กำบ่ะเก่า...บ่เล่าอาจจะลืม(๑)
คติสอนใจ๋ของคนบ่ะเก่าล้านนามีอะหยังตี้ชวนหื้อฉุกใจ๋คิดอยู่บ่น้อย... เอามาเล่า มาขยายความ วันละเล็กละน้อยเน้อเจ้า...
"กิ๋นหื้อปอต๊อง หย้องหื้อปอตั๋ว "
คำแปล : กินให้พอดีกับท้อง แต่งตัวให้พอดีกับตัว ขยายความ : อันนี้ตรงเป๊ะกับหลักเศรษฐกิจพอเพียงที่กำลังรณรงค์กันอยู่ทุกวันนี้ มีคำโบราณอีกคำหนึ่งที่สอดคล้องกับคตินี้คือ "ปากกว้างกว่าต๊อง" หมายถึงคนที่มีปากใหญ่กว่าท้อง...ท้องมันร้องว่าพอ พอ...แต่ปากเจ้าของกลับไม่ยอมหยุดกิน คนที่ตายด้วยโรคอาหารเกินจึงมีมากกว่าคนที่เป็นโรคขาดอาหาร...
"กิ๋นนักหื้อเต้าป๋ายก้อย กิ๋นน้อยหื้อเต้าหัวแม่มือ"
คำแปล : กินมากให้เท่าปลายนิ้วก้อย กินน้อยให้เท่าหัวแม่มือ ขยายความ : พระพุทธองค์ทรงอุปมาไว้ว่า "แม้จะเนรมิตภูเขาทองคำสักสองลูก ก็ยังไม่จุใจคนที่มีตัณหาเพียงคนเดียว" นั่นเพราะคน ๆ นั้นเขา"อยาก"อะไรเท่าหัวแม่มือมากกว่าเท่าปลายนิ้วก้อย...
"เก็บผักหื้อเอาตึงเครือ เก็บบ่าเขือหื้อเอาตึงขวั้น"
คำแปล : เก็บผักให้เอาทั้งเครือ เก็บมะเขือให้เอาทั้งขวั้น ขยายความ : เครือของผักมีทั้งใบแก่ใบอ่อน ซึ่งล้วนแต่มีประโยชน์ทางสารอาหาร และขวั้นของมะเขือนั้นถึงแม้เราจะไม่รับประทานแต่ก็ต้องเก็บออกจากต้น เพราะหากทิ้งไว้คาต้น มันจะเป็นเหตุขัดขวางความเจริญเติบโตของมะเขือ่อนที่กำลังผลิงอกตามหลังมา... ตรงกับสำนวนที่ว่า...ปัญญาชนมองแต่ต้นถึงปลาย คนงมงายมองแต่ปลายทางเดียว
**อ้างอิง : ภูมิปัญญาล้านนาชน อ.มานิต สุทธจิตต์ **คำค้น : กำบ่ะเก่า, กำบ่าเก่า, กำบะเก่า
เครดิตภาพจากน้องมองฟ้า คนเมืองดอทคอมเจ้า
Create Date : 13 พฤศจิกายน 2550 |
Last Update : 9 มกราคม 2551 17:01:35 น. |
|
6 comments
|
Counter : 2974 Pageviews. |
|
|
|
เพิ่งเคยได้ยินครั้งแรก
เป็นความรู้ใหม่แต๊ ๆ เจ้า