“เป็ดแมนดาริน” โดยฮิโระชิเงะ



สำนักศิลปินอุตะกะวะ (Utagawa school) คือกลุ่มศิลปินภาพพิมพ์แกะไม้อุกิโยะชาวญี่ปุ่น ที่ก่อตั้งขึ้นโดยโทะโยะฮะรุ โดยมีลูกศิษย์ชื่อโทะโยะคุนิที่ 1 เป็นผู้ดำเนินกิจการต่อมา หลังจากโทะโยะฮะรุเสียชีวิตไปแล้ว

และยกระดับงานของกลุ่มจนกระทั่งกลายเป็นกลุ่มศิลปิน ที่มีอำนาจและมีชื่อเสียงมากที่สุดในการสร้างงานภาพพิมพ์แกะไม้ มาจนตลอดคริสต์ศตวรรษที่ 19

ลูกศิษย์ของอุตะกะวะก็ได้แก่ฮิโระชิเงะ, คุนิซะดะ, คุนิโยะชิ และ โยะชิโทะชิ

สำนักศิลปินอุตะกะวะได้รับความสำเร็จและเป็นที่รู้จักจนกระทั่งว่ากว่าครึ่งหนึ่งของภาพอุกิโยะที่ยังมีเหลืออยู่ในปัจจุบันมาจากตระกูลการพิมพ์ที่ว่านี้

โทะโยะฮะรุผู้ก่อตั้งตระกูลการพิมพ์ นำเอาวิธีการเขียนแบบทัศนมิติของตะวันตกมาใช้ในงานเขียน ซึ่งเป็นแนวใหม่ในการสร้างงานศิลปะของญี่ปุ่น ผู้ดำเนินตามรอยของโทะโยะฮะรุคนต่อมา

ที่รวมทั้งอุตะกะวะ โทะโยะฮิโระ และ อุตะกะวะ โทะโยะคุนิเขียนในลักษณะที่เป็นการแสดงออกมากขึ้น และยวนอารมณ์ (sensuous style) มากขึ้นกว่างานของโทะโยะฮะรุ และมีความเชี่ยวชาญในการเขียนภาพประเภทต่างๆ— โทะโยะฮิโระในการออกแบบภูมิทัศน์ และโทะโยะคุนิในการออกแบบภาพพิมพ์ของดาราคะบุกิ

ต่อมาจิตรกรของสำนักศิลปินอุตะกะวะ ก็มีความเชี่ยวชาญในการเขียนภาพประเภทอื่นๆ เช่นภาพพิมพ์ของนักรบ และ งานล้อเรื่องปริศนา (mythic parodies)


สำนักศิลปินอุตะกะวะ และชื่อศิลปินสืบทอดในวัฒนธรรมญี่ปุ่นผู้ฝึกงานผู้ประสบความสำเร็จ จะได้รับชื่อศิลปิน (“gō” (“โก”)) บางส่วนจากปรมาจารย์ “โก” ของสำนักศิลปินอุตะกะวะมีตั้งแต่อันดับอาวุโสที่สุดไปจนถึงอันดับที่ต่ำที่สุด

เมื่อผู้ที่มีอาวุโสที่สุดเสียชีวิตไป ศิลปินที่ยังมีชีวิตอยู่ต่างก็ได้รับการเลื่อนตำแหน่งขึ้นมาตามลำดับ

ผู้เป็นหัวหน้าสำนักศิลปินอุตะกะวะโดยทั่วไปแล้วก็จะใช้ “โก” (และลงชื่อในภาพเขียน) ว่า “โทะโยะคุนิ” เมื่อคุนิซะดะที่ 1 ประกาศตนเป็นหัวหน้าของตระกูลอุตะกะวะราวปี ค.ศ. 1842) ก็เริ่มลงชื่อว่า “โทะโยะคุนิ”

และผู้อาวุโสรองลงมา โคะโชะโระ ซึ่งเป็นชื่อเดิมที่คุนิซะดะที่ 1 ใช้ก็ลงชื่อตนเองว่า “คุนิซะดะ” หรือในกรณีก็เป็นคุนิซะดะที่ 2

ผู้อาวุโสรองลงมาก็เริ่มลงชื่อว่า “คุนิมะซะ” หรือในกรณีก็เป็นคุนิมะซะที่ 4 ซึ่งเป็น “โก” เดิมของโคะโชะโระก่อนที่จะมาใช้ชื่อ “คุนิซะดะที่ 2” (คุนิมะซะเดิมเป็นลูกศิษย์ของโทะโยะคุนิที่ 1)


รายชื่อสมาชิกบางท่านของสำนักศิลปินอุตะกะวะ:

โทะโยะคุนิ (ที่ 1)
โทะโยะชิเงะ -> โทะโยะคุนิ (ที่ 2)
คุนิซะดะ (ที่ 1) -> โทะโยะคุนิ (ที่ 3)
โคะโชะโระ -> คุนิมะซะ (ที่ 3) -> คุนิซะดะ (ที่ 2) -> โทะโยะคุนิ (ที่ 4)
โคะโชะโระ (ที่ 2) -> คุนิมะซะ (ที่ 4) -> คุนิซะดะ (III) -> โทะโยะคุนิ (ที่ 5)

โทะโยะคุนิที่ 2 สองคนปัญหาที่ออกจะซับซ้อนเกิดขึ้นเมื่อมีศิลปินสองคนที่ต่างก็ใช้ชื่อ “โทะโยะคุนิที่ 2” ด้วยกันทั้งสองคน

“โทะโยะคุนิที่ 2” คนแรกคือโทะโยะชิเงะ ลูกศิษย์ผู้มีฝีมือปานกลางและลูกเขยของโทะโยะคุนิที่ 1 ผู้กลายมาเป็นหัวหน้าของสำนักอุตะกะวะหลังจากการเสียชีวิตของโทะโยะคุนิที่ 1

คุนิซะดะที่ 1 (โทะโยะคุนิที่ 3) ผู้ไม่ลงรอยกับโทะโยะชิเงะ จึงไม่ยอมรับโทะโยะชิเงะว่าเป็นหัวหน้าของสำนัก เพราะคุนิซะดะมีความรู้สึกว่าตนเองเป็นลูกศิษย์เอก

และเป็นผู้ที่สมควรจะได้รับชื่อของอาจารย์หลังจากที่ท่านเสียชีวิตไปแล้ว และมีความรู้สึกว่าโทะโยะชิเงะ ได้ตำแหน่งเป็นหัวหน้าสำนักเพราะความเกี่ยวพันทางครอบครัวมิใช่ด้วยความสามารถ

เมื่อคุนิซะดะที่ 1 ใช้ชื่อ “โทะโยะคุนิ” (ราวปี ค.ศ. 1842) ก็กำจัดชื่อ “โทะโยะคุนิที่ 2” จากประวัติของสำนัก และลงชื่อตนเองว่า “โทะโยะคุนิที่ 2” อยู่ชั่วระยะหนึ่ง แต่ในปัจจุบันคุนิซะดะที่ 1 ถือว่าเป็น “โทะโยะคุนิที่ 3”

การที่คุนิซะดะที่ 1 ลงชื่อว่า “โทะโยะคุนิที่ 2” เป็นผลทำให้โคะโชะโระผู้ดำรงตำแหน่งหัวหน้าสำนักต่อมาใช้ชื่อ “โทะโยะคุนิที่ 3” ที่ควรจะเป็น “โทะโยะคุนิที่ 4” และ โคะโชะโระที่ 2 ต่อมาก็ลงชื่อว่า “โทะโยะคุนิที่ 4” แต่ในปัจจุบันโคะโชะโระที่ 2 ลำดับใหม่เป็น “โทะโยะคุนิที่ 5”


ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี


สิริสวัสดิ์ศุกรวาร สิริมานรมณีย์นะคะ