|
|
ประกาศขนานนามพระพุทธปฏิมากรประจำรัชกาล
พระพุทธรูปสำคัญในอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
....................................................................................................................................................
ประกาศขนานนามพระพุทธปฏิมากรประจำรัชกาล
(ณ วันพุธ เดือน ๖ แรม ๙ ค่ำ ปีชวดจุลศักราช ๑๒๑๔ พ.ศ. ๒๓๙๕)
ศิริศุภมัศดุ อดีตกาลพระพุทธศักราช ชไมยสหัสสังวัจฉระไตรสตาธฤกปัญจะนวุติสังวัจฉระปัตยุบันกาล มุสิกะสังวัจฉระไพศาขมาศะกาลปักษ์ นวมีดฤถีพุธวาระ ปริเฉทะกาละกำหนด
พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎ สมมติเทพยพงศ์วงศาดิศวรกระษัตริยวรขัติยราชนิกโรดม จาตุรันตบรมมหาจักรพรรดิราชสังกาศ อุภโตสุชาติสังสุทธเคราะห์ณีจักรีบรมนารถอดิศวรราชรามรังกูล สุจริตมูลสุสาธิตอุกฤษฐวิบูลบุรพาดูลย์ กฤษดาภินิหาร สุภาธิการรังสฤษดิ์ ธัญญะลักษณวิจิตร โสภาคสรรพางค์ มหาชโนตมางค์ประนตบาทบงกชยุคล ประสิทธิสรรพศุภผลอุดม บรมสุขุมมาลมหาบุรุษรัตน์สิกษา พิพัฒนสรรพโกศล สุวิสุทธิวิมลศุภศิลสมาจาร เพชรญาณประภาไพโรจอเนกโกฎิสาธุคุณวิบุลยสันดาน ทิพยเทพาวตารไพศาลเกียรติคุณ อดุลยพิเศษสรรพเทเวศรานุรักษ์ เอกอรรคมหาบุรุษสุตพุทธมหากระวี ตรีปฏิกาทิโกศล วิมลปรีชามหาอุดมบัณฑิตย สุนทรวิจิตรปฏิภาณบริบูรณคุณสารสยามาทิโลก ดิลกมหาบริวารนายก อนันตมหันต์วรยศมโหดมบรมราชสมบัติ นพปดลเศวตฉัตราดิฉัตรศิริรัตโนปลักษณมหาบรมราชาภิเสกาภิสิต สรรพทศทิศชิตไชยสกลมไหยสวริยมหสวามินทร มเหศวรมหินทรมหารามาธิราชวโรดมบรมนาถชาติอาชาวไศรย พุทธาทิไตรรัตนสรณารักษ อุกฤษฐศักดิอรรคนเรศราธิบดี เมตตากรุณาสิตลหฤทัยอโนปไมยบุญการ สกลไพศาลมหารัษฎาธิเบนทร ปรเมนทรธรรมิกมหาราชาธิราชบรมนาถบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงพระราชดำริว่า พระบาทสมเด็จพระบรมไอยกาธิราชเสวยสิริราชสมบัติดำรงแผ่นดินมา มีพระเดชพระคุณแก่สมณพราหมณาจาริย์อาณาประชาราษฎรทั้งหลายเป็นอันมาก ได้เป็นบรมธรรมมิกราชาธิราช เป็นปฐมในพระบรมราชวงศ์อันนี้
แม้ถึงพระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถเล่า ก็ควรกล่าวว่าเป็นปฐมในพระบรมราชวงศ์นี้เหมือนกัน เพราะว่าเมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระบรมไอยกาธิราช เสด็จมาสถาปนาจัดการพระนครแลพระบรมราชวงศ์อันนี้ให้ประดิษฐานดำรงมา พระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถก็เป็นพระบรมราชโอรสผู้ใหญ่แล้ว จึงได้เสด็จมาช่วยจัดการสถาปนา กรุงเทพพระมหานคร อมรรัตนโกสินทร์มหินทรายุธยา มหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศมหาสถาน แลพระบรมราชวงศ์นี้พร้อมกันด้วย เมื่อพระบาทสมเด็จพระบรมไอยกาธิราชได้เสวยสิริราชสมบัติทรงพระชราแล้ว ก็ได้ทรงสถาปนาให้เป็นกรมพระราชวังบวร แล้วได้มอบสิริราชสมบัติพระราชทานให้แต่ยังมีพระชนม์อยู่ เพราะฉะนั้นพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชซึ่งสวรรคตได้ถวายพระเพลิงใหม่นั้น ทรงพระราชดำริเห็นว่า พระบาทสมเด็จพระไอยกาธิราช แลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถ เป็นต้นเป็นใหญ่ในพระบรมราชวงศ์อันนี้ จึงได้ทรงสถาปนาพระมหาปฏิมาฉลองพระองค์ทั้งสอง แลได้ทรงขนานนามพระพุทธปฏิมากรองค์หนึ่งว่า พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก องค์หนึ่งว่า พระพุทธเลิศหล้านภาลัย ให้ประดิษฐานไว้ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เป็นที่เคารพสักการบูชาแก่พระบรมราชวงศานุวงศ์ แลข้าทูลละอองธุลีพระบาท เมื่อการพระราชพิธีถือน้ำพระพิพัฒสัตยาปีละ ๒ ครั้งเสมอไป
แล้วโปรดเกล้าฯให้ประกาศพระบรมราชวงศานุวงศ์สมณพราหมณาจาริย์ข้าทูลละอองธุลีพระบาท อาณาประชาราษฎรทั้งปวงให้รู้ทั่วกันว่า พระองค์หนึ่งซึ่งถวายพระนามว่าพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกนั้น ทรงพระราชอุทิศถวายในพระบาทสมเด็จพระบรมไอยกาธิราชจักรพรรดินาถบพิตร พระองค์หนึ่งซึ่งถวายพระนามว่าพระพุทธเลิศหล้านภาลัยนั้น ทรงพระราชอุทิศถวายในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถธรรมมิกราชบพิตร ให้บัตรหมายใช้ชื่อแผ่นดินโดยพระนาม แห่งพระมโหทิฏฐปฏิมาทั้ง ๒ พระองค์นั้น
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ทรงเห็นด้วยว่าชอบอยู่แล้ว เพราะว่าพระบาทสมเด็จพระบรมไอยกาธิราช แลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถนั้น ได้เสวยสิริราชสมบัติเป็นปฐมในพระบรมราชวงศ์นี้เหมือนพระเจ้าอู่ทองซึ่งได้สถาปนากรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยา ซึ่งเป็นโบราณราชธานีเก่านั้น ก็ได้ชื่อว่าเป็นปฐมในพระราชวงศ์ทั้งปวงในกรุงเก่า พระเจ้าแผ่นดินในภายหลังครั้งกรุงเก่า คิดถึงพระเดชพระคุณพระเจ้าอู่ทองรามาธิบดีว่า ได้ทรงสถาปนาพระนครแลราชวงศ์ให้ดำรงมาก่อนกว่าพระเจ้าแผ่นดินอื่นๆ จึงได้ทรงสร้างพระปฏิมากรพระองค์หนึ่ง ขนานพระนามว่า พระเชษฐบิดร ทรงพระราชอุทิศถวายพระเจ้าอู่ทองรามาธิบดี ให้เป็นที่เคารพสักการบูชาแห่งพระเจ้าแผ่นดิน แลข้าราชการทั้งปวงสืบๆมา ครั้นภายหลังมีพระเจ้าแผ่นดินได้เสวยสิริราชสมบัติสืบมา ก็มีพระนามต่างๆกัน เป็นที่อ้างในพระราชพงศาวดาร
แต่ในกรุงเทพฯมหานครนี้ พระเจ้าแผ่นดินซึ่งเสด็จสวรรคตล่วงไปมีพระนามปรากฏอยู่แต่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก แลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ๒ พระองค์เท่านั้น ก็ให้คงบัตรหมายใช้ชื่อแผ่นดินอยู่อย่างเดิมนั้นชอบอยู่แล้ว แต่พระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเจ้า ซึ่งเสด็จสวรรคตได้ถวายพระเพลิงใหม่แล้วนั้น ได้เป็นพระราชโอรสผู้ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยยังไม่ได้เสด็จเสวยสิริราชสมบัตินั้น พระชนม์ได้ ๒๐ พรรษาเศษแล้ว ครั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติอยู่ ๑๖ พรรษา ทรงพระประชวรไม่ช้าเสด็จสวรรคต พระบรมราชวงศานุวงศ์แลข้าราชการทั้งปวงเห็นว่าพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเป็นพระราชโอรสผู้ใหญ่ ได้สิทธิขาดสำเร็จราชการช้านานจึงได้เชิญเสด็จเสวยสิริราชสมบัติต่อมา แลพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเจ้านั้น เมื่อได้เสวยสิริราชสมบัติราชพระชนม์ได้ ๓๗ พรรษา อยู่ในราชสมบัติ ๒๗ ปี เสด็จสวรรคต ยังหามีพระนามวิเศษปรากฏพ้นจากสามัญนามไม่
