พระอภิธรรมส่วนยอดของมหาวิหาร บุโรบุโดร์ พุทธสถาปัตย์ทีแสดงถึงลำดับ-โครงสร้างของ จิต และจักรวาล ในจิตวิญญาณของมนุษย์
พุทธะหรือธาตุรู้ทีมีอยู่ในจิตของมนุษย์ทุกเผ่าพันธุ์ เมื่อเจริญ ศีล สมาธิ ปัญญา คุณก็จะพบพุทธะในตัวคุณ ธาตุรู้หรือพุทธะนี้จะพบว่ามีอยู่ในสถูปทีเป็นสัญญลักษณ์ตัวแทนของดวงจิต-เจสิก ในมหาวิหารส่วนยอดที่เป็นพุทธภูมิของพระอริยบุคคล ในพุทธสถานแห่งนี้
พุทธะเริ่มปรากฏเผยตัวออกมาเมื่อคุณเจริญสติ และปฏิบัติสมาธิภาวนาทีถูกต้อง
ณ.สมาธิหนึ่ง พุทธะหรือธาตุรู้จะเผยตัวออกมาอย่างแจ่มแจ้ง เหมือนการใด้ฟังเทศนาจากพระพุทธองค์โดยตรง
จิตพระอรหันต์ ทีมีมรรคผลนิพพานเป็นอารมณ์ มีเพียงองค์เดียวและมีความว่างอยู่ภายใน
สถูปทีมีช่องเป็นรูปเพชร น่าจะหมายถึงอริยมรรคมีองค์แปด และ สถูปทีมีช่องสีเหลี่ยมน่าจะหมายถึง อริยสัจจ์ สี่ หัวใจพุทธศาสนา ทีพระพุทธเจ้าค้นพบด้วยพระองค์เอง มีเฉพาะในพุทธศาสนาเท่านั้น.
หลวงปู่หล้า เขมปตโต ตอบปัญหาธรรมะ
คำถาม-พระวินัยปิฏก 21000 พระธรรมขันธ์ พระสุตตันปิฏก 21000 พระธรรมขันต์ พระอภิธรรมปิฏก 42000 รวมกันเข้าเป็น 84000 พระธรรมขันธ์ ปิฏกทั้ง3นี้ไม่ใช่ธรรมแท้ เป็นแต่สภาพที่ทรงไว้ซึ่งธรรมประดุจดังตำรายาไม่ใช่ตัวยา เป็นแต่สภาพที่ทรงไว้ซึ่งยา ฉะนั้นองค์ธรรมแท้คือ จิ เจ รุ นิ เท่านั้นอันนี้หมายความว่าอย่างๆไร ทำไมจึงว่าอย่างนั้น ขอนิมนต์อธิบาย
คำตอบ-อนึ่ง 84000 พระธรรมขันธ์ก็ตาม หรือมากกว่านั้นก็ตาม อันนั้นไม่เป็นปัญหา เพราะเป็นปัญหาที่สอนคนนั้นบ้าง คนนี้บ้าง แล้วเอามารวมกันไว้ อ้ายที่แท้ก็ออกไปจากใจทั้งนั้น แม้จะย่นลงมาหนึ่งเป็นเอกะไตรปิฏก ก็มีจิตกับธรรมเท่านั้น และคำว่า จิ ก็หมายความว่าจิต เจ หมายความว่าเจตสิก คำว่ารุ ก็หมายความว่ารูป คำว่านิ ก็หมายความว่าว่าพระนิพพาน แม้อันนี้ก็เป็นชื่อเฉยๆ ผู้จะรู้ตามเป็นจริงหรือรสชาติของ จิต เจตสิกรูป นิพพานนั้น มันเป็นหน้าที่ของเจ้าตัวผู้จะรู้ ไม่เป็นหน้าที่ผู้อื่นจะรู้แทนกันได้ จึงตรงกับคำว่า สันทิฏฐิโก