BlogGang.com : : sirivinit : วันสำคัญของชาวพุทธไทย (5)

วันสำคัญของชาวพุทธไทย (5)

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต ป.ธ.๙)

วันมหาสงกรานต์ คือ วันที่ 13 เมษายน เป็นวันต้นของปีใหม่ ถือว่าเป็นวันสำคัญ มีการทำบุญกันทั่วไปเป็นงานใหญ่ ชาวบ้านตื่นนอนกันแต่มืด จัดแจงหุงข้าวอุ่นแกง เตรียมอาหารเพื่อไปตักบาตรถวายพระ

ครั้นหุงอาหารเสร็จ จัดเตรียมอาหารและสิ่งของถวายพระบรรจุลงภาชนะเสร็จแล้ว ก็เอาเสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มใหม่ที่เตรียมหาไว้แต่เนิ่นๆ ก่อนสงกรานต์ มาแต่งตัว โดยเฉพาะพวกผู้หญิงจะพยายามแต่งให้สวยเป็นพิเศษ เพื่อไปอวดกัน

เสร็จแล้วก็แบกบ้าง หามบ้าง นำอาหารเครื่องไทยธรรมไปวัด เดินกันเป็นหมู่ๆ มีหน้าตาสดชื่นแจ่มใสเบิกบาน สบายใจ

ถึงวัดแล้ว ก็เริ่มพิธีทำบุญ ตักบาตรกลางลานวัดแล้ว ก็เลี้ยงพระ ฉันเช้าที่ศาลาการเปรียญ หรือปะรำที่สร้างขึ้นสำหรับงาน พระฉันเสร็จ อนุโมทนาแล้ว ก็กลับบ้าน

ต่อจากนั้น พวกหนุ่มๆ สาวๆ ก็รีบกินข้าวแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าสำรับใหม่ พากันไปเก็บดอกไม้ที่ในป่า ซึ่งกำลังบานสะพรั่งสวยงามทั่วทั้งป่าในระยะตรุษสงกรานต์ ไปกันเป็นหมู่ๆ 5 คนบ้าง 10 คนบ้าง เกินกว่านั้นบ้าง ปนกันไปทั้งหญิงทั้งชาย เก็บดอกไม้ไป ก็คุยหยอกล้อกันไป สนุกสนานเบิกบานใจ

เมื่อเก็บดอกไม้ได้แล้ว ก็ไปที่บริเวณโบสถ์ หรือเจดีย์ในวัด แยกหญิงชายเป็นคนละพวก แล้วเล่นว่าเพลงพิษฐาน คืออธิษฐานเกี่ยวกับเนื้อคู่หรือคู่รักกัน

เสร็จบูชาว่าเพลงพิษฐานกันแล้ว ก็ไปเล่นสนุกกันที่ลานวัด หรือลานหมู่บ้านก็ได้ เช่น เล่นพวงมาลัย ชักเย่อ มอญซ่อนผ้า เป็นต้น เล่นกันตลอดวัน พักเฉพาะตอนไปหุงหากินอาหาร

ครั้นถึงตอนเย็น หลังอาหารแล้ว ก็มีการเล่นรวมใหญ่ที่ลานของหมู่บ้าน เป็นตอนที่สนุกสนานมากที่สุด เรียกว่าเล่นนักขัตฤกษ์สงกรานต์ เล่นจนค่ำ บางทีก็ต่อถึงกลางคืน การเล่นมีหลายอย่าง เช่น เล่นรำหมู่ เล่นเพลงดงลำไยแก้กัน ระบำบ้านไร่ เข้าแม่ศรี หนูผี ลิงลม นางด้ง เป็นต้น สุดแต่เลือกกัน

เล่นกัน 3 วันบ้าง ถึง 7 วันบ้าง บางทีเล่นกันไปถึง 15 วันก็มี เพราะถ้าฝนยังไม่ตก เริ่มทำนายังไม่ได้ ก็เล่นสนุกกันไปก่อน

วันมหาสงกรานต์ คือ วันที่ 13 เมษายนนี้ ทางเมืองเหนือเรียกว่า "วันสังขารล่อง" ชาวบ้านปัดกวาดทำความสะอาดบ้านเรือนและซักฟอกเสื้อผ้ากันเป็นการใหญ่ เป็นการกำจัดอัปรีย์จัญไรเก่าๆ ให้หมดไป เป็นมงคลสำหรับปีใหม่

