คอลัมน์ คติ-สัญลักษณ์
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

ศูนย์กลางของนครรัฐในอดีต ที่น่าจะเก่าแก่ที่สุดในลุ่มน้ำเจ้าพระยา ป่าสัก ประมาณการว่า วัดพระศรีมหาธาตุวัดนี้ น่าจะเริ่มต้นสร้างประมาณพุทธศตวรรษที่ 17 อันเป็นยุคสมัยของศิลปะแบบลพบุรีที่มีอายุขัยพุทธศตวรรษที่ 16-18

สัญลักษณ์สำคัญของวัดพระศรีมหาธาตุ ลพบุรี ก็คือ พระปรางค์ อันเป็นประธานของวัด คำอธิบายจากหนังสือการอนุรักษ์ศิลปกรรมของกรมศิลปากร อธิบายคำว่าปรางค์มาจาก ปรางคณ ซึ่งแปลว่า ทางเดินเข้า หรือในความหมายก็คือ บริเวณหรือระยะทางจากประตูทางเข้าถึงตัวปราสาท

ลักษณะของพระปรางค์ก็คือ สัญลักษณ์ศูนย์กลางของจักรวาลทัศน์ คือเขาพระสุเมรุ ตามคติฮินดู แต่การต่อเติมปฏิสังขรณ์ในภายหลัง โดยเฉพาะในสมัยอยุธยา การต่อเติมคติพุทธศาสนาฝ่ายมหายานก็เข้าไปแทรกกลายเป็นศาสนสถานทางพุทธศาสนา เช่น การสร้างพระวิหารด้านตะวันออก ซึ่งส่งอิทธิพลต่อรูปแบบการสร้างวัดมหาธาตุในอีกหลายนครรัฐ

ตัวพระปรางค์ก่อสร้างด้วยอิฐ ซึ่งแตกต่างจากศิลปะเขมรทั่วไปที่มักจะสร้างองค์พระปรางค์ด้วยหินหรือศิลา นักโบราณคดีจึงสันนิษฐานว่าเป็นปรางค์แบบไทยรุ่นแรก เนื่องจากมีการย่อมุมเพื่อให้องค์ปรางค์ดูเรียวสมส่วนมากขึ้นและยกฐานสูงขึ้น

ในปรางค์แบบศิลปะขอม ห้องภายในองค์ปรางค์จะประดิษฐานศิวลึงค์อันหมายถึงสัญลักษณ์ของพระศิวะ หรือหมายถึงการกำเนิดขึ้นของโลก แต่ในศิลปะไทยภายในองค์ปรางค์จะประดิษฐานพระสารีริกธาตุ

ส่วนพระวิหารในศิลปะขอมจะเป็นพื้นที่สำหรับทำพิธีบูชาศิวลึงค์ ส่วนศิลปะไทยพระวิหารจะเป็นสัญลักษณ์ของอนุทวีป และส่วนใหญ่จะหมายถึงชมพูทวีป อันเป็นที่ที่จะมีพระพุทธเจ้าอุบัติขึ้น ดังนั้น พระมหาวิหารจึงเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปเป็นส่วนใหญ่

หน้า 5

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

คอลัมน์ คติ-สัญลักษณ์
คุณชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ

Create Date : 06 กรกฎาคม 2557
Last Update : 6 กรกฎาคม 2557 20:05:12 น.		0 comments
Counter : 1630 Pageviews.
Share Tweet