พระสงฆ์เกี่ยวข้องอะไรกับงานศพของฆราวาส

...


ผมเคยได้รับการถ่ายทอดทางความรับรู้ ทั้งด้วยข้อมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิ ถึงเรื่องการส่งดวงวิญญาณผู้เสียชีวิตไปสู่สุคติ

ที่ดูเป็นรูปธรรมหน่อยก็คือประดาภาพยนตร์ ละคร หนังสือการ์ตูน และเรื่องเล่าเกี่ยวกับผีๆสางๆทั้งหลาย อันว่าถึงวิญญาณที่ไม่ได้รับการปลดปล่อยและต้องเร่ร่อนอยู่ในละแวกใกล้เคียงของบริเวณที่ตนเสียชีวิตเรื่อยไป จนกระทั่งมีผู้คนโดนวิญญาณรังควานหนักเข้าจึงไปนิมนต์พระมาสวด มาส่งวิญญาณไปสู่สุคติ

รับรู้เช่นนั้นมาเรื่อยๆจนกระทั่งเติบโตเป็นเยาวชนของชาติ
ได้อ่านหนังสือธรรมะหลายๆเล่มจนรับรู้ได้ในระดับหนึ่งว่า ความรับรู้เดิมของตัวเองไม่ถูกต้องโดยสิ้นเชิง แต่หากจะให้อธิบายก็ไม่สามารถทำได้ ด้วยยังตอบคำถามอีกข้อไม่ได้กระจ่างชัดว่า "ถ้าพระสงฆ์ไม่ได้มาร่วมงานศพเพื่อส่งวิญญาณไปสู่สุคติ แล้วจะมาร่วมเพื่ออะไร?" คือจะว่ามาสวดมนต์เตือนใจผู้มาร่วมงานมันก็ฟังดูกระไรๆอยู่ เพราะผู้ร่วมงานคงฟังไม่รู้เรื่อง

กระทั่งเมื่อวันอังคารที่ผ่านมา ได้อ่านหนังสือเล่มหนึ่งที่มีชื่อว่า "สบตากับความตาย" โดยท่าน ว.วชิรเมธี จึงถึงบางอ้อ





...เวลาเราไปร่วมงานศพ ก็จะพบว่ามีพระเข้ามาเกี่ยวข้อง และเป็นบุคคลสำคัญหลักซึ่งจะขาดไม่ได้ ที่พระมาร่วมงานศพก็เพราะต้องมาพิจารณาศพ พิจารณาผ้าบังสุกุล แต่เมื่อว่าโดยสาระสำคัญคือ มาพิจารณาความตาย

ประเพณีการพิจารณาความตาย เข้ามาพร้อมๆกับพระพุทธศาสนา ผ่านกิจกรรม 2 อย่าง คือ หนึ่ง- กิจกรรมการชักหรือทอดผ้าบังสุกุล สอง- การเผาศพกลางแจ้ง คนไทยทุกวันนี้เผาศพที่เมรุกