กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม (๑๒)คนง่าวผ่าไม้ก๋วมต๋า... "คนง่าวผ่าไม้ก๋วมต๋า คนมีผญ๋าผ่าไม้โล่งป้อง" คำแปล : คนโง่ผ่าไม้คร่อมตา คนมีปัญญาผ่าไม้ทะลุปล้อง ขยายความ : คนโง่อาจเข้าใจง่าย ๆ ว่าตาไม้ใผ่หรือตรงบริเวณข้อท่อนไม้ไผ่นั้นน่าจะตัดง่ายเพราะมีร่องรอยของปล้องให้เห็นเป็นแนวให้ตัดตาม แต่แท้จริงแล้วจะตัดให้ขาดยากเพราะตาไม้จะแข็ง และสะเก็ดไม้ที่แข็งอาจกระเด็นถูกลูกตาผู้ตัดให้ได้รับอันตรายได้ ไม้ใผ่มีความแข็งแกร่งอยู่ที่ตาของปล้องเพราะข้างในไม่มีแก่นจึงแทนด้วยตาที่แข็ง การตัดที่ตาดูคล้ายว่าง่าย เพราะเป็นข้อต่อ แต่การตัดกว่าจะเสร็จ กลับช้ากว่าผ่าไม้ไผ่ตรงที่ไม่มีตาของปล้อง ที่ต้องใช้สมาธิหรือความตั้งใจจึงจะตัดขาด้วยมีดที่ฟันลงไปให้ถูกแนวเดียวกัน คนมีผญ๋า (ปัญญา) ย่อมแก้ปัญหาตามหลักธรรม(ดา) ทว่าคนโง่มักทำอะไรที่ฝืนความจริงหรือธรรมชาติ เช่น ล่านกและงูที่ช่วยกำจัดแมลงแล้วใช้ยาฆ่าแมลงแทนจนเกิดพิษภัยมาถึงผู้บริโภคเสียเอง มีสตรีไร้สติบางคนอกเน่าเพราะเอาเงินมาก ๆ ไปจ้างเขาแต่งให้ตึง โดยดึงตรงนั้นหั่นตรงนี้อันเป็นการฝืนธรรมชาติตามระบบธาตุสี่ในสรีระของตนเอง บางคนไปอาบน้ำมนต์เจ็ดวัดเพื่อแก้เสนียดจัญไร แต่กลับป่วยไข้จนตายด้วยโรคปอดบวม เป็นต้น (อ้างอิง : ภูมิปัญญาล้านนาชน อ.มานิต สุทธจิตต์) "คนจะดี มันตึงดีแต่ผ้าอ้อมป้อก คนจะวอก ผมหงอกก่ะตึงบ่ดี" ศัพท์ : ผ้าอ้อมป้อก หมายถึง ทารกที่พันด้วยผ้าอ้อม วอก หมายถึง คนไม่ดี คนโกหกหลอกลวง คำแปล : ถ้าคนมันจะดีมันก็ดีมาแต่เกิด คนไม่ดี แก่จนผมหงอกหมดหัวก็กลับดีได้ยาก ขยายความ : เป็นคำกล่าวเปรียบเปรยว่า คนเราเกิดมาย่อมแตกต่างกัน แม้จะเป็นพี่น้องคลานตามกันมา ลูกพ่อแม่เดียวกัน ได้รับการอบรมสั่งสอนมาเหมือน ๆ กัน ความคิดความเห็นตลอดจนอุปนิสัยใจคอก็อาจแตกต่างกันได้ หากคนมีจิตสำนึกที่ดี มีนิสัยดี ก็มักจะเป็นเช่นนั้นปรากฏให้เห็นมาตั้งแต่ยังเล็ก ๆ แต่หากบางคนที่มีนิสัยแย่ ๆ ชอบโกหกพกลม หลอกลวงผู้อื่น (ที่คนเมืองเปิ้นฮ้องว่า"วอก"นั่นแล) ก็จะเป็นเช่นนั้นแม้แก่จนเจียนจะเข้าโลงก็ตามที "อยากมีหื้อหมั่นก๊า อยากขึ้นสวรรค์จั๊นฟ้าหื้อฆ่าเจ้าของ" ศัพท์ ก๊า หมายถึง ค้าขาย, จั๊นฟ้า หมายถึง สวรรค์, เจ้าของ หมายถึงเจ้าตัว หรือตัวเอง คำแปล : อยากร่ำรวยให้ขยันทำงาน อยากไปสวรรค์ให้ฆ่าตัวเอง ขยายความ : เป็นคำกล่าวเชิงปริศนาธรรม คำว่า "ฆ่าเจ้าของ" ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงให้ฆ่าตัวตาย หากหมายถึงให้ฆ่ากิเลสตัณหาที่มีอยู่ในตัวเอง ประพฤติตนดี ถูกต้องตามหลักศีลธรรม แล้วจะได้ไปสวรรค์เมื่อยังมีชีวิตอยู่นี่เอง ตามคำกล่าวที่ว่า "สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ" "เก็บผักลวดหักหลัว ตกขัวลวดอาบน้ำ" ศัพท์ : ลวด หมายถึง พลอยกระทำ , หลัว หมายถึง ฟืน , ขัว หมายถึง สะพาน คำแปล : เก็บผักแล้วเลยหักฟืน ตกสะพานแล้วเลยอาบน้ำ ขยายความ : เป็นคำกล่าวคำสอนให้รู้จักพลิกวิกฤติให้เป็นโอกาส หรือใช้ประโยชน์จากสิ่งต่าง ๆ ให้เต็มที่ จะได้ไม่เสียโอกาสเสียเวลา "กำบ่ะเก่า" กำนี้บอกเล่าถึงวิถีชีวิต วิธีคิด ตลอดถึงภูมิปัญญาของคนบ่ะเก่าได้เป็นอย่างดี...ว่า"คนบ่าเก่า"นั้นมีความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย และพอเพียง เช่นไหน ๆ ก็เข้าป่าไปหายอดผักมากินอยู่แล้วก็ให้พลอยหักฟืนแถว ๆ นั้นมาด้วย จะได้ไม่ต้องเสียเวลาเข้าป่าไปสองทีสามที หรือเดิน ๆ ข้ามสะพานอยู่หากพลาดพลั้งตกลงไปในน้ำก็ให้พลอยอาบน้ำเสียเลย อย่างนี้เป็นต้น   Create Date : 06 กรกฎาคม 2551     Last Update : 8 มิถุนายน 2552 13:34:21 น. Counter : 2012 Pageviews.   9 comment Share Tweet

เจ้ายี่จักไปตางซ้าย เจ้าอ้ายจักไปตางขวา...กำบ่ะเก่า..บ่เล่าอาจลืม (๑๑) หลายคนอาจจะกำลังเบื่อหน่ายกับข่าวสารบ้านเมืองทุกวันนี้ จขบ.ก็เป็น...แต่ได้พยายามหาวิธีขจัดความเบื่อหน่าย ความขุ่นข้องหมองใจในตัวเอง ใน"กำบ่ะเก่า" อันเป็นภูมิปัญญาของคนโบราณล้านนามักจะสอดแทรกคติชีวิต ข้อคิดต่าง ๆ ให้ได้ฉุกใจ และเตือนจิตสะกิดใจไม่มากก็น้อย อยู่เสมอ ๆ วันนี้ขอนำเสนอสำนวน"กำบ่เก่า" ที่..."บ่เก่า" (ไม่เคยล้าสมัย) อย่างแท้จริง... นั่นคือสามารถปรับใช้ได้แบบ...อกาลิโกเลยทีเดียว " เจ้ายี่จักไปตางซ้าย เจ้าอ้ายจักไปตางขวา น้องก็ว่าน้องจะจี่ ปี้ก็ว่าปี้จะเผา " ศัพท์ : เจ้าอ้าย หมายถึง พี่ เจ้ายี่ = สอง , น้อง จี่ = ปิ้ง , ย่าง คำแปล : "คนน้องจะไปทางซ้าย แต่คนพี่จะไปทางขวา น้องว่าน้องจะปิ้ง พี่ก็ว่าพี่จะเผา " ความหมาย : เป็นคำกล่าวเปรียบเปรยถึงการอยู่ร่วมกันในสังคม ไม่ว่าระดับไหน นับแต่สังคมหน่วยที่เล็กที่สุดคือครอบครัว แม้พี่น้องคลานตามกันมาก็ยังอาจมีความคิดเห็นขัดแย้ง ไม่ลงรอยกันได้ ซึ่งอาจมีผลทำให้กิจการงานต่าง ๆ ที่ทำร่วมกันไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร เป็นคำสอนของคนโบราณที่มีต่อบุคคลที่ต้องมาอยู่ร่วมกันว่าให้มีความสามัคคี เป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน เพื่อสังคมส่วนรวมจะได้อยู่เย็นเป็นสุข "คนเฮาใหญ่แล้ว บ่ถ้าไผสอน จิ๊งหีดแมงจอนไผสอนมันเต้น" คำแปล : คนเราโตแล้วไม่ต้องรอให้ใครมาสอนก็รู้ดีชั่วได้ ดูแต่จิ้งหรีดแมลงจอนนั่นปะไร ผู้ใดมาสอนให้มันเต้นหรือก็เปล่า" ความหมาย : คำกล่าวนี้สามารถตีความได้สองนัยยะ นั่นก็คือ หากกล่าวต่อผู้เยาว์ ก็เหมือนกับเป็นการกล่าวเตือนว่า โต ๆ กันแล้วนะ ไม่ต้องรอให้ใครมาคอยตักเตือนสั่งสอนอยู่เรื่อยไป ควรรู้สึกสำนึกผิดชอบชั่วดีได้ด้วยตัวเอง แต่ในอีกนัยยะหนึ่ง หากคำกล่าวนี้กล่าวกับผู้ใหญ่ ก็เป็นการปรามว่าอย่าไปบังคับหรือจ้ำจี้จ้ำไชอะไรกับเด็ก ๆ หรือผู้อยู่ใต้การปกครองให้มาก เพราะพวกเขาโต ๆ กันแล้ว ให้ปล่อยวางเสียบ้าง ให้พวกเขาคิดเอง สำนึกเอง แล้วดำเนินชีวิตของตนเองไปตามธรรมชาติ ตามครรลองของแต่ละคนนั่นเอง "จับใจ๋แฮ้ง บ่แน่นใจ๋ก๋า ถูกใจ๋ครูบา บ่เปิงใจ๋พระน้อย" คำแปล : จับใจอีแร้ง อาจจะไม่ถูกใจอีกา ถูกใจครูบา(เจ้าอาวาส) อาจไม่ถูกใจพระน้อย(สามเณร) ความหมาย : เป็นคำกล่าวเปรียบเปรยว่าคนเรามีความชอบหรือไม่ชอบในสิ่งต่าง ๆ ไม่เหมือนกัน บางสิ่งเราอาจจะคิดว่าถูกต้อง ดีงาม แต่มันอาจจะไปขัดใจผู้อื่นก็เป็นได้ หรือบางทีเราไม่ชอบในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง แต่คนอื่นเขาอาจจะชื่นชม พอใจในสิ่งนั้น ๆ เป็นการสอนให้เอาใจเขามาใส่ใจเรา หรือเอาใจเราไปใส่ใจเขานั่นเอง มีอีกคำที่ความหมายใกล้เคียงกันนั่นก็คือ "จับใจ๋งู บ่จูใจ๋เขียด" (ถูกใจงูแต่ไม่ถูกใจเขียด) "คนง่าวบ่ะมี คนผะหญาดีก่ะง่อม" คำแปล : หากไม่มีคนโง่เสียแล้ว คนฉลาด(คนมีปัญญา) ก็คงเหงา(ตาย) ความหมาย : คิดว่าคงไม่ต้องขยายความอะไรให้มากสำหรับคำกล่าวนี้ คนเราอยู่ร่วมกันในสังคม ระดับสติปัญญาอาจแตกต่างกัน แต่คุณค่าของความเป็นคนล้วนเท่าเทียมกัน ฉะนั้น อย่าไปประมาทคนโง่ว่าไม่มีสาระไม่มีประโยชน์ เพราะหากไม่มีคนโง่เสียเลยในสังคม คนฉลาดก็คงเฉาตายด้วยไม่รู้จะเอาความฉลาดไปใช้กับใคร มีสำนวนที่ความหมายใกล้เคียงกันอีกหนึ่งสำนวน คือ "คนฮ้ายบ่มี คนดีง่อมล้ำ" (หากไม่มีคนร้ายเสียเลย คนดี ๆ ก็คงเหงา...เนาะ )   Create Date : 23 มิถุนายน 2551     Last Update : 6 พฤษภาคม 2556 10:56:26 น. Counter : 4141 Pageviews.   26 comment Share Tweet

หม้อบ่ฮ้อน ไหฮ้อน - - 'กำบ่ะเก่า' ขอคุยก่อน... เมื่อเช้าต้องตื่นเช้ากว่าปกติ เพราะวันนี้เป็นวันอังคาร ซึ่งเป็นวันที่เราจะต้องทำกับข้าวเยอะเป็นพิเศษเพื่อจัดใส่ปิ่นโตให้กับบรรดาสามเณรน้อยทั้งหลาย - - ขอขยายความนิดนึง ที่หมู่บ้านหลังดอยเล็ก ๆ ของแม่ไก่นี้ มีวัดประจำหมู่บ้านเป็นวัดที่ "ใหญ่" พอสมควร เพราะอดีตหลวงพ่อเจ้าอาวาสวัดท่านเป็นถึงเจ้าคณะอำเภอและรองเจ้าคณะจังหวัด หลวงพ่อท่านเป็นพระที่มีวิสัยทัศน์กว้างไกล และเล็งเห็นคุณค่าของการศึกษา ท่านได้ก่อตั้งโรงเรียนมัธยมการกุศลขึ้นในวัด นักเรียนของโรงเรียนก็จะเป็นเด็ก ๆ จากทั้งในหมู่บ้านและต่างหมู่บ้าน... มีทั้งนักเรียนที่เป็นฆราวาสและที่บรรพชาเป็นสามเณร นักเรียนที่เป็นฆราวาสจะไม่มีปัญหา เพราะพักอยู่ที่บ้านและมาโรงเรียนแบบไป-กลับ แต่นักเรียนส่วนใหญ่ที่เป็นสามเณร และกว่า ๘๐ % ก็เป็นสามเณรที่มาจากต่างจังหวัด นักเรียนสามเณรเหล่านี้จะมีปัญหาเพราะพ่อแม่ยากจน ทางโรงเรียนหรือวัดก็อุปถัมภ์ได้เพียงบางส่วน จึงเป็นหน้าที่ของชาวบ้านในหมู่บ้านที่ต้องช่วย ๆ กัน โดยจัดแบ่งจำนวนครัวเรือนในหมู่บ้านทั้งหมดออกเป็นเจ็ดกลุ่ม แต่ละกลุ่มรับผิดชอบเรื่องข้าวปลาอาหารให้กับพระ - เณรในวัดกลุ่มละวัน ผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันไปตามลำดับตั้งแต่อาทิตย์ - จันทร์ ทำเช่นนี้ ทางวัดก็จะได้ปิ่นโตวันละประมาณ ๓๐ เถา นำไปจัดแบ่งให้พระ - เณร(รวมทั้งขโยมหรือเด็กวัด)ในวัด ซึ่งมีอยู่ด้วยกันประมาณ ๒๐๐ กว่ารูป ร่วมกับอาหารจากการบิณฑบาตในแต่ละเช้า ที่บ้านฉันจัดอยู่ในกลุ่มวันอังคาร ดังนั้น ทุกเช้าวันอังคารฉันจะต้องตื่นแต่เช้าเพื่อจัดเตรียมอาหารหวานคาวแล้วบรรจุใส่ปิ่นโตที่เด็กวัดนำมาแขวนไว้ให้ที่หน้าบ้านตั้งแต่เย็นวันก่อนหน้า... เอ้า...มาถึงที่มาของ 'กำบ่ะเก่า' ที่อยากจะพูดถึงวันนี้เสียที... เมื่อเช้าตื่นขึ้นมาแต่เช้า เตรียมตั้งหม้อนึ่งข้าวตามปกติ (อ้อ...ทางวัดเขาขอให้เป็นข้าวเหนียวเพื่อเด็ก ๆ จะได้อิ่มนานกว่ากินข้าวสวย) แต่...คุณพระช่วย...แก้สหมด! ขณะนั้นเป็นเวลาตีห้าเศษ...ฉันไม่กล้าโทรปลุกพี่ร้านแก้สที่มีอยู่เพียงร้านเดียวในหมู่บ้านฉัน เพราะเขาเคยบอกไว้หลายครั้งแล้วว่าเขาไม่ชอบตื่นเช้า กว่าเขาจะเปิดร้านก็ปาเข้าไปแปด เก้าโมงนู่น... ฉันหันรีหันขวางอยู่แป๊บหนึ่ง ก็นึกได้ว่าเรามีถ่านนี่นา อย่ากระนั้นเลย ขืนรอแก้สมาส่ง สามเณรไม่ต้องกินข้าวกันพอดี ... ลองคืนสู่วิถีชีวิตดั้งเดิมแบบเก่า ๆ ดูทีหรือ สมัยที่เรายังเด็ก ๆ พ่อกะแม่เขาเลี้ยงเรามาเขาก็ไม่ได้มีเตาแก้สใช้นี่นา ...เขายังเลี้ยงเราจนโตมาป่านนี้ได้ ฉันลงมือก่อไฟในเตาถ่าน อย่างทุลักทุเล ค่อย ๆ พัด จนไฟเริ่มติดถ่าน และคุแดงขึ้นทีละน้อย ๆ จึงเอาหม้อนึ่งขึ้นตั้ง...รู้สึกภูมิใจในตัวเองไม่น้อยที่สามารถก่อไฟตั้งเตาได้ แหะ ๆ แต่เจ้าประคุณเอ๋ย...แม้ถ่านไฟในเตาจะคุแดงโร่อย่างนั้น แต่น้ำในหม้อนึ่งข้าวก็ไม่มีวี่แววว่าจะเดือด หรือแม้แต่จะร้อนเลยสักที... เวลาเคลื่อนกระดึบ ๆ ไปอย่างรวดเร็ว...ตาย...อย่างนี้ฉันจะทำอะไรได้ล่ะเนี่ย... ณ ห้วงเวลานั้นเอง...ที่ฉันได้ประจักษ์แจ้งในความหมายของ กำบ่ะเก่าคำนี้... นั่นคือคำว่า...หม้อบ่ฮ้อน ไหฮ้อน ...แปลว่า...หม้อไม่ร้อน แต่ไหร้อน... กำบ่ะเก่าคำนี้มาจากวิธีนึ่งข้าวของคนโบราณ ที่ยังใช้หม้อดินต้มน้ำ และใช้เตาฟืน (หรือ"หลัว"ในกำเมือง) กับภาชนะที่ใส่ข้าวนึ่งที่ทำด้วยท่อนไม้กลึงให้กลวงและกลมเพื่อตั้งสวมเข้ากับหม้อดินนั้นพอดี เรียกว่าไหข้าว และมีผ้าชิ้นยาว ๆ เรียกว่า "เตี่ยวหม้อนึ่ง" (เตี่ยว แปลว่า กางเกง) พันหุ้มรอยต่อระหว่างหม้อกับไหข้าวไว้กันไอน้ำรั่ว หม้อดินนั้นมักจะหนาทำให้น้ำร้อนช้า แต่คนนึ่งก็มักจะใจเร็วอยากให้ข้าวสุกทันใจ จึงต้องเร่งไฟบ้าง ใช้ไม้แหลมแทงข้าวสารเพื่อให้ไอน้ำขึ้นมาให้นึ่งข้าวเร็วขึ้นบ้าง จึงมีคำเปรียบเปรยทำนองว่า หม้อต้มน้ำยังไม่ทันร้อน แต่ใจคนเฝ้าไหร้อนล่วงหน้าไปก่อนแล้ว... คำกล่าวนี้เป็นการกล่าวเตือนคนที่ใจเร็ว ใจร้อนว่า อย่าตั้งความหวังอะไรไว้ล่วงหน้า ทุกสิ่งทุกอย่างต้องเกิดแต่เหตุปัจจัย ไม่มีอะไรจะเกิดก่อนเกิดได้... มีกำบ่ะเก่าที่มีความหมายใกล้เคียงกันอีกสองถึงสามสำนวน ได้แก่ "ข้ามขัวบ่ป๊น ฟั่งห่มก้นแยงเงา " แปลว่า..."ข้ามสะพานยังไม่พ้น (ยังไม่ถึงอีกฝั่ง)ก็อย่าเพิ่งรีบก้มดูเงาตัวเอง(ในน้ำ)" ขัว หรือสะพานในสมัยก่อนมักจะหมายถึงสะพานไม้เล็ก ๆ ที่พาดไว้ข้ามคู คลอง การเดินข้ามต้องใช้ความระมัดระวัง ถ้าเผลอสติ ใจลอยมัวแต่ก้มดูเงาตัวเองก็อาจจะพลัดตกลงไปในน้ำได้.. หรืออีกสำนวนหนึ่งบอกว่า "บ่ตันนั่ง ฟั่งเหยียดแข้ง " แปลว่า "ยังไม่ทันลงนั่งเลยแต่รีบเหยียดขาออกไปเสียแล้ว" ผลก็คือก้นจ้ำเบ้านั่นแหละ... หากเทียบกับสำนวนคำสอนของไทยภาคกลางน่าจะได้แก่..."