BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : ปริศนาบนศิลาที่หลับใหล : ปราสาทพนมบาเค็ง

ปริศนาบนศิลาที่หลับใหล : ปราสาทพนมบาเค็ง

และแล้วเราก็มาถึงปราสาทหลังแรกของเมืองยโศธรปุระ
เมืองที่ตั้งชื่อตามผู้สร้าง พระเจ้ายโศวรมันที่ 1 (พ.ศ. 1432 - 1443)
นักวิชาการให้ชื่อว่าศิลปะแบบบาเค็งตามชื่อปราสาทประจำรัชกาล
ปราสาทที่สร้างอยู่บนภูเขาตามความเชื่อว่าเป็นที่สถิตของพระเจ้า

ทับหลังที่เป็นรอยต่อจากแบบพระโค ท่อนพวงมาลัยค่อนข้างหนา
แต่ลายใบไม้ม้วนลงกินพื้นที่มากกว่า 2/3 ของด้านกว้าง
กลางท่อนพวงมาลัยไม่มีเหรียญแล้ว

ชิ้นนี้ท่อนพวงมาลัยเริ่มเล็กลง ตรงกลางน่าจะเป็นนารายณ์ทรงครุฑ
ปลายสองด้านของท่อนพวงมาลัยเลยคลายออกมาเป็นครุฑขี่นาค

ชิ้นนี้เทพเจ้าตรงกลางชัดว่าเป็นพระอินทร์ทรงช้าง
ลวดลายไม่ค่อยสวยงามเพราะเป็นปราสาทมุม ด้านทิศตะวันออก
ปลายสองข้างคลายออกเป็นเทวดาขี่สัตว์

จะเห็นได้ว่าแต่ละอันไม่เหมือนกันเลย แสดงให้เห็นว่าศิลปะไม่ใช่การกำหนดว่า
รัชกาลนี้ เราจะสลักทับหลังกันแบบนี้เหมือนกันทั้งอาคาร แต่จริงๆ แล้ว
มันเป็นความชอบของช่างที่จะออกแบบ โดยมีการคลี่คลายมาจากยุคก่อนหน้า
และช่างจะพัฒนาสิ่งที่ตนเองเห็นว่าเป็นความงามในการสร้างปราสาทหลังถัดไป

นอกจากทับหลังเราสามารถกำหนดอายุปราสาทได้จากเทวรูปได้อีกด้วย
เพราะแต่ละสมัยจะมีทรงผม เครื่องประดับ การนุ่งผ้าที่แตกต่างกัน
น่าเสียดายไม่มีภาพบุรุษให้ชมเลย

หน้าบันเป็นสิ่งที่กำหนดอายุได้เช่นกัน แต่แตกต่างกันไม่มาก
จึงแบ่งได้แค่ยุคก่อนและหลังบันทายศรีเท่านั้นเอง

เสาประดับกรอบประตูก็เช่นเดียวกัน
หลังจากยุคบาเค็งไปแล้วส่วนบนสุดที่เหมือนผ้าโพกหัวแขกจะหายไป
จำนวนเหลี่ยมของเสาก็จะลดลงจาก 16 เหลือเพียง 8

คำถามที่สำคัญ คือ แล้วทำไมพระเจ้ายโศธรที่ 1 จึงต้องย้ายเมืองหลวง
จากเมืองล่อลวยในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 มายังเมืองศรียโศธรปุระ
เหตุผลที่เป็นไปได้ คือ ประชากรอาจจะมากขึ้น เป็นไปได้
ต้องการสร้างเมืองที่มีขุนเขาตั้งงอยู่ใจกลางเมือง เป็นไปได้
เพราะเมืองนั้นถูกน้ำท่วมบ่อย เป็นไปได้ แต่ไม่ใช่จากโตนเลสาปแน่ๆ

เพราะเมือ่พระเจ้าชัยวรมันเลือกที่จะสร้างเมืองในที่ราบแทนที่เมืองขุนเขา
อย่างมเหนทรปุระบนเชิงเขาพนมกุเลน พระองค์ก็ต้องเลือกพื้นที่สูงพอ
ที่จะพ้นจากน้ำท่วมในฤดูน้ำหลากจากแม่น้ำโขงที่จะล้นโตนเลสาปแน่ๆ
แต่เหตุใด น้ำจึงยังท่วมเมืองล่อลวย จนน่าจะเป็นเหตุให้ต้องมีการย้ายเมือง

