ย้อนกลับไปเรียนมัธยมกันนิดนึง

เซลล์ประกอบไปด้วยโมเลกุลหลายตัว แต่ละโมเลกุลประกอบไปด้วยธาตุที่เชื่อมโยงกันด้วยพันธะทางเคมี

ถ้าลองนึกดีๆ (ตอนเรียนมัธยม) อะตอมประกอบไปด้วย nucleus, neutrons, protons (+), และ electrons (-)

ทีนี้ electrons มันจะโคจรอยู่รอบๆ nucleus อาจจะมีชั้นนอกสุดชั้นเดียว หรืออาจจะมีมากกว่านั้นก็ได้

Oxygen Atom

ตัวอย่างในรูป เป็นอะตอมของ oxygen (O) ชั้นนอกสุดมี 6 electrons ชั้นถัดมา (ขอเรียกว่าชั้นใน) มี 2 electrons ส่วนข้างในมี 8 protons

ใน shell ชั้นในมันจะเต็มเมื่อมี 2 electrons ถ้ามีไม่เกิน 2 electrons มันก็จะเติมชั้นในให้เต็มก่อน ... พอมันมีเกิน 2 electrons มันจะก็เอาส่วนที่เกินไปไว้ในชั้นนอก จนกว่ามันจะเต็ม



ทีนี้ ถ้า shell ชันนอกมันเต็ม มันก็จะไม่ไปทำปฏิกิริยากับใครเค้า หรือจะเรียกว่า inert ก็ได้ คือมันเฉื่อยก็ได้ คือมันไม่ไปเกะกะระรานชาวบ้าน ว่างั้น

เป็นธรรมชาติของอะตอม คือมันต้องการที่จะหา electrons มาเติมเต็มให้ตัวมัน มันจะได้ stable ซึ่งมันก็มีวิธีของมันอยู่ที่จะทำให้ตัวมัน stable หรือทำให้ shell ชั้นนอกมี electrons ครบ ... ไม่ว่าจะไปขโมยเค้ามา ให้ครบ 8 electrons หรือทิ้งออกไปไม่ให้เหลือ electron ในชั้นนอกซักตัวเลย ... หรืออาจจะใช้วิธีแชร์ electrons ร่วมกับอะตอมตัวอื่น อย่างเช่น O₂ ก็จะแชร์กัน 4 electrons แบบนี้ แล้วก็จะ stable กันทั้งสองอะตอม

แล้วทีนี้มาดูว่า free-radicals มันเกิดขึ้นได้ยังไง

ปกติแล้วพันธะทางเคมีจะไม่ค่อยดึงหรือทิ้ง electrons โดยเหลือ electrons ในตัวเองเป็นจำนวนคี่ ... มันจักจะต้องการให้เหลือเป็นจำนวนคู่ (มันจะแข็งแรงกว่า) ... แต่บางที พันธะทางมันอ่อนมันก็จะทำให้มี electrons ไม่ครบแล้วเหลือเป็นจำนวนคี่ได้เหมือนกัน ... แล้วนี้แหล่ะที่เราเรียกว่า free-radicals ... และเนื่องจากตัวมันไม่ stable เอาซะเลย มันจะโจมตีโมเลกุลที่มันพบเจอ ที่เข้าใกล้ตัวมันมากที่สุด แล้วก็ไปแย่ง electron ชาวบ้านเค้ามาทันที ... แล้วโมเลกุลตัวที่ถูกขโมย electron ไป มันก็จะเหลือ electron เป็นจำนวนคี่ ซึ่งก็จะกลายเป็น free-radical ซะเอง ... แล้วก็จะตั้งหน้าตั้งตามองหา electron ที่เข้ามาใกล้มันเพื่อจะโขมยต่อไป เป็นแบบนี้ไปเรื่อยไม่มีวันสิ้นสุด

พวก free-radicals พวกนี้ ไม่แค่โขมย electrons จาก สิ่งแวดล้อมเท่านั้น มันโขมยไม่เว้นแม้กระทั่งเซลล์ของสิ่งมีชิวิตด้วย

Free-radicals ในร่างกายเรา

ในคนเรา ... ปกติ free-radicals จะมีมากในช่วงที่มีการเผาผลาญสูง เช่นการออกกำลังกาย แต่ร่างกายเราก็มีเอ็นไซม์ที่ช่วยแจกจ่าย electrons ให้พวก free-radicals เหล่านั้น ให้เข้าสู่สภาวะปกติ

แต่ free-radicals ยังมีอยู่ทั่วไปตามสิ่งแวดล้อมภายนอก ไม่ว่าอากาศ รังสี ควัน ปุ๋ย ยาฆ่าแมลง ... ซึ่งร่างกายก็ต้องผลิตตัวเอ็นไซม์ที่มาช่วยแจก electrons หรือมาปรับให้พวกตัวที่ atom ที่ถูกแย่ง electrons ไป ให้กลับมาเสถียรเหมือนเดิม

พวกผักผลไม้ ที่อุดมไปด้วย antioxidants ที่เรากินกันเข้าไปนั่นเอง ก็จะเป็นตัวไปช่วยแจก electrons ให้กับตัว free-radicals ที่เกิดขึ้นในร่างกายของเรา พอ free-radicals ในร่างกายเราได้รับ electrons กลับมาเสถียรเหมือนเดิม อะตอม หรือโมเลกุล หรือเซลล์นั้นๆ ก็จะกลับมาทำงานได้ตามปกติ ... เป็นการสิ้นสุดกระบวนการแก่งแย่งชิง electron กัน ไปยกนึง ... ถ้าเราไม่กินพวกนี้เข้าไปมากเพียงพอ เราก็จะต่อสู้กับพวก free-radicals พวกนี้ไม่ได้ ร่างกายก็จะสึกหรอ เสื่อมโทรม ดูแก่ลงนันเอง (เพราะเมื่อเซลล์นั้นๆ มันไม่ stable มันก็ไม่สามารถทำงานได้ตามที่มันควรจะเป็น)

Potent Antioxidants

และแน่นอนว่า antioxidants ทีสุดยอดในตองอูก็คงหนีไม่พ้น vitamin E และ vitamin C

อย่างที่เคยพูดไปว่า vitamin E เป็น fat-soluble และ vitamin E มันใจดี ยอมที่จะแจกจ่าย electrons ให้กับพวก free-radicals หรือ ถ้าพูดในแง่ลบ มันอ่อนแอ แย่ง electrons กับชาวบ้านเค้าไม่ได้ เลยถูกเค้าแย่งไปนั่นเอง

ตัวที่อ่อนแอยิ่งกว่า (ใจดีกว่า) vitamin E ก็คือ vitamin C นั่นเอง

vitamin C เป็น water-soluble มันก็จำหน่ายจ่ายแจก electrons ให้กับ free-radicals (หรือพวก electron hunger) ทั้งหลาย

แม้กระทั่ง vitamin E เอง ก็ได้รับผลบุญจาก vitamin C ด้วย คือถ้าร่างกายเรารับ vitamin C มากพอ (มี electrons เหลือเฟือ) vitamin E ก็จะดึงเอา electrons จาก vitamin C ไป แล้ว vitamin E ก็จะกลับมาเป็น vitamin E ที่สมบูรณ์ดังเดิม แล้วก็ไปจำหน่ายจ่ายแจกไปให้ free-radicals ในส่วนอื่นๆ อีกต่อไป

และนี่ก็เป็นสาเหตุนึงว่า ทำไม ใครๆ ก็มันจะพูดถึง vitamin C กัน ... ก็มันใจดีแบบนี้นี่เอง

Oxygen Molecule

ทีนี้ก็มาพูดถึง oxygen ที่เกิดมากับ electrons ชั้นนอกแค่ 6 ตัว ถ้ามันโชคดี ไปพบเจอเนื้อคู่ของมัน มันก็จะจับคู่กันแล้วก็กลายเป็น O₂ (อากาศที่เราหายใจนี่เอง) ที่มี electrons รอบนอกจำนวน 8 ตัว ซึ่งจะทำให้มันแข็งแรงมาก และไม่สูญเสีย electrons ไปให้กับใครง่ายๆ



แต่เหนือฟ้าย่อมมีฟ้า

เมื่อ O₂ อยู่ในสภาวะที่แตกต่างออกไป เช่น แสงแดด มลพิษ และอื่นๆ (ที่แข็งแรงกว่า O₂) ก็จะโขมย electrons ไปได้ ... แล้วพอมันถูกโขมย electrons ออกไป มันก็กลายเป็น free-radicals มองหาเหยื่อที่จะโขมย electrons มาเป็นของตน

ตากแดดตากลม

ตากแดด ผิวไหม้ นั่นผิวเราก็กลายเป็น free-radicals ได้ ... แล้วถ้าเราไม่บำรุงด้วย antioxidant แล้วก็เคลือบผิวปกป้องไว้ ... ผิวดีๆ ก็จะเสียไป ... ถ้าเกิดขึ้นมากๆ ผิวก็แย่ลงและแก่ลงไป

ทีนี้คำถามที่ว่า ตากแดด ตากลม แล้วผิวเสียรึเปล่า ... คำตอบก็อยู่ในตัวมันเองอยู่แล้วค่ะ ... คนเค้าถึงได้พูดกันว่า ตากแดดตากลม ผิวเสียหมด ^__^ มันก็เป็นเช่นนี้นี่เอง

ความเครียดก็ทำให้ atom ดีๆ เปลี่ยนเป็น free-radical ได้เช่นกัน ... ใครออกกำลังกายมากๆ กำลังลดน้ำหนัก อย่าลืม ทั้งกิน ทั้งบำรุงด้วย load of antioxidants ... ใครกินอะไรที่มีโลหะมากๆ เช่นพวก ธาตุเหล็ก ก็ต้องกิน antioxidants มากๆ ด้วย ... เอาเป็นว่า ... ทุกคนควรกิน antoixdants กันให้มาก และหลากหลายด้วย

ดังนั้น ก็ไม่ต้องแปลกใจว่า ทำไมใครๆ ก็พูดถึงแต่ antioxidant กันนะ

ปล 1 ... เราวาดรูปเจ๋งป่าว

ปล 2 ... อย่าถามว่าแล้ว protons ละ ถ้ามันหลุดออกมา จะเป็นไง

... ใบ้ไห้คำนึง "ตัวใครตัวมัน"

อันนี้ต้องไปถามไอสไตน์ เอาว่ามันตูมแรงแค่ไหน