คอลัมน์ คติสัญลักษณ์สถาปัตยกรรมไทย
ชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

หลังจากที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ปฏิสังขรณ์วัดแจ้งเสร็จในปี พ.ศ.2363 แล้วเปลี่ยนชื่อเป็นวัดอรุณราชธาราม ในการปฏิสังขรณ์ครั้งนั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ลงฝีพระหัตถ์ในการปั้นหุ่นพระพุทธรูปด้วยฝีพระหัตถ์ของพระองค์เอง และโปรดให้หล่อขึ้นเป็นพระประธานในพระอุโบสถ

เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ชื่อ พระพุทธธรรมมิศราชโลกธาตุดิลก ซึ่งมีพระพุทธรูปสำคัญประดิษฐานอยู่ในวิหารที่ต่างๆ คือ พระพุทธชัมพูนุช พระแจ้ง พระพุทธนฤมิตร

สิ่งก่อสร้างที่สำคัญที่มาเป็นสัญลักษณ์ของประเทศก็คือ พระปรางค์วัดอรุณ

พระปรางค์เป็นเจดีย์แบบหนึ่งที่ผู้สร้างต้องสร้างถวาย เป็นพระราชกุศลต่อพระเจ้าแผ่นดินเท่านั้น ผู้สร้างหรือผู้บูรณปฏิสังขรณ์ คือ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ได้เสริมพระปรางค์เดิมของวัดอรุณราชธาราม ซึ่งเดิมสร้างสูงประมาณ 16 เมตร

ซึ่งมีการกำหนดแผนการปฏิสังขรณ์วัดในรัชกาลที่ 2 พร้อมทั้งขุดดินวางรากฐานไว้บ้างแล้ว แต่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยเสด็จสวรรคตเสียก่อน

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างให้แล้วเสร็จ โดยวางศิลาฤกษ์เมื่อวันที่ 2 กันยายน 2385 จนเสร็จสิ้นเมื่อติดตั้งพระมหามงกุฎที่เตรียมหล่อไว้สำหรับพระพุทธรูปทรงเครื่องพระประธานวัดนางนอง บนยอดนภศูล และยังไม่ได้ฉลองก็สิ้นรัชกาล

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 จัดฉลองขึ้นในปี พ.ศ.2452 และต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้บูรณปฏิสังขรณ์อีกครั้ง โดยยกลานให้สูงขึ้น และสถาปนาเป็นพระอารามหลวงชั้นเอกอันดับหนึ่ง เปลี่ยนชื่อวัดเป็น "วัดอรุณราชวราราม"

งานฉลองครั้งนั้น มีการจัดขบวนพยุหยาตราทางชลมารคเป็นครั้งแรก และรูปถ่ายที่พวกเราได้เห็นกันและชื่นชมก็คือ เรือพระที่นั่งสุพรรณหงส์ที่ลอยลำอยู่หน้าพระปรางค์วัดอรุณฯ ที่การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย นำมาเป็นสัญลักษณ์ขององค์กร

ตัวพระปรางค์วัดอรุณฯ อันหมายถึงศูนย์กลางจักรวาล หรือ เขาพระสุเมรุ สูง 81.85 เมตร หรือ 1 เส้น 13 วา 1 ศอก 1 คืบ กับ 1 นิ้ว ฐานวัดได้โดยรอบ 234 เมตร หรือ 5 เส้น 37 วา ประกอบด้วยพระปรางค์เล็กๆ ล้อมอยู่ 4 ทิศ หมายถึง อนุทวีปทั้ง 4 ที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุ

ซุ้มพระปรางค์ 4 ทิศ มีรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณอยู่ภายใน น่าจะหมายถึง ท้าวจตุโลกบาล แต่ทำป็นรูปพระอินทร์ ซึ่งเป็นประธานของเทพประจำสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา

ยอดพระปรางค์สูง 6 ชั้น หมายถึง สวรรค์ทั้ง 6 ที่เรียกว่า สวรรค์ชั้นฉกามาพจรสุข ใต้ซุ้มพระปรางค์องค์ยอดประกอบด้วยฐานที่เรียกฐานทักษิณ 3 ชั้น หมายถึงภพทั้ง 3 ได้แก่ กามภพ รูปภพ และอรูปภพ

แต่ละชั้นจะมีรูปเทวดาแบก พญากระบี่แบก และรูปยักษ์แบก ซึ่งหมายถึง ชั้นของสัตว์ที่ประจำอยู่บริเวณฐานของเขาพระสุเมรุ บริเวณฐานในซุ้มชั้นล่างเป็นรูปกินนรกินนรี กึ่งคน กึ่งนก ซึ่งเป็นสัตว์ในป่าหิมพานต์เชิงเขาพระสุเมรุ

นอกจากนี้ยังมีมณฑปโดยรอบอีก 4 องค์ ซึ่งบรรจุพระพุทธรูปอีก 4 ปาง คือ ปางประสูติ ปางสมาธิ ปางมารวิชัย และปางเสด็จนิพพาน

ที่น่าสนใจอย่างยิ่งก็คือ การนำกระเบื้องเคลือบที่มีลวดลายสำเร็จแล้วจากประเทศจีน และบางส่วนเลาะจากถ้วยชาม ที่ยังคงสภาพดีมาประดับโดยรอบพระปรางค์ ทำให้พระปรางค์มีสีสันสดใสตลอดเวลา

พระปรางค์วัดอรุณนี้ถือกันว่าเป็นพระมหาเจดีย์ที่สำคัญทางพุทธศาสนาของโลก เช่นเดียวกับมหาเจดีย์ที่กรุงกาฐมาณฑุ ประเทศเนปาล พระเจดีย์ชเวดากอง แห่งสหภาพเมียนมาร์ พระธาตุเวียงจันทน์ และเจดีย์บุโรพุธโธ แห่งอินโดนีเซีย

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์

คอลัมน์ คติสัญลักษณ์สถาปัตยกรรมไทย
คุณชวพงศ์ ชำนิประศาสน์

สิริสวัสดิ์อาทิตยวารค่ะ    

Create Date : 27 เมษายน 2557
Last Update : 27 เมษายน 2557 13:35:30 น.		0 comments
Counter : 1887 Pageviews.
Share Tweet