ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับโรคไข้ซิกา
21 มกราคม 2559

ศ.คลินิกเกียรติคุณ น.พ.ปิยะสกล สกลสัตยาทร รัฐมนตรีว่าการกระทรวง สาธารณสุขเปิดเผยถึงความคืบหน้าการติดตามสถานการณ์การระบาดของโรคไข้ซิกา (Zika Fever) ว่า ประเทศไทยพบผู้ป่วยโรคไข้ซิกาครั้งแรกในปี 2555 จนถึงปี 2558พบผู้ป่วยเฉลี่ยปีละ 5 คน ส่วนในปี 2559 พบผู้ป่วยแล้ว 1 คนยังไม่มีการระบาดในประเทศไทย ขอประชาชนอย่าตื่นตระหนกโรคนี้ส่วนใหญ่ป่วยแล้วหายได้เอง ไม่มีอันตรายถึงแก่ชีวิตมีปัญหาเฉพาะกับหญิงตั้งครรภ์ โดยข้อมูลจากต่างประเทศบ่งชี้ว่าอาจทำให้ทารกในครรภ์เกิดมาพิการได้ ซึ่งคล้ายกับกรณีที่หญิงตั้งครรภ์ติดเชื้อโรคอื่นๆ เช่นโรคหัดเยอรมัน

ทั้งนี้ประเทศไทยมีมาตรการเฝ้าระวังป้องกันและควบคุมโรคนี้อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งมีการเตรียมความพร้อมทางห้องปฏิบัติการและความพร้อมด้านการดูแลรักษา ตลอดจนการควบคุมแมลงพาหะนำโรค คือยุงลายซึ่งเป็นชนิดเดียวกับพาหะนำโรคไข้เลือดออก ไข้ปวดข้อยุงลาย และไข้เหลือง

“”””””””””””””””””””””

นายแพทย์อำนวย กาจีนะอธิบดีกรมควบคุมโรค กล่าวว่า จากกรณีที่มีข่าวเจ้าหน้าที่สาธารณสุขไต้หวันเฝ้าระวังและตรวจพบชายไทยที่กำลังเดินทางสู่ไต้หวันมี เชื้อไวรัสซิกาที่กำลังระบาดในหลายประเทศในแถบลาตินอเมริกาและแคริบเบียน นั้น เมื่อวานนี้(20 มกราคม 2559) กรมควบคุมโรค ได้ประชุมปรึกษาหารือผู้เชี่ยวชาญ เรื่องโรคไข้ซิกา เพื่อเตรียมการเฝ้าระวังและหารือมาตรการป้องกันโรคดังกล่าวโดยมีศาสตราจารย์เกียรติคุณนายแพทย์ประเสริฐ ทองเจริญ ที่ปรึกษากรมควบคุมโรคเป็นประธาน พร้อมคณะที่ปรึกษากรมควบคุมโรค ผู้ทรงคุณวุฒิฯ กรมควบคุมโรคคณะแพทย์จากมหาวิทยาลัย กรุงเทพมหานคร หน่วยงานในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

สำหรับสถานการณ์โรคไข้ซิกา ประเทศไทยพบครั้งแรก พ.ศ.2555พบกระจายทุกภาคและมีผู้ป่วยยืนยันเฉลี่ยปีละ 5 ราย สาเหตุหลักเกิดจากโดนยุงลายที่มีเชื้อไวรัสซิกากัดและช่องทางอื่นที่เป็นไปได้ เช่น การแพร่ผ่านการถ่ายเลือดแพร่จากจากมารดาที่ป่วยสู่ทารกในครรภ์

ด้านการรักษาโรคนี้ยังไม่มีวัคซีนและยังไม่มียารักษาเฉพาะ จึงต้องรักษาตามอาการคำแนะนำสำหรับประชาชน คือการกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง และป้องกันไม่ให้ยุงกัดด้วยการนอนในมุ้งหรือทายากันยุงซึ่งเป็นการป้องกันควบคุมโรคเช่นเดียวกับไข้เลือดออก หากประชาชนมีอาการไข้ ออกผื่นตาแดง หรือปวดข้อ อาจมีโอกาสที่จะเป็นโรคนี้ได้ ส่วนใหญ่อาการไม่รุนแรงยกเว้นในหญิงตั้งครรภ์ซึ่งอาจทำให้เด็กทารกที่คลอดมามีสมองเล็กหรือมีภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์

