุนพิเรนทรเทพกับหลวงศรียศ หมื่นราชเสน่หา ก็ให้พายเรือฝ่ากระบวนเข้ามาสกัดทางข้างหน้าเรือที่นั่ง ส่วนขุนอินทรเทพก็แซงเรือขึ้นไปข้างหลัง ต่างขึ้นเรือที่นั่งช่วยกันกลุ้มรุมฆ่าขุนวรวงศาธิราชกับท้าวศรีสุดาจันทร์ตายในที่นั้นทั้ง ๒ คน แล้วขุนพิเรนทรเทพจึงร้องประกาศว่าจะกำจัดแต่คนร้าย ใครเป็นคนดีมีความซื่อตรงต่อพระราชวงศ์จงสงบอยู่หาประสงค์จะทำอันตรายไม่ พวกข้าราชการที่ไปในกระบวนเสด็จก็ไม่มีผู้ใดต่อสู้ ที่กลับยินดีด้วยก็มาก ขุนพิเรนทรเทพจึงสั่งให้เอาศพคนทั้ง ๒ ไปเสียบประจานไว้ ณ วัดแร้ง แล้วให้กลับกระบวนพาพระศรีศิลป์มายังพระราชวัง สั่งให้กำจัดธิดาขุนวรวงศาธิราชที่มีด้วยท้าวศรีสุดาจันทร์เสียด้วยอีกคนหนึ่ง และขณะนั้นได้ความว่าหมื่นราชเสน่หานอกราชการยิงอุปราชจันตายสมปรารถนา ก็ให้เอาศพไปเสียบประจานไว้ที่วัดแร้งด้วยกันทั้งหมด

๑๔. เมื่อเสร็จกำจัดคนร้ายเสี้ยนหนามแผ่นดินแล้ว ขุนพิเรนทรเทพจึงสั่งให้เรียกข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยมาประชุมพร้อมกัน ต่างก็มาด้วยความยินดี ขุนพิเรนทรเทพจึงชักชวนให้พร้อมกันถวายราชสมบัติแก่พระเทียรราชา ข้าราชการก็เห็นชอบด้วยโดยมากมิได้มีผู้ใดโต้แย้ง เสนาบดีผู้ใหญ่จึงไปทูลอัญเชิญพระเทียรราชาให้ลาผนวช แล้วจัดเรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ไปรับเสด็จเข้ามาในพระราชวัง แล้วตั้งพระราชพิธีราชาภิเษกถวายพระนามว่า สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เมื่อเสวยราชย์นั้นพระชันษาราว ๔๐ ปี

๑๕. ขณะนั้นพระยาโอง เจ้าเมืองสวรรคโลก กับพระยาพิชัยคุมกำลังหัวเมืองเหนือลงมา หมายจะกำจัดขุนวรวงศาธิราช มาถึงกลางทางได้ทราบว่า ขุนพิเรนทรเทพกำจัดสำเร็จและถวายราชสมบัติแก่พระเทียรราชา ต่างก็ยินดีพากันเข้ามาเฝ้า

๑๖. สมเด็จพระมหาจักรพรรดิจึงโปรดฯให้พระราชครูทั้ง ๔ ปรึกษาความชอบพวกที่ได้กำจัดขุนวรวงศาธิราชกับท้าวศรีสุดาจันทร์ แล้วพระราชทานบำเหน็จโดยลำดับกัน

๑). สถาปนาขุนพิเรนทรเทพ ให้เป็นเจ้าขันธสีมาครองเมืองพิษณุโลก ทรงพระนามว่า พระมหาธรรมราชา ครองหัวเมืองเหนือ ๗ หัวเมือง ซึ่งเคยเป็นมณฑลราชธานีครั้งพระร่วงนั้น และพระราชทานพระวิสุทธิกษัตรี ราชธิดาพระองค์ใหญ่ให้เป็นพระมเหสี

๒). ตั้งขุนอินทรเทพ เป็นเจ้าพระยาศรีธรรมาโศกราช ผู้สำเร็จราชการเมืองนครศรีธรรมราช

๓). ตั้งหลวงศรียศ เป็นเจ้าพระยามหาเสนาที่สมุหพระกลาโหม

๔). ตั้งหมื่นราชเสน่หา เป็นเจ้าพระยามหาเทพ

๕). ตั้งหมื่นราชเสน่หานอกราชการ เป็นพระยาภักดีนุชิต

๖). เลื่อนพระยาพิชัย เป็นเจ้าพระยา

๗). พระยาโอง เจ้าเมืองสวรรคโลก(นั้นเป็นเจ้าอยู่แล้ว) เห็นจะพระราชทานอย่างอื่น แล้วให้กำลังไปตีกรุงกัมพูชา


เรื่องพงศาวดารตอนพระเทียรราชาได้ราชสมบัติ ว่าตามทางวินิจฉัย เข้าใจว่าจะเป็นดังกล่าวมาในตอนนี้.


.............................................................................................................................................................


ชุมนุมพระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
วินิจฉัยเรื่อง พระเทียรราชาได้ราชสมบัติ

ขอบคุณมากๆค่ะ

ขอบคุณสำหรับข้อมูลที่จุชอบมาก

กะว่าจะทำวิทยานิพนธ์เรื่องนี้ แต่ก็เป็นโครงการระยะยาว

จุเชื่อว่า ขุนวรวงศา ไม่ได้เป็นชู้ ทำไมนึกยังงั้นก็ไม่รู้

บางทีจุว่าจะค้นหาหลักฐานที่จะทำให้เชื่อได้ว่า ท้าวศรีสุดาจันทร์ ต้องการทวงบัลลังก์ของราชวงศ์อู่ทองคืนมา หลังจากราชวงศ์สุพรรณภูมิ ครองมายาวนาน แต่ไม่สำเร็จ
แล้วถูกใส่ร้ายถึงขั้นคบชู้ วางยาพิษพระสวามี


มีหลักฐานที่พอจะอ้างอิงได้แล้วว่า บางที พระนางไม่ได้วางยาพิษ และบางที นางไม่ได้ฆ่าลูกตัวเอง

ส่วนหลักฐานที่พระนางไม่ได้คบชู้นั้น..... ยังมึนๆ งงๆ อยู่ค่ะ