ตามภูมิศาสตร์ พื้นที่บริเวณนั้นมีความลาดชันต่ำอยุ่แล้ว
แต่อย่างไรก็ตามเมืองฝนตก น้ำจากเขาพนมกุเลนก็จะไหลลงมายังโตนเลสาป
โดยผ่านแม่น้ำอยู่ 2 สาย แม่น้ำล่อลวยที่อยู่ด้านขวา และแม่น้ำพวกที่อยู่ด้านซ้าย
พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 เลือกที่จะสร้างเมืองบนพื้นที่สามเหลี่ยมปากแม่น้ำล่อลวย
ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น

ตามบันทึกของโจวต้ากวนกล่าวว่า อากาศในเมืองนั้นร้อนมาก
ซึ่งอาจเกิดจากการแปรรูปที่ดินจำนวนมากให้เป็นนาข้าว ดังนั้น
ทุกบ้านหรือทุก 2-3 จะมีบ่อน้ำให้พวกเค้าใช้อาบวันละหลายๆ ครั้ง
เรื่องนี้ถูกยืนยันเมื่อไม่นานมานี้ ด้วยภาพถ่ายสแกนใต้ผืนดิน LIDAR

ที่แสดงให้เห็นว่า นครวัดเต็มไปด้วยบ่อน้ำแสดงถึงการมีหมู่บ้านในนั้น
กลับไปในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ในฤดูฝน พวกเค้าน่าจะประสบปัญหา
จากการเกิดน้ำหลากจากภูเขาที่ไหลผ่านลงมายังแม่น้ำล่อลวยโดยตรง
ใน 2 รัชกาลถัดมาจึงเกิดโครงการสร้างบารายขนาดใหญ่ชื่อว่า อินทรฎฎะกะ

แม้โครงการนี้จะมาเสร็จสิ้นในรัชกาลของพระเจ้ายโศวรมันที่ 1
แต่พระองค์ก็เลือกที่จะย้ายเมืองหลวงไปยังสถานที่ใหม่ คือเมืองยโศธรปุระ
โดยเมืองนี้มีรูปทรงสีเหลี่ยม กว้างยาวด้านละ 4 กิโลเมตร
ตั้งอยู่บนที่ราบระหว่างกลางของลุ่มน้ำทั้งสองสาย

ในการนำน้ำมายังพระนครแห่งใหม่ พระองค์ขุดคลองที่ชื่อเสียมเรียบ
เพื่อดึงน้ำมาจากแม่น้ำล่อพวกลงมายังบ่อที่มนุษย์ขุดขนาดใหญ่ ชื่อว่า
บารายตะวันออก เพื่อรับน้ำในฤดุน้ำฝน โดยคลองนี้ยังถูกใช้เป็นกำแพง
ทางทิศตะวันตก ก่อนจะปล่อยน้ำส่วนเกินทั้งหมดลงลงโตนเลสาบ

ผลพลอยได้อีกอย่าง คือใช้เป็นเส้นทางลำเลียงหินตัดจากพนมกุเลนลงมา
การตัดคลองเป็นเส้นตรงมีข้อดีคือ สามารถระบายน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพ
แต่ก็มีข้อเสียด้วยเช่นกัน เมื่อมันนำตะกอนตามมาด้วยเป็นจำนวนมาก
และนั่นอาจะเป็นสาเหตุให้บารายตะวันออกตื้นเขินลงอย่างรวดเร็ว

พวกเค้าแก้ปัญหาโดยการขุดบารายที่มีขนาดใหญ่กว่าและลึกกว่า
คือบารายตะวันตก ในสมัยพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2

การจัดการทรัพยากรน้ำจึงถือเป็นหัวใจของอาณาจักรพระนคร
ซึ่งต้องใช้ทรัพยากรคนจำนวนมากในการดำเนินการเพื่อให้เกิดความสมดุล
ความล้มเหลวในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ

จึงอาจเป็นหนึ่งในสาเหตุของการล่มสลายของอาณาจักรแห่งนี้ก็เป็นไปได้

Create Date : 08 มีนาคม 2560

Last Update : 8 มีนาคม 2560 16:17:56 น.

2 comments

Counter : 1438 Pageviews.

ผู้โหวตบล็อกนี้...

คุณสายหมอกและก้อนเมฆ

ขอบคุณบทความดี ๆ ที่วิเคราะห์ให้ฟังค่ะ

*** สงกรานต์ ช่วงลูกปิดเทอมใหญ่ด้วย ปะป๊าหยุดยาวได้ด้วย แต่พยายามหลีกเลี่ยงได้นิด ๆ หน่อย ๆ อยู่น่ะค่ะ

โดย: สายหมอกและก้อนเมฆ

วันที่: 9 มีนาคม 2560 เวลา:21:09:53 น.

เพิ่งไปตลาดโรงเกลือมา ร้อนมากค่ะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 11 มีนาคม 2560 เวลา:22:03:32 น.