Bloggang.com : อัสติสะ - ๓๐๕ - บทสวดกับความหมาย

Bloggang.com : weblog for you and your gang

ภัยแห่งสังสารวัฏนั้น น่ากลัวยิ่งกว่าภัยอื่นใด - อัสติสะ

Group Blog

All blogs

๓๐๕ - บทสวดกับความหมาย

ร่างกายของเราเกิดจากองค์ประกอบที่สำหรับคือ ดิน น้ำ ลม ไฟ ซึ่งหากกล่าวเป็นทางวิทยาศาสตร์ก็คงสามารถแยกย่อยมากกว่านั้น หากแต่สำหรับการจะอธิบายให้กับคนโดยมากเข้าใจ หรือคนที่ไม่มีความรู้ทางวิทยาศาสตร์เข้าใจได้ก็ต้อง อิงอาศัยจากหลักธรรมชาติรอบตัวมาบัญญัติ เพื่อให้คนสามารถรับรู้และเข้าใจได้ ธรรมจึงจะมีลักษณะใกล้ชิดกับคนฟัง และสามารถเรียนรู้ได้เหมาะสมกับสติปัญญาของคน ๆ นั้น นับเป็นความอัจริยะของพระพุทธเจ้า ที่ท่านสามารถหาคำที่สอดคล้องกับสภาวะธรรมพร้อมทั้งอรรถะ พยัญชนะที่สมบูรณ์ กล่าวคือ พระพุทธเจ้าท่านทรงค้นพบสัจธรรม แต่พระองค์ก็ไม่ได้ทรงบัญญัติ คำเรียกสภาวะธรรมใหม่ หากแต่ใช้คำที่คนสมัยนั้นใช้อยู่ นำมาประกอบเรียกสภาวะธรรม เป็นต้น เช่น คำว่านิพพาน ซึ่งไม่ใช่คำที่เกิดหลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ หากแต่เป็นคำที่เรียกถึงอาการของสิ่งของที่ร้อน แล้วกลับมาเย็นแล้ว คนสมัยนั้นเขานิยมเรียกกันว่า 'นิพพาน' ในทำนองเดียวกันพระพุทธเจ้า ก็ทรงทำคำนี้มาใช้บ่งบอกถึงอาการของความดับแห่งกิเลส อวิชชา คำว่า 'นิพพาน' จึงเป็นเพียงคำสมมติที่บ่งบอกถึงสภาวะธรรมเท่านั้น

ในครั้งสมัยที่พุทธเจ้าองค์ต่อไปมาตรัสรู้ ความว่านิพพานอาจจะไม่มี แต่อาจจะเรียกเป็นคำอื่น ที่สอดคล้องกับยุคสมัย ๆ นั้นแทน

ที่ยกนำมากล่าวถึงในครั้งนี้ ก็เพราะว่าทุก ๆ วันนี้เราต่างสวดมนต์ ท่องคาถา แต่เรากลับไม่รู้ความหมาย หรือพยายามจะเข้าใจความหมายของคำเหล่านั้น ยกตัวอย่างเช่น คาถาชินบัญชรที่นิยมสวดกัน ลองถามเป็นคนที่สวดดูก็ได้ว่าความหมายของคาถานั้นหมายถึงอะไร และมีที่มาอย่างไร เราไม่ทราบความหมาย แต่เรารู้เพียงเพราะมีคนแนะนำสืบ ๆ กันมาว่า บทนี้ดี บทนั้นดี ก็เท่านั้นหรือ

แต่ก่อนข้าพเจ้าเองก็ชอบสวด แต่เป็นคนที่ชอบหาคำตอบอยู่แล้ว ส่วนใหญ่จึงรู้ความหมายของคาถาแต่ละบรรทัด ครั้งหนึ่งข้าพเจ้ามีโอกาสได้ฟังธรรมของพระอาจารย์คึกฤทธิ์ โสตฺถิผโล แห่งวัดนาป่าพง ซึ่งได้แง่คิดหลายอย่างเกี่ยวกับพุทธวจน เช่น "ทุกวันนี้เราสวดมนต์ที่อาจารย์รุ่นหลัง ๆ แต่งขึ้นพรรณาขึ้นมาทั้งนั้น แต่คำของพระศาสดาของตัวเองกลับไม่มีใครสนใจที่จะนำมาสวด " ได้ยินแล้วทำให้ข้าพเจ้าสะกิดใจอย่างแรง เพราะมันเป็นอย่างนั้นจริง ๆ บทสวดที่พระพุทธเจ้าสวด หรือสมัยนี้วัยรุ่นคงเรียกว่าฮัม (ใช้เรียกเวลาว่างตอนอยู่คนเดียว) นั่นคือ อิทัปปัจจยตา และปฏิจจสมุปบาท แต่ก่อนข้าพเจ้าเองก็พอทราบข้อมูลเหล่านี้อยู่บ้าง ได้ยินพระอาจารย์พูดย้ำก็ต้องยอมรับว่า เราคงต้องมาเปลี่ยนแนวคิดกันใหม่ ซึ่งตอนนี้ สำหรับตัวเองก็กำลังทำอยู่ บทไหนที่รู้สึกว่าไม่ใช่แนวทางที่ถูกต้อง ก็จะเว้นเสีย

การที่เราสมารถเข้าใจความหมายของคำ ๆ เดียว อาจจะมีความสำคัญมากกว่า การจดจำถ้อยคำให้ได้มากที่สุด เพราะการเข้าใจเป็นเหตุทำให้เราสามารถอธิบาย และเรียนรู้ได้ว่าสิ่งใดถูกหรือผิด และสามารถต่อยอดไปยังคำอื่น ๆ ได้ง่าย การศึกษาแนวพุทธสำหรับผู้เริ่มต้น ข้าพเจ้าอยากจะเชิญชวนให้พยายามศึกษาความหมายของคำ ๆ อาจจะเริ่มต้นจากบทสวดที่ท่านสนใจสักเพียงบรรทัดเดียวก่อนก็ได้ เพราะถ้อยคำเพียงคำเดียว หรือ ประโยคเดียวก็อาจจะทำให้ท่านสามารถบรรลุธรรม เป็นพระอริยบุคคลได้ ดั่งมีตัวอย่างมากมายในพุทธประวัติของเหล่าบรรดาพระสาวกทั้งหลาย