อย่าใจเร็วด่วนได้" นั่นเอง ภาพสะพานสวย ๆ นี้จิ๊กมาจากบล็อกน้องสาวเจ๋วะรัฐถะ เจ้า ผลสรุปของการทำกับข้าวด้วยเตาถ่านของฉัน (ที่ถึงแม้หม้อที่ใช้จะเป็นหม้ออลูมิเนียม และ"ไหข้าว"ก็เป็นภาชนะที่ทำด้วยผิวไม้ไผ่ขัดสานเป็นรูปกรวย ซึ่งทันสมัยกว่าหม้อดินและไหไม้แบบโบราณเยอะก็ตามที...)ก็คือ...ฉันนึ่งข้าวได้สำเร็จในเวลาหนึ่งชั่วโมงพอดิบพอดี...ข้าวหอม นุ่มนวลเป็นอันดี แต่กับข้าวนั้น...ฉันต้องปั่นจักรยานไปตลาด แล้วซื้อแกงถุงมาใส่ปิ่นโต แทนที่จะทำเองซึ่งฉันเชื่อว่าฉันอาจจะต้องใช้เวลาอีกหนึ่งชั่วโมงเป็นอย่างน้อย...แหะ ๆ (ปกติฉันค่อนข้างแอนตี้แกงถุงน่ะ เพราะเกรงความไม่ปลอดภัยจากสารบางอย่างที่มากับถุงพลาสติค กับผงชูรสที่พวกแม่ค้ามักจะใส่ในปริมาณเยอะ ๆ ) เฮ้อ...ขอเตื้อเดียวเน้อเจ้าน้องเณร...   Create Date : 10 มิถุนายน 2551     Last Update : 6 มิถุนายน 2552 9:32:50 น. Counter : 1174 Pageviews.   13 comment Share Tweet

วิถีธรรมใน "กำบ่ะเก่า" ~ 'พ่ายจ๊างหื้อเข้าหว่างงา' 'พ่ายจ๊างหื้อเข้าหว่างงา' คำแปล :หากจำต้องวิ่งหนีช้าง ให้เข้าอยู่ระหว่างงาทั้งคู่ของมัน ขยายความ : ในโลกของปุถุชน เราต่างต้องดิ้นรนสู้กับโลก และต่างก็ถูกความทุกข์รุกไล่ เสียดแทงประดุจงาช้างสารที่กำลังพยศ โบราณท่านบอกวิธีเอาชนะช้างไว้ว่า หากต้องสู้กับช้าง อย่าวิ่งหนี ด้วยยิ่งหนีก็จะยิ่งโดนไล่แทง แม้จะปีนขึ้นต้นไม้ช้างก็คงเขย่าต้นให้เราตกลงมาแล้วใช้งาแทงเราจนถึงบาดเจ็บเป็นแผลเหวะหวะ หรือกระทั่งล้มตายได้... แต่ท่านให้เราหันเข้าเผชิญหน้ากับช้าง แล้วหาทางเข้าไปอยู่ในระหว่างกลางของงาทั้งสองของมัน... งาทั้งคู่ของช้างคืออุปมาแห่งอาวุธของความทุกข์ที่เริ่มต้นด้วย 'ความเป็นของคู่ - Duality ' ดังปรากฏในตำนานเรื่องของอาดัมกับอีวา... อาดัมและอีวาถูกพระเจ้าสั่งห้ามกินผลไม้แห่งความดีและความชั่ว... อันเป็นต้นตระกูลของความเป็นของคู่... คือดี คู่กับชั่ว ช้างในที่นี้หมายถึงโลก งาทั้งคู่หมายถึงโลกธรรมแปด...สี่คู่... คือคู่แห่งความมีและความเสื่อมนั่นเอง... มีลาภคู่กับเสื่อมลาภ มียศคู่กับเสื่อมยศ มีสรรเสริญคู่กับนินทา มีสุขคู่กับทุกข์ การเข้าไปอยู่ระหว่างงาก็หมายถึงการเข้าไปอยู่ทางสายกลาง หรือมัชฌิมาปฏิปทา ไม่หลงยึดทางใดทางหนึ่งจนเกินไป ไม่ว่าทางด้านดีหรือชั่ว ได้หรือเสีย เพราะไม่ติดสมมติว่า ดีหรือชั่ว ได้หรือเสีย แต่ถือแลเห็นว่าเป็นธรรมดาโลก ไม่เศร้าโศกหรือลิงโลด... นั่นคือชัยชนะ ด้วยหากไม่ยึดชั่วไม่ถือดี