ภูมิภาคชายแดนฮิสปาเนีย หรือ ภูมิภาคชายแดนสเปน หรือ ภูมิภาคชายแดนบาร์เซโลนา (Marca Hispanica หรือ Spanish March หรือ March of Barcelona) คือฉนวนดินแดนที่เลยไปจากจังหวัดเซ็พติเมเนีย
ที่ก่อตั้งขึ้นโดยชาร์เลอมาญในปี ค.ศ. 795 เพื่อใช้เป็นบริเวณกันชนระหว่างอุมัยยะห์มัวร์แห่งอัล-อันดะลุสและจักรวรรดิแฟรงค์
ในความหมายที่กว้างกว่า ภูมิภาคชายแดนฮิสปาเนีย หมายถึงกลุ่มอาณาจักรขุนนาง หรือ เคานท์ไอบีเรียที่ก่อตั้งขึ้นโดยแฟรงค์ ที่ปัจจุบันเหลืออยู่เพียงอาณาจักรเดียวคืออันดอร์รา เมื่อเวลาผ่านไปอาณาจักรเหล่านี้ก็รวมตัวกันเป็นอิสระ จากอำนาจของจักรวรรดิแฟรงค์
ลักษณะทางภูมิศาสตร์
บริเวณภูมิภาคชายแดนฮิสปาเนียอย่างกว้างๆ ตรงกับบริเวณระหว่างเทือกเขาพิเรนีสและแม่น้ำเอโบร (Ebro River) ประชากรในบริเวณนั้นมาจากหลายกลุ่มชนที่รวมทั้งชาวไอบีเรีย ชาวบาสค์ ชาวยิว และ ชาวกอธ ผู้ได้รับการพิชิตและตกอยู่ภายใต้อำนาจของอาณาจักรอิเมียร์ของมุสลิมทางตอนใต้ หรือโดยจักรวรรดิแฟรงค์ทางตอนเหนือ
ดินแดนเปลี่ยนมือไปตามความรุ่งเรือง หรือตกอับของจักรวรรดิทั้งสอง และอำนาจของขุนนางต่างๆ ที่ได้รับการแต่งตั้งจากฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด ในที่สุดประมุขและประชาชนของภูมิภาคชายแดน ก็ก่อตั้งตนเป็นอิสระ ที่กลายมาเป็นราชอาณาจักรนาวาร์ ราชอาณาจักรอารากอน และ ราชอาณาจักรคาเทโลเนีย
ในบรรดารัฐต่างๆ ที่ตั้งอยู่ในภูมิภาคชายแดนฮิสปาเนีย ในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่งก็ได้แก่ แพมโพลนา, ซานเกซา (Sangüesa), ฮาคา (Jaca) (อารากอน), โซบราร์เบ (Sobrarbe), ริบากอร์ซา (Ribagorza), พาลลาร์ (Pallars), อัวร์เกลล์ (Urgell), เซอร์ดานยา (Cerdanya), คอนเฟลนท์ (Conflent), รูซิลลอง (Roussillon), วาลเลสเพียร์ (Vallespir), เพเรลาดา (Perelada), เอมพูรีส์ (County of Empúries), เบซาลู (Besalú), ออโซนา (Ausona), บาร์เซโลนา และ จิโรนา (Girona)
ประวัติ
ภูมิภาคชายแดนฮิสปาเนีย เป็นผลมาจากการต่อสู้อยู่สามชั่วคน ระหว่างจักรวรรดิแฟรงค์และฝ่ายมุสลิม (มัวร์) ในคาบสมุทรไอบีเรีย การรุกรานของมุสลิม (Umayyad conquest of Hispania) เข้ามาถึงเทือกเขาพิเรนีสในคาบสมุทรไอบีเรีย
ในปี ค.ศ. 719 กองทัพของอัล-ซามห์ อิบุน มาลิค อัล-คอว์ลานี (Al-Samh ibn Malik al-Khawlani) ก็เข้ามาทางฝั่งทะเลด้านตะวันออก และมีกำลังเหนือกว่าวิซิกอธ ที่ยังเหลืออยู่ในราชอาณาจักรเซ็พติเมเนีย
และมาก่อตั้งฐานที่มั่นที่นาร์บอนน์ นโยบายการควบคุมบริเวณนี้ของมัวร์คือ การยอมให้ข้อตกลงที่เป็นที่ต้องใจ เช่นการสมรสระหว่างชนชั้นปกครอง หรือการตกลงตามสนธิสัญญาต่างๆ
แต่การพยายามขยายตัวเพิ่มขึ้น ก็ต้องมาหยุดชะงักลงชั่วคราว เมื่อได้รับความพ่ายแพ้ในยุทธการตูลูส ในปี ค.ศ. 721 ฝ่ายมัวร์แต่งตั้งผู้ครองในบาร์เซโลนา และ จิโรนา แต่ฝ่ายมุสลิมก็ยังคงดำเนินการขยายดินแดน เข้าไปในบริเวณของจักรวรรดิแฟรงค์ จนเข้าไปถึงออทุง (Autun)
ในปี ค.ศ. 730 ก็ได้มีการลงนามในสนธิสัญญาสงบศึก ระหว่างผู้ได้รับชัยชนะที่ตูลูส ระหว่างดยุคแห่งอากีแตน และ 'อุธมัน อิบุน ไนส์ซา (Uthman ibn Naissa) ผู้ช่วยข้าหลวงเบอร์เบอร์แห่งนาร์บอนน์ ที่จบลงด้วยการสมรสระหว่างธิดาของดยุคกับไนส์ซา
ไนส์ซาหันไปปฏิวัติต่อต้านอัล-อันดะลุสแต่พ่ายแพ้ การขยายดินแดนของมุสลิมจึงเริ่มขึ้นอีกครั้ง
ในปี ค.ศ. 732 กองทัพมุสลิมก็โจมตีกอล และอากีแตน ในช่วงแรกก็ได้รับชัยชนะ ที่รวมทั้งการปล้นเผาเมืองบอร์โดซ์ ดยุคแห่งอากีแตนจึงขอความช่วยเหลือจากชาร์ลส์ มาร์เตล ประมุขฝ่ายจักรวรรดิแฟรงค์ได้
ในยุทธการตูร์ มาร์เตลก็ได้รับชัยชนะต่อฝ่ายมุสลิม และสามารถหยุดยั้งการรุกรานเข้ามาในฝรั่งเศสได้ หลังจากนั้นชาร์ลส์ มาร์เตล ก็พยายามหาวิธีที่จะหยุดยั้งการเข้ามารุกรานของฝ่านมุสลิมในอนาคต โดยการเพิ่มอำนาจการควบคุมอากีแตนมากขึ้น
การรณรงค์ทางทหารระหว่างปี ค.ศ. 736 ถึงปี ค.ศ. 737 ก็ทำให้สามารถขับมัวร์ไกลลงไปทางใต้ได้เพิ่มขึ้น แต่ชาร์ลส์ก็ยังไม่สามารถยึดนาร์บอนน์ ซึ่งได้รับการป้องกันทั้งจากฝ่ายมุสลิมและฝ่ายวิซิกอธคืนมาได้ และในปี ค.ศ. 759 นาร์บอนน์ก็มาเสียแก่ลูกของชาร์ลส์ มาร์เตล--เปแปงเดอะชอร์ท (Pepin the Short)
ชาร์เลอมาญลูกของเปแปง สามารถทำการสำเร็จตามจุดประสงค์ของราชวงศ์คาโรแล็งเชียง ในการขยายบริเวณกันชนของอาณาจักรเลยไปจากเซ็พติเมเนีย ซึ่งเป็นการก่อตั้งฉนวนดินแดนอันมั่นคง ระหว่างจักรวรรดิกาหลิปอุมัยยะห์และจักรวรรดิแฟรงค์
ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สิริสวัสดิ์จันทรวาร สิริมานปรีดิ์เขษมค่ะ
ผู้ติดตามบล็อก : 224 คน [