คำแนะนำสำหรับผู้เดินทางไปประเทศที่มีการระบาดของโรคไข้ซิกา(ประเทศในแถบลาตินอเมริกาและแคริบเบียน)ขอให้ผู้เดินทางระมัดระวังป้องกันไม่ให้ยุงกัด โดยสวมเสื้อแขนยาวกางเกงขายาวให้มิดชิด และใช้ยาทาป้องกันยุงกัดหากเป็นหญิงตั้งครรภ์ก่อนเดินทางไปประเทศที่มีการระบาดของโรคควรปรึกษาแพทย์

ส่วนผู้เดินทางกลับจากประเทศที่มีการระบาดรวมทั้งหญิงตั้งครรภ์ที่อยู่ในประเทศไทย มีอาการไข้ ออกผื่น ตาแดง หรือปวดข้อ ให้ไปพบแพทย์ทันที

ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกันเฉพาะการรักษาจะรักษาตามอาการเพื่อบรรเทาการเจ็บป่วย

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่สายด่วนกรมควบคุมโรค 1422

 ................................................

ไข้ซิกา (ZikaFever)

โรคไข้ซิกา (Zikafever) เกิดจาการติดเชื้อไวรัสซิกา(Zika Virus-ZIKV) ไวรัสที่มีสารพันธุกรรมชนิดอาร์เอ็นเอสายเดี่ยว อยู่ในตระกูลเฟลวิไวรัส (flavivirus) มีลักษณะคล้ายคลึงกับ ไวรัสไข้เหลือง ไวรัสเดงกี,ไวรัสเวสต์ไนล์ และไวรัสไข้สมองอักเสบเจอีมียุงลาย ( เช่น Ae. Africanus, Ae. Apicoargenteus, Ae.Luteocephalus, Ae. Aegypti เป็นต้น)เป็นพาหะนำโรค ไวรัสซิกาถูกแยกเชื้อครั้งแรกในปี พ.ศ. ๒๔๙๐(ค.ศ. ๑๙๔๗) จากน้ำเหลืองของลิง rhesus ที่ใช้ในการศึกษาไข้เหลืองในป่ าชื่อซิกา ประเทศยูกันดาและแยกเชื้อได้จากคนในปี พ.ศ. ๒๕๑๑ (ค.ศ. ๑๙๖๘) ณ ประเทศไนจีเรีย

มีระยะฟักตัว ๔-๗วัน จากนั้นจะมีอาการ ไข้ ปวดศีรษะรุนแรง มีผื่นแบบ maculopapular ที่บริเวณลำตัว แขนขา, วิงเวียน , เยื่อบุตาอักเสบ ตาแดง ปวดข้อ อาจจะมีอาการต่อมน้ำเหลืองโตและอุจจาระร่วง

ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๙๔ ถึง ๒๕๓๕ มีข้อบ่งชี้ทางน้ำเหลืองวิทยาว่ามีการติดเชื้อไวรัสซิกาในประเทศกลุ่มแอฟริกา ได้แก่ ยูกันดา, แทนซาเนีย,อียิปต์, อัฟริกากลาง สาธารณรัฐเซียร์ราลีโอน และกาบองในส่วนของเอเชียมีรายงานพบใน ประเทศอินเดีย, มาเลเซีย, ฟิลิปปินส์,ไทย, เวียดนามและอินโดนีเซีย ล่าสุดในปี พ.ศ. ๒๕๕๐ (ค.ศ. ๒๐๐๗)ได้รายงานการระบาดของไข้ซิกา ในหมู่เกาะแยป

ในประเทศไทยมีผู้รายงานว่าตรวจพบแอนติบอดีชนิดทำลายล้างไวรัสซิกาในผู้ที่อาศัยในประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๖ (ค.ศ. ๑๙๖๓) และล่าสุด มีรายงาน ผู้ป่วยหญิงนักท่องเที่ยวจากแคนาดาซึ่งเดินทางมาประเทศไทยในช่วงเวลา ๒๑ มกราคม-๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๖และมีอาการภายหลังจากเดินทางกลับถึงประเทศแคนาดาเป็นเวลา ๔ วัน โดยเริ่มป่วย วันที่๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๖ มีอาการไข้ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ กระสับกระส่าย หนาวสั่น คลื่นไส้อาเจียน ปวดหลัง และปวดข้อ ได้รับการตรวจทางห้องปฏิบัติการยืนยันการติดเชื้อไวรัสซิกา(Zika virus) ซึ่งขณะนี้กรมควบคุมโรคยังเฝ้าระวังโรคนี้อยู่

การตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการเพื่อยืนยันการติดเชื้อทำได้ ๒ วิธี ดังนี้ ๑)การตรวจหาสารพันธุกรรม ด้วยวิธี พีซีอาร์เก็บตัวอย่างน้ำเหลืองเร็วที่สุดหลังจากที่ เริ่มมีอาการเจ็บป่ วย ซึ่งไม่ควรเกิน๙ วันหลังมีอาการ และ ๒) การตรวจหาแอนติบอดีชนิดเอ็มที่จำเพาะต่อไวรัสซิกาด้วยวิธีอิไลซ่า ซึ่งเป็นพัฒนาวิธีโดยศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคสหรัฐอเมริกา โดยเก็บตัวอย่าง ๒ ครั้งครั้งแรกในวันที่เริ่มมีอาการ และตัวอย่างที่สองห่างจากตัวอย่างแรก 2-3 สัปดาห์ ซึ่งสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุขโดยฝ่ายอาโบไวรัส มีแผนการที่จะติดตั้งวิธีการตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติโรคไข้ซิกาในเร็วๆนี้

ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้ องกันเฉพาะ การรักษาจะรักษาตามอาการเพื่อบรรเทาการเจ็บป่วย

ฝ่ายอาโบไวรัส สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุขกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์

””””””””””””””””””””””””””””””””””

กรมควบคุมโรคเตรียมทำประกาศเตือน“โรคไข้ซิกา”เพื่อให้ปชช.ตระหนักในมาตรการป้องกันหลังไต้หวันตรวจพบชายไทยติดเชื้อ
Springnews-21 ม.ค. 2559

//www.springnews.co.th/global/268318

รายงานของกระทรวงสาธารณสุขและสวัสดิการของไต้หวันระบุว่า พบชายวัย 24 ปีรายหนึ่งซึ่งเดินทางจากประเทศไทยมาถึงสนามบินนานาชาติเถาหยวน ตั้งแต่วันที่ 10มกราคมที่ผ่านมา และถูกเจ้าหน้าที่ตรวจคัดกรองคนเข้าเมืองกักตัวไว้ หลังสงสัยว่าอาจติดเชื้อไวรัสสายพันธุ์อันตราย

กระทั่งผลการตรวจออกมาปรากฏว่าชายวัยรุ่นรายนี้อาศัยอยู่ในจังหวัดทางภาคเหนือของประเทศไทยเป็นเวลานาน 3 เดือนก่อนเดินทางมายังประเทศไต้หวันเพื่อทำงาน มีเชื้อไวรัสซิกา (Zika) ซึ่งศูนย์ควบคุมโรคหรือดีซีดี กำหนดให้เป็นโรคที่ต้องแจ้งเตือนประเภทที่2 หรือแพทย์ต้องรายงานการพบเชื้อภายใน 24 ชั่วโมง

นอกจากนี้ยังมีการออกคำเตือนไปยังประเทศในอเมริกากลางและอเมริกาใต้รวมไปถึงแถบทะเลแคริบเบียนหลังจากมีการแพร่กระจายของโรคในภูมิภาคนี้เมื่อปลายปีก่อนขณะเดียวกันก็มีการเฝ้าระวังในประเทศกัมพูชา อินโดนีเซีย ไทย มาเลเซียฟิลิปปินส์และมัลดีฟส์นอกเหนือจากไต้หวันแล้วยังมีรายงานยืนยันการพบเชื้อไวรัสซิกาที่สาธารณรัฐกาบูเวร์ดี ประเทศหมู่เกาะในแอฟริกาและพบในคนไข้ที่เดินทางเข้าทวีปยุโรป แคนาดาและสหรัฐอเมริกาอีกด้วย

ทั้งนี้ ไวรัสซิกาเป็นไวรัสที่มีลักษณะคล้ายกับไวรัสไข้เหลือง เดงกี เวสต์ไนล์ และไข้สมองอักเสบโดยมียุงลายเป็นพาหะนำโรค ผู้ป่วยจะมีอาการไข้ ปวดศีรษะรุนแรง มีผื่นตามตัว แขนขาเยื่อบุตาอักเสบ ตาแดง ปวดตามข้อ ทั้งอาจมีอาการต่อมน้ำเหลืองโต และอุจจาระร่วงปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกันเฉพาะ การรักษาจะทำได้ด้วยการรักษาตามอาการเท่านั้น

บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน

ไข้ซิกา …ภัยใหม่จากยุงลายตัวเก่า

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ดร.ภญ. มัลลิกา ชมนาวัง

ภาควิขาจุลชีววิทยาคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ตั้งแต่วันที่28/01/2559

หากจะพูดถึงโรคที่มียุงเป็นพาหะหลายคนคงนึกถึงโรคไข้เลือดออกขึ้นมาเป็นอันดับต้นๆ แต่ปัจจุบันมีโรคอื่นๆอีกมากที่เมื่อก่อนแทบไม่เคยได้ยินชื่อ แต่กลับก่อให้เกิดการระบาดในหลายประเทศไวรัสซิกา (Zika) ก็เป็นตัวอย่างหนึ่งที่เห็นได้ชัดไวรัสที่ใครๆ ต้องถามชื่อซ้ำอีกครั้งชนิดนี้แทบจะไม่เคยมีบทบาทในประเทศไทยแต่กลับเป็นเชื้อที่ทั่วโลกกำลังเฝ้าระวังไวรัสชนิดนี้กำลังระบาดอย่างหนักในแถบประเทศอเมริกาใต้ รวมถึงหมู่เกาะแปซิฟิกและ Cape Verde ในแอฟริกา จากรายงานขององค์การอนามัยโรคภูมิภาคอเมริกา (Pan Americans Health Organization;PAHO) พบผู้ป่วยยืนยันการติดเชื้อไข้ซิกาแล้วใน20 ประเทศ ดังนี้ บาร์เบโดส โบลิเวีย บราซิล โคลอมเบีย เอกวาดอร์ เอลซัลวาดอร์เฟรนซ์เกียนา กัวเดอลุป กัวเตมาลา กายอานา เฮติ ฮอนดูรัส เกาะมาร์ตีนิก เม็กซิโกปานามา ปารากวัย เปอร์โตริโก ซูรินาเม เกาะเซนต์มาร์ติน และเวเนซูเอลา

ไวรัสซิกาจัดเป็นไวรัสที่มีรหัสพันธุกรรมเป็นอาร์เอ็นเอ(RNA) สายเดี่ยว อยู่ในตระกูล Flavivirus เช่นเดียวกับไวรัสเดงกี่ (Dengue virus) ที่ก่อให้เกิดไข้เลือดออกและไวรัส Japaneseencephalitis ที่ก่อโรคไข้สมองอักเสบส่วนชื่อซิกา (Zika) เป็นชื่อป่าในประเทศยูกันดาซึ่งเป็นสถานที่แรกที่แยกเชื้อได้จากลิงRhesus ที่ทำมาศึกษาในปีพ.ศ. 2490การระบาดของไวรัสชนิดนี้มียุง Aedesaegypti เป็นพาหะซึ่งเป็นยุงลายบ้านในประเทศเขตร้อนและเป็นยุงที่เป็นพาหะของไวรัสไข้เลือดออกด้วยสำหรับประเทศไทยมีรายงานว่าตรวจพบแอนติบอดีต่อไวรัสซิกาในผู้ที่อาศัยในกรุงเทพฯเมื่อปีพ.ศ.2506 หลังจากนั้นมีรายงานผู้ป่วยหญิงนักท่องเที่ยวจากแคนาดาซึ่งเดินทางมาประเทศไทยในช่วงเวลา 21 มกราคมถึง 2 กุมภาพันธ์ 2556โดยพักในกรุงเทพฯ และภูเก็ต และมีอาการบนเครื่องบินขณะเดินทางกลับแคนาดาภายหลังได้รับการตรวจยืนยันทางห้องปฏิบัติการว่า เป็นการติดเชื้อไวรัสซิกานอกจากนี้ เมื่อเร็วๆนี้ยังมีรายงานผู้ป่วยชาวไทยที่เดินทางไปไทเปถูกตรวจพบเชื้อที่สถานีตรวจคัดกรองไข้ สนามบินนานาชาติเถาหยวน ไต้หวันและขณะนี้ได้รับการรักษาแล้ว อย่างไรก็ตามต้องยืนยันว่าโรคไข้ซิกานี้ไม่ใช่โรคใหม่ ในประเทศไทยมีรายงานการตรวจพบผู้ป่วยเฉลี่ยปีละ๕ ราย และพบกระจายอยู่ทุกภูมิภาค

ผู้ติดเชื้อนี้ส่วนใหญ่ไม่แสดงอาการและหายเองได้มีเพียง 1 ใน 5 เท่านั้นที่อาจแสดงอาการได้ และมักแสดงอาการภายหลังได้รับเชื้อนี้4-7 วัน อาการแสดงทั่วไป ได้แก่ ไข้ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ผื่นแดง เยื่อบุตาอักเสบตาแดง ปวดข้อ ซึ่งมักมีอาการเหล่านี้อยู่ประมาณ 2-7 วันส่วนใหญ่อาการเหล่านี้จะหายเองได้ภายในหนึ่งสัปดาห์ไม่มีความจำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล แต่ในหญิงตั้งครรภ์จำเป็นต้องดูแลเป็นพิเศษเนื่องจากการติดเชื้อนี้อาจส่งผลต่อทารกในครรภ์ทำให้มีความเสี่ยงต่อการพิการแต่กำเนิดมีขนาดศีรษะที่เล็กผิดปกติ (microcephaly)หรือเสียชีวิตได้

การที่อาการแสดงเบื้องต้นของไข้ซิกาถึงแม้จะความรุนแรงน้อยกว่าแต่ก็มีความคล้ายคลึงกับไข้เลือดออกอีกทั้งยังมีสาเหตุจากเชื้อไวรัสในกลุ่มเดียวกัน ทำให้เกิดความสับสนขึ้นได้จึงต้องมีการให้นิยามเพื่อความชัดเจน โดยผู้ป่วยสงสัยหมายถึงผู้ป่วยที่มีไข้และมีอาการอย่างน้อย 2 ใน 3 อาการ ดังนี้ 1) ออกผื่น 2)ปวดข้อ และ 3) ตาแดง และผลการตรวจไวรัสเดงกี ไวรัสชิคุนกุนยาโดยวิธี PCR และไวรัสหัด ไวรัสหัดเยอรมัน โดยวิธี ELISA IgM ให้ผลลบ และผู้ป่วยยืนยัน หมายถึงผู้ป่วยสงสัยและผลตรวจทางห้องปฏิบัติการยืนยันพบเชื้อไวรัสซิกาในเลือดหรือตรวจพบภูมิคุ้มกันที่จำเพาะต่อไวรัสซิกา

อย่างไรก็ตามปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนเฉพาะสำหรับป้องกันโรคดังกล่าวจึงมีคำแนะนำให้เลี่ยงการเดินทางไปยังประเทศกลุ่มเสี่ยง และดูแลจัดการไม่ให้มีแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายภายในที่พักอาศัยยุงชนิดนี้เป็นยุงหากินกลางวันจึงต้องระวังการถูกกัดการรักษามักเป็นการรักษาตามอาการ ให้ผู้ป่วยพักผ่อนให้เพียงพอ ลดการสูญเสียน้ำหากมีไข้ให้ยาพาราเซตามอล และหลีกเลี่ยงยาแอสไพรินรวมถึงใช้ยาบรรเทาอาการปวดหรืออักเสบในกลุ่ม NSAIDs เนื่องจากอาจส่งผลให้เลือดออกในอวัยวะได้ง่ายขึ้นนอกจากนี้ควรพึงระวังการแพร่กระจายเชื้อไปยังผู้อื่นจากการถูกยุงกัดในช่วงที่ติดเชื้อด้วย

เอกสารอ้างอิง

Centers for Disease Control and Prevention.Zika virus. [Internet]. [cited 2016 Jan 25]. Availablefrom: //www.cdc.gov/zika/

The Virology Association (Thailand).[Internet]. [cited 2016 Jan 25]. Availablefrom: //www.thaiviro.org/association/index.php/virology-education.html

World Health Organization. Zika virus.[Internet]. [cited 2016 Jan 25]. Availablefrom://www.paho.org/hq/index.php?option=com_topics&view=article&id=427&Itemid=41484

• แนวทางการสอบสวนโรคติดเชื้อไวรัสซิกา (8 ส.ค. 59)
• แนวทางการดำเนินงานเฝ้าระวังโรคติดเชื้อไวรัสซิกา (8 ส.ค. 59)
• แนวทางการวินิจฉัย ดูแลรักษาโรคไข้ซิกา (Zika virus disease) สำหรับแพทย์ และบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข : โดย กรมการแพทย์ ฉบับที่ 1 วันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2559
• การเก็บตัวอย่างส่งตรวจ Zika Virus กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
• รายชื่อแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ให้คำปรึกษาโรคติดเชื้อไวรัสซิกา
• แนวทางวิธีการเก็บและการส่งตัวอย่างตรวจของโรคไข้เลือดออก ไข้เดงกี ไข้ชิคุนกุนยา : โดย สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ สาธารณสุข กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์