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริว่า ซึ่งจะออกพระนามพระเจ้าแผ่นดินอื่นๆ นอกจากพระบาทสมเด็จพระบรมไอยกาธิราช แลพระบาทสมเด็จพระบรมชนถนาถ ทั้ง ๒ พระองค์นั้น ด้วยใช้อักษรพุทธนำหน้านั้นไม่สู้สมควร เพราะมิได้มีพระปฏิมาวิเศษเหมือนพระเจ้าอยู่หัวทั้ง ๒ พระองค์ แลมิได้เป็นปฐมในพระบรมราชวงศ์อันนี้ เพราะฉะนั้นตั้งแต่แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชซึ่งเสด็จสวรรคตได้ถวายพระเพลิงใหม่ล่วงแล้วไปนั้น ถ้าจะออกชื่อแผ่นดินก็ให้บัตรหมายใช้อักษรอื่นๆนำ อักษรเกล้าต่อเข้าว่าเจ้าอยู่หัว เหมือนอย่างพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว แลยักย้ายใช้อักษรอื่นๆนำหน้าอักษรเกล้าต่อไป
บัดนี้มีพระบรมราชโองการมานพระบัณฑูรสุรสิงหนาทดำรัสสั่งให้สถาปนาพระนามพระบรมอัฐิ ในพระบรมเชษฐาธิราชเจ้า ซึ่งเสด็จสวรรคตซึ่งได้ถวายพระเพลิงใหม่นั้นว่า พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่นี้สืบไปเมื่อหน้า ถ้าพระราชวงศานุวงศ์สมณพราหมณาจาริย์ข้าทูลละอองธุลีพระบาทอาณาประชาราษฎรทั้งปวง จะออกพระนามอ้างแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช ก็ให้เรียกว่า แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
อนึ่งพระพุทธปฏิมากรฉลองพระองค์ ในพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเจ้านั้น มีพระนามว่าพระพุทธรังสรรค์ อักษรนั้นไม่สัมผัสกับอักษรพระนามพระพุทธนฤมิตร ซึ่งเป็นพระฉลองพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย จึงมีพระบรมราชโองการมานพระบัณฑูรสุรสิงหนาทดำรัสสั่งให้แปลพระนามพระพุทธรังสรรค์ว่า พระพุทธรังสฤษดิ์ ให้อักษรสัมผัสกับพระนามพระพุทธนฤมิตร ซึ่งเป็นพระฉลองพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เหมือนอย่างพระพุทธปฏิมากรฉลองพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกนั้น มีพระนามว่าพระพุทธเพชรรัตนมีอักษรสัมผัสกับพระพุทธปฏิมากรฉลองพระองค์ ในสมเด็จพระบรมมหาไอยกาธิราช ซึ่งมีพระนามว่าพระพุทธจักรพรรดินั้น
หรือจะออกชื่อแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเจ้า ว่าแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธรังสฤษดิ์ ด้วยพระนามแห่งพระพุทธปฏิมากรฉลองพระองค์นั้นก็ตาม ด้วยอำนาจพระราชกุศลผลกตัญญูกัตเวที ในพระเจ้าอยู่หัวทั้ง ๓ พระองค์ซึ่งเสด็จสวรรคตล่วงไปแล้วนั้น ขอความสิริสวัสดิพิพัฒนมงคลจงมีแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแลพระอรรคมเหสี พระราชวงศานุวงศ์สมณพราหมณาจาริย์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้าฝ่ายใน แลอาณาประชาราษฎรทั้งหลาย อันอาศัยในพระราชอาณาเขตทั่วขอบขัณฑสีมาอาณาจักรนี้ เทอญ.
| Create Date : 23 มีนาคม 2550 |
| Last Update : 23 มีนาคม 2550 13:22:40 น. |
|
0 comments
|
| Counter : 2545 Pageviews. |
|
 |
|
|
|
|
|
| กัมม์ |
 |
|
|
 |
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 41 คน [
