คติ-สัญลักษณ์ สถาปัตยกรรมไทย
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

ภาพเขียนในอุโบสถในวิหารประเภทหนึ่งที่นิยมเขียนกันมากที่สุดก็คือ ภาพทวารบาลหรือผู้เฝ้าประตู

ทำไมพระอุโบสถจึงต้องมี ผู้เฝ้าประตู หรือทวารบาล และทวารบาลมีหน้าที่อะไร

ภาพของทวารบาลที่ประตูพระอุโบสถมีรูปแบบและชื่อเสียงแตกต่างกัน รูปแบบและชื่อเสียงที่แตกต่างกัน จะบอกภาระหน้าที่ที่แตกต่างกัน

และแม้ที่สุดก็จะเป็นตัวกำหนดที่สะท้อนไปถึงความสำคัญของวัด ของพระอุโบสถ ว่า ใครระดับไหนในสังคม เป็น ผู้สร้างพระอุโบสถหรือวิหารนั้น

การวาดหรือการสร้างทวารบาลขึ้นไว้ที่หน้าประตูพระอุโบสถหรือวิหาร น่าจะคลี่คลายมาจากคติทางมหายานที่นำเอาพระโพธิสัตว์หรือเทพหรืออสูร ที่กลับใจมาเป็นผู้พิทักษ์ หรือปกป้องพระพุทธศาสนา ตั้งแต่ชั้นสูงสุดจนถึงเทพระดับธรรมดา

เช่น พระศิวะ พระนารายณ์ พระพิฆเนศ มหากาล ซึ่งอาจจะเป็นชื่อหนึ่งของพระศิวะ หรือ (เป็นพระโพธิสัตว์ปางดุปางหนึ่งในพุทธศาสนา) นันทิศวร ผู้เฝ้าประตูเขาไกรลาส

หรืออาจเป็นเทพชั้นรองลงมา เช่น พระประจำวัน ซึ่งทั้งหมด จะเป็นผู้ที่มาปกป้องพิทักษ์พระพุทธศาสนาให้ยั่งยืน ซึ่งจะขึ้นอยู่กับลำดับความสำคัญของศาสนสถานนั้น

การท่องเที่ยวหาความรู้ทางวัฒนธรรมหรือการเดินทางไหว้พระวัดต่างๆ หากได้ศึกษาเรียนรู้เรื่องของทวารบาล ซึ่งมีความหลากหลายทั้งรูปแบบ คตินิยม ย่อมทำให้เกิดความสนุกสนานและมีความรู้ยิ่งขึ้นเปรียบได้เท่ากับการรับรู้ พบปะผู้คน พูดคุยกับเพื่อนร่วมโลก

ก็แนะนำหนังสือดีๆ เพื่อทำความเข้าใจกันในเรื่องของทวารบาล 2 เล่ม คือ เทพฮินดู ผู้พิทักษ์พุทธศาสนา ของ อรุณศักดิ์ กิ่งมณี และ วิทยานิพนธ์เรื่องทวารบาลแบบไทยประเพณี ในงานจิตรกรรมสมัยอยุธยาตอนปลาย กับรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดย นางสาวปัทมา สาคร

ก็จะเพลิดเพลิน สนุกสนานและได้สาระแห่งการท่องเที่ยวยิ่งขึ้น

หน้า 6

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

คติ-สัญลักษณ์ สถาปัตยกรรมไทย
คุณชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ

Create Date : 16 กุมภาพันธ์ 2557
Last Update : 16 กุมภาพันธ์ 2557 11:43:38 น.		0 comments
Counter : 1295 Pageviews.
Share Tweet