วันสำคัญของชาวพุทธไทย (4)

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต ป.ธ.๙)



จักรราศีนั้น แบ่งตามขวางออกเป็น 12 ส่วนเท่ากัน เรียกว่า 12 ราศี แต่ละราศีมีกลุ่มดาวอยู่ในนั้นเป็นเฉพาะแต่ละราศี ("ราศี" แปลว่า กอง หรือหมู่ ในที่นี้หมายถึง หมู่ดาว หรือกลุ่มดาว) กลุ่มดาวในราศีหนึ่งๆ มีหลายดวง เรียงรายกัน

คนมองเห็นเป็นรูปต่างๆ และสมมติเรียกชื่อกลุ่มดาวนั้นๆ ไปตามรูปที่มองเห็น เช่น เป็นกลุ่มดาวแพะ (ราศีเมษ) กลุ่มดาววัว (ราศีพฤษภ) เป็นต้น

เราเห็นว่าพระอาทิตย์โคจรเข้าไปในราศีใด จนกว่าจะผ่านพ้นราศีนั้นไปสู่ราศีอื่น ก็เป็นเวลาเดือนหนึ่ง เมื่อผ่านไปครบ 12 ราศี ก็นับโดยประมาณว่าเป็นปีหนึ่ง

ราศีนั้น แบ่งตามมาตราวัดเป็นราศีละ 30 องศา รวมทุกจักรราศีเป็น 360 องศา แต่ดาวต่างๆ ในกลุ่มของราศีทั้งหลาย มีคาบเกี่ยวหรือเหลื่อมล้ำกันบ้าง การแบ่งเดือนจึงมีวันและเวลาไม่เท่ากัน

ชื่อเดือนต่างๆ เราก็ตั้งไปตามชื่อสมมติของกลุ่มดาวแต่ละราศี โดยเอาคำว่า อายน หรือ อาคม ต่อท้ายเข้าไป

อายน และ อาคม แปลว่ามาถึง เหมือนกันทั้งสองคำ แต่เราแยกใช้ให้ต่างกัน เพื่อแยกเป็นเดือนที่มี 30 วัน (ต่อด้วยอายน) และเดือนที่มี 31 วัน (ต่อด้วยอาคม) เป็นที่สังเกตได้ง่าย

ราศี หรือกลุ่มดาว 12 นั้น คือ

เมษ = กลุ่มดาวแพะ พฤษภ = กลุ่มดาววัว

มิถุน = กลุ่มดาวรูปคนคู่ กรกฎ = กลุ่มดาวปู

สิงห = กลุ่มดาวสิงห์ กันย = กลุ่มดาวรูปหญิงสาว

ตุล = กลุ่มดาวคันชั่ง พฤศจิก = กลุ่มดาวแมงป่อง

ธนู = กลุ่มดาวธนู มกร = กลุ่มดาวมังกร

กุมภ = กลุ่มดาวหม้อ มีน = กลุ่มดาวปลา

เอา อายน หรือ อาคม ต่อเข้าไป เป็น เมษายน (พระอาทิตย์มาถึงราศีดาวแพะ) มกราคม (พระอาทิตย์มาถึงราศีดาวมังกร) ดังนี้เป็นต้น

วันและเวลาที่พระอาทิตย์ย้ายจากราศีหนึ่ง และยกไปสู่อีกราศีหนึ่ง ท่านเรียกว่าสงกรานต์เดือน แต่ในวันและเวลาที่พระอาทิตย์ยกขึ้นสู่ราศีเมษ คือในเดือนเมษายน

เขาเรียกเป็นพิเศษว่า "มหาสงกรานต์" เพราะเป็นวันย้ายปี คือ ย้ายจากปีเก่า ยกขึ้นสู่ปีใหม่ด้วย แต่บัดนี้ เมื่อพูดถึงสงกรานต์ ก็หมายถึงมหาสงกรานต์นั่นเอง สงกรานต์เดือน ไม่มีพูดถึงกัน

การที่ถือเอาวันมหาสงกรานต์เป็นวันขึ้นปีใหม่ คือตั้งต้นปีในวันที่ 13 เมษายนนั้น เป็นเรื่องมาจากอินเดียภาคเหนือ ซึ่งอยู่เหนือเลยเขตร้อนขึ้นไป มีฤดูกาลไม่เหมือนกับของเรา

ที่นั่น ต่อจากฤดูหนาว เขามีฤดูวสันต์ แปลว่าฤดูใบไม้ผลิ ซึ่งเป็นระยะเวลาที่ธรรมชาติและผู้คนสดชื่น แจ่มใส ร่าเริง เบิกบาน ด้วยได้ผ่านพ้นฤดูหนาวที่แสนจะยากเข็ญทรมาน และเงียบหงอยเหี่ยวแห้ง

มาสู่ฤดูกาลที่อุ่นสบาย ต้นไม้ประดังกันผลิดอกสวยงาม แตกใบใหม่เขียวชอุ่ม ธรรมชาติก็สดชื่น ผู้คนก็ร่าเริงยินดี เหมือนได้ฟื้นคืนชีวิตใหม่ จึงถือเอาต้นฤดูวสันต์เป็นวันขึ้นปีใหม่

ในประเทศของเรา ถึงจะไม่มีฤดูวสันต์ก็ตาม แต่เทศกาลนี้ก็เหมาะเข้ากับความเป็นอยู่ของเราด้วย เพราะเป็นระยะเสร็จสิ้นฤดูทำงาน เป็นเวลาเหมาะสำหรับพักผ่อนสนุกสนานร่าเริงดังได้กล่าวแล้ว

สงกรานต์ของไทย ตามปกติมี 3 วัน คือ วันที่ 13, 14 และ 15 เมษายน

วันที่ 13 คือวันต้น เป็น วันมหาสงกรานต์ นับเป็นวันขึ้นปีใหม่

วันที่ 14 คือวันกลาง เป็น วันเนา คือ วันอยู่เฉยๆ ว่าง มีแต่เล่นสนุก

วันที่ 15 คือวันสุดท้าย เป็น วันเถลิงศก หรือพระยาวัน คือ วันขึ้นศักราชใหม่

สมัยก่อน บางปี สงกรานต์มี 4 วัน คือ วันที่ 13-16 เมษายน วันกลางระหว่างวันต้นและวันสุดท้าย เป็นวันเนา 2 วัน คือ ถ้าปีใด พระอาทิตย์ยกขึ้นสู่ราศีเมษ เป็นเวลาเลยเที่ยงคืนไปแล้ว สงกรานต์ปีนั้นมี 4 วัน

วันจ่าย คือวันที่ 12 เมษายน ก่อนถึงวันสงกรานต์วันหนึ่ง เป็นวันเตรียมซื้อหาสิ่งของสำหรับทำบุญในวันมหาสงกรานต์ เตรียมเครื่องเสื้อผ้าใหม่ๆ ไว้แจก

และทำขนมกวนกันแทบทุกบ้าน สำหรับนำไปทำบุญถวายพระและแจกแก่ผู้นับถือและเพื่อนบ้าน เป็นการแสดงไมตรีจิต พร้อมทั้งเป็นการแสดงฝีมือกวนขนมกันไปด้วยในตัว

ขนมที่ทำกันสามัญ ก็คือ ขนมเปียกข้าวเหนียวแดง และกะละแม ก่อนถึงวันจ่ายนี้ พวกผู้หญิงโดยเฉพาะสาวๆ จะตระเตรียมตัว หาผ้านุ่งผ้าห่มใหม่ๆ อย่างดีไว้ มีการตัดผมจับเขม่ากันไร เป็นพิเศษ และจัดหาแป้งหอมน้ำมันหอมไว้พร้อม เพื่อแต่งตัวให้สวยงาม และผัดลูบไล้ให้จรุงกลิ่นในวันสงกรานต์

ทางฝ่ายวัด ตามปกติ พระก็กวาดลานวัด เณรและเด็กๆ ศิษย์ก็ช่วยทำหน้าที่ถอนหญ้ากันอยู่แล้ว ก่อนวันสงกรานต์ พระเณรและศิษย์ก็จะช่วยกันทำความสะอาดเป็นพิเศษ ตระเตรียมสถานที่ไว้ให้ชาวบ้าน มาทำบุญโดยสะดวก

หน้า 31



ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์
กราบนมัสการขอบพระคุณ
พระพรหมคุณาภรณ์

สิริสวัสดิ์ภุมวารค่ะ

Create Date : 12 พฤศจิกายน 2556		0 comments
Last Update : 12 พฤศจิกายน 2556 11:10:36 น.
Counter : 585 Pageviews.
Share Tweet