จิตอยู่เหนือกรรม งาทั้งคู่จึงทู่ทื่อสิ้นคม ในชีวิตคนเรา ย่อมมิอาจปลีกตัวให้พ้นไปจากการถูกต้องสัมผัสด้วยโลกธรรมทั้งสี่คู่ดังกล่าว แม้กระทั่งพระบรมศาสดา แต่พระองค์ทรงชี้แนะให้เรา "ไม่ติดไม่ยึด" ในโลกธรรมนั้น ๆ ประดุจใบบัวที่รับน้ำค้าง แต่ไม่เปียกด้วยน้ำค้างฉันใด *เรียบเรียงจาก "ภูมิปัญญาล้านนาชน" อ.มานิต สุทธจิตต์ ม.สถาบันราชภัฎลำปาง *ขอบคุณภาพประกอบจากฟอร์เวิดเมล์ เป็นภาพชุดศิลปะไทย โดย อ. เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์   Create Date : 26 พฤษภาคม 2551     Last Update : 29 กรกฎาคม 2552 11:14:32 น. Counter : 7419 Pageviews.   17 comment Share Tweet

กำบ่ะเก่า...บ่ะเล่าอาจลืม (๑๐) ปากหวานจ้อย ๆ เหมือนน้ำอ้อยป้อกสะเลียม... ภาพข้างบนนี้ไม่เกี่ยวกับเนื้อหาบล็อกหรอกค่ะ เห็นว่าสวยดีก็เอามาแปะไว้เท่านั้นเอง...แหะ ๆ เช่นเคยค่ะ สำหรับบล็อกนี้ขอเก็บเอา "กำบ่ะเก่า" อันเป็นภูมิปัญญาคนโบราณล้านนามาบันทึกไว้...เพราะ..กำบ่าเก่า...บ่ะเล่าอาจจะลืมแต๊ ๆ หนาเจ้า "ปากหวานจ้อย ๆ เหมือนน้ำอ้อยป้อกสะเลียม" ศัพท์ : ป้อก = พอก หรือฉาบ สะเลียม = สะเดา คำแปล :คำปากที่หวานจ๋อยก็เหมือนกับน้ำอ้อยที่ฉาบสะเดาไว้ภายใน เป็นสุภาษิตเตือนใจว่าอย่าได้หลงเชื่อคำพูดที่หวานหู เพราะมันมักจะเจือความขมอย่างสะเดาไว้ในความหวานที่ฉาบหน้านั้น "มดแดงมดดำ ต๋ายเพื่อน้ำอ้อย ละอ่อนน่อยหันก้ากำกิ๋น " ศัพท์ : เพื่อ = เพราะ ละอ่อนน้อย = เด็ก ๆ หันก้า = เห็นแก่ กำกิ๋น = ของกิน คำแปล : มดตายเพราะน้ำหวาน เหมือนเด็ก ๆ เห็นแก่ของกิน เป็นคำกล่าวไว้เตือนใจคนที่เห็นแก่อามิสสินจ้างเล็ก ๆ น้อย ๆ หรือสิ่งยวนใจที่มีคนเอามาหลอกล่อให้หลงตามติดเขาไปกระทำการอันเป็นอันตรายแก่ตนเอง เหมือนบรรดามดทั้งหลายที่พากันไต่เข้าหาน้ำหวานจนในที่สุดก็พากันจมถ้วยน้ำหวานตายกันเป็นเบือ... เพราะนั่นเป็นธรรมขาติของมันทำให้อดไม่ได้ ต่อให้มีคนเตือนเท่าไหร่ก็ไม่ฟัง ต้องปล่อยให้เรียนรู้เอง ซึ่งบางครั้งก็อาจจะสายเกินแก้ "หน่วยนักหนักกิ่ง กำกึ้ดยิ่งหนักใจ๋ " ศัพท์ : หน่วย = ผลไม้เป็นลูก ๆ กำกึ๊ด = ความคิด คำแปล : ต้นไม้ที่มีผลดกจะทำให้หนักกิ่ง จนอาจจะทำให้กิ่งไม้นั้นโน้มลงมา บางกิ่งที่รับน้ำหนักไม่ไหวก็อาจจะถึงกับหักลงได้ ก็เปรียบเหมือนคนที่คิดมาก คิดเรื่องโน้นเรื่องนี้ ความคิดเหล่านั้นอัดแน่นอยู่ในใจ จนทำให้เกิดภาวะหนักอกหนักใจ และส่งผลร้ายต่อสุขภาพจิตของตนเอง " ไม้สูงกว่าไม้ หักเพื่อลมฝน คนสูงกว่าคน ก๊านภัยต๋นหั้น" ศัพท์ : ก๊าน = แพ้ หั้น = นั่นเอง คำแปล : ต้นไม้ที่สูงกว่าต้นอื่น ๆ มักจะหักง่ายกว่าเพราะโดนลมพายุก่อนใคร เหมือนคนที่อยู่ในที่สูงก็มักจะแพ้ภัยตนเอง ล้มได้ง่าย ๆ เป็นคำกล่าวเตือนใจบุคคลว่าอย่าทำตัวเด่นกว่าคนอื่น เพราะนั่นจะเป็นภัยแก่ตัว เหมือนต้นไม้ที่สูงเด่นกว่าต้นอื่น ๆ เมื่อลมแรงพัดมาก็โค่นล้มก่อนใคร ดังคำกล่าวทางภาคกลางที่ว่า...'ยิ่งสูงยิ่งหนาว'... หรือคำเตือนที่บอกว่า...'จงทำดีแต่อย่าเด่นจะเป็นภัย ไม่มีใครเขาอยากเห็นเราเด่นเกิน'...นั่นเอง   Create Date : 20 พฤษภาคม 2551     Last Update : 3 ตุลาคม 2551 21:54:02 น. Counter : 1143 Pageviews.   5 comment Share Tweet

• ชวนศึกษา(ธรรมะ)
• ชวนปฏิบัติ(ธรรม)
• เปิดบ้านแม่ไก่-ทักทายกันหน่อย
• หนังสือเก่า...อยากเล่าต่อ
• นิย๊าย ~ นิยาย
• นิย๊าย-นิยาย(๒)
• นิยายฝาหรั่ง & หนังสือแปล
• นิยายสายจีน
• วรรณกรรมเยาวชน
• สาระ(ค)ดี-ดี (Non-fiction)
• อ่านตามเกม
• ชวนดู(K)ซีรี่ยส์
• ฅนเมือง อู้กำเมือง
• เรื่องเล่าจากหลังดอย
• ปกิณกะ ซะป๊ะ ~ ซะเป้ส
• บทกวีที่ผูกพัน
• เดินทางไกลกับ"ไซอิ๋ว"
• บ่นบ้า' ตามอารมณ์ '
• สารบัญหนังสือในบล็อก

• เมณี
• บังอร-บังเอิญ
• โมกสีเงิน
• ป้ามด
• แม่เฮือน
• ปลิวตามลม
• นวลกนก
• January Friend
• ดอกเสี้ยวขาว
• อั๊งอังอา
• กวินทรากร
• Zhivago
• BoOKend
• ทิวาจรดราตรี
• นัทธ์
• nikanda
• โสดในซอย
• นายแจม
• narumol_tama
• Chulapinan
• แพนด้ามหาภัย
• beer87
• yjam
• วินนี่ย์หมีพูห์
• เจ๋วะรัฐถะ
• ammataya
• ลูกปัดแก้ว
• กะว่าก๋า
• นิงัย
• ร่มไม้เย็น
• แก้วกังไส
• พยัคฆ์ร้ายแห่งคลองบางหลวง
• ศรีสุรางค์
• แพรจารุ
• last_tibetstone
• malarn cha
• หอมกร
• JewNid
• กิ่งไม้ไทย
• หวานเย็นผสมโซดา
• komyooth
• PTNCenter
• rngja
• dream-devil
• เหมือนพระจันทร์
• kangsadal
• PhueJa
• ปลายทางของสายรุ้ง
• ปลาทองแก้มยุ้ย
• Pribtaa
• วิรตี
• Friday Story
• อุ้มสม
• ~:พุดน้ำบุศย์:~
• สามปอยหลวง
• ดอยสะเก็ด
• lovereason
• คนสวยที่ไม่เคยสวย
• PZOBRIAN
• ออโอ
• เรียวรุ้ง
• Webmaster - BlogGang

• olddreamz
• เมืองแจ๋ม
• เปิดโลกลำปาง
• ฅนเมือง
• โลกล้านนา
• ธรรมะดอทคอม
• Yahoo !
• Google
• คนเมืองฟังกำเมือง
• คำไท - คำถิ่น
• คลังภาพ
• BlogGang.com