นอกจากนี้ ในสมัยก่อนยังมีการยิงปืนอีกด้วย คงเป็นทำนองขับไล่ผีร้ายหรือเสนียดให้หายสูญไป

ในวันเนา คือ วันที่ 14 และวันเถลิงศก หรือพระยาวัน คือ วันที่ 15 เมษายน ก็มีการทำบุญตักบาตร และการเล่นสนุกสนานสืบเนื่องไปแต่วันต้นนั้นเอง

เฉพาะวันเนา ทางเมืองเหนือเรียกว่า "วันเน่า" เป็นวันพักผ่อนอยู่บ้าน ไม่ไปไหนๆ มีแต่หุงต้มอาหาร จัดสำรับเตรียมไว้สำหรับไปทำบุญอุทิศให้บรรพบุรุษในวันพระยาวัน คือวันรุ่งขึ้น และแจกปันอาหารไปตามญาติมิตร มีการขนทรายจากแม่น้ำปิงไปก่อพระเจดีย์ทรายในวัด และเริ่มเล่นสาดน้ำกันในวันเน่านี้ ในขณะที่ขนทรายเข้าวัดนั่นเอง

กิจกรรมต่างๆ ที่เป็นลักษณะพิเศษของวันสงกรานต์ นอกจากการทำบุญตักบาตรและการเล่นสนุกสนานต่างๆ แล้ว ก็ได้แก่ การก่อพระเจดีย์ทราย การปล่อยนกปล่อยปลา การบังสุกุลอัฐิ การรดน้ำดำหัว และสรงน้ำพระ

การก่อพระเจดีย์ทราย มักทำที่ในวัดในวันสงกรานต์ แต่ก็ไม่มีกำหนดตายตัว ที่ก่อใกล้เคียงวันสงกรานต์ และทำที่หาดทรายบ้าง ที่กลางลานบ้านบ้างก็มี ที่ก่อในวัด ก็เป็นการช่วยขนทรายเข้าวัด ได้ทั้งบุญและความสนุกสนานด้วยในตัว

การปล่อยนกปล่อยปลา โดยมากเป็นการปล่อยปลา ทำกันระหว่างสงกรานต์ได้ทั้ง 3 วัน ในหมู่บ้านคนเชื้อมอญ มีประเพณีแห่ปลาไปปล่อยกันอย่างสนุกสนานด้วย

การทำบุญปล่อยปลานี้ สันนิษฐานว่า คงจะเป็นการช่วยปลาที่ตกคลักอยู่ในแอ่งในหนองที่น้ำกำลังแห้งงวดในฤดูร้อน ให้รอดมีชีวิตสืบพืชพันธุ์อยู่ได้ต่อไป

การบังสุกุลอัฐิ ญาติผู้ใหญ่ หรือบรรพบุรุษ จะทำในวันสงกรานต์ วันไหนก็ได้ แต่โดยมากทำกันในวันเดียวกับสรงน้ำพระ โดยเฉพาะวันท้ายของสงกรานต์

ถ้าเก็บอัฐิไว้ที่บ้าน ก็นำอัฐิไปรวมกันที่วัด โดยมากทำที่ศาลาการเปรียญที่เลี้ยงพระ เป็นการทำบุญรวมญาติ นิมนต์พระสงฆ์ทั้งวัดให้สวดมาติกาบังสุกุลอัฐิ เป็นการทำบุญอุทิศกุศลแก่ ปู่ ย่า ตา ยาย เป็นต้น ที่ล่วงลับไปแล้ว

เป็นการแสดงความระลึกถึงท่านเหล่านี้ ในโอกาสอันถือกันว่าสำคัญ และเป็นสิริมงคล เท่ากับให้ท่านได้มีส่วนร่วมในความสุขสดชื่นกับลูกหลานคนที่ยังมีชีวิตอยู่ เป็นการแสดงความกตัญญูกตเวทีส่วนหนึ่ง

ถ้าอัฐิของท่านบรรจุไว้ที่เจดีย์ หรือที่แห่งอื่นในวัด ก็นิมนต์พระไปบังสุกุลที่ตรงนั้น

หน้า 31

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์
กราบนมัสการขอบพระคุณ
พระพรหมคุณาภรณ์

สิริสวัสดิ์ศุกรวารค่ะ

Create Date : 15 พฤศจิกายน 2556

Last Update : 15 พฤศจิกายน 2556 12:55:09 น.

0 comments

Counter : 539 Pageviews.