คติ-สัญลักษณ์ สถาปัตยกรรมไทย
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

มุทราเป็นสัญลักษณ์ของการเทศนาของพระพุทธเจ้า ที่ใช้วิถีการแสดงพระหัตถ์ในการบอกกล่าวถึงธรรมะที่แสดงต่อพุทธศาสนิกชน และเป็นชื่อ ที่กำหนดไว้ในฝ่ายมหายานที่มีอยู่ทั้งหมด 6 รูปแบบของมุทรา

แต่ทางฝ่ายเถรวาท (ไทย) ไม่เรียกการแสดงพระหัตถ์ของพระพุทธรูปที่เป็นสัญลักษณ์ของการแสดงธรรมเทศนา แต่เรียกว่า ปางต่างๆ

ปางไสยาสน์ เป็นคำเรียกทางฝ่ายเถรวาทหรือ เป็นการแสดงมุทราอย่างหนึ่งฝ่ายมหายาน เป็นแบบพระพุทธรูปท่านอนยกพระหัตถ์ตั้งขึ้นซ้อนพระเศียร แสดงธรรมในการสั่งสอนให้ลด ละ ความเชื่อของความใหญ่โตหรือยิ่งใหญ่ของตัวตน

ปางปรินิพพานมุทรา ในแบบพระพุทธรูปท่านอนที่พระเศียรหนุนอยู่บนพระหัตถ์ที่วางราบกับพื้น (มีองค์ประกอบทางรูปแบบที่ประกอบให้เข้าใจว่า เป็นปางปรินิพพาน เช่น ภาพหรือรูปพระพุทธเจ้าประทับนอนพระเนตรหลับ และมีสงฆ์สาวกนั่ง อยู่โดยรอบ บางภาพอาจจะมีเทวดามาโปรยดอกไม้สวรรค์ ชื่อ มณฑารพบูชาพระองค์ด้วย)

สาระสำคัญของปางปรินิพพานก็คือการเทศนาครั้งสุดท้าย ดังนี้ "ภิกษุทั้งหลาย บัดนี้เราจักขอเตือนพวกท่านให้รู้ว่า สิ่งทั้งหลายที่เกิดมาในโลก มีความเสื่อมสลายเป็นธรรมดา ท่านทั้งหลายจงทำหน้าที่อันเป็นประโยชน์แก่ตน และคนอื่นให้สำเร็จบริบูรณ์ด้วยความ ไม่ประมาทเถิด"

อันหมายถึงการจะต้องยังประโยชน์ตนและประโยชน์ ผู้อื่นก็คือ คำตรัสสอนที่ว่า "ดูกรภิกษุทั้งหลาย! บรรดาทางทั้งหลาย มรรคมีองค์แปดประเสริฐที่สุด บรรดาบททั้งหลาย บทสี่คืออริยสัจประเสริฐที่สุด บรรดาธรรมทั้งหลาย วิราคะ คือ การปราศจากความกำหนัดยินดีประเสริฐที่สุด

บรรดาสัตว์สองเท้า พระตถาคตเจ้าผู้มีจักษุประเสริฐที่สุด มรรค มีองค์แปดนี่แล เป็นไปเพื่อทรรศนะอันบริสุทธิ์ หาใช่ทางอื่นไม่

เธอทั้งหลายจงเดินไปตามทางมรรคมีองค์แปดนี้ อันเป็นทางที่ทำมารให้หลงติดตามมิได้ เธอทั้งหลายจงตั้งใจปฏิบัติเพื่อทำทุกข์ให้สิ้นไป ความเพียรพยายาม เธอทั้งหลายต้องทำเอง ตถาคตเป็นแต่เพียงผู้บอกทางเท่านั้นเมื่อปฏิบัติตนดังนี้ พวกเธอจักพ้นจากมารและบ่วงแห่งมาร"

หน้า 6

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

คติ-สัญลักษณ์ สถาปัตยกรรมไทย
คุณชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ   

Create Date : 08 มีนาคม 2558
Last Update : 8 มีนาคม 2558 10:48:15 น.		0 comments
Counter : 1649 Pageviews.
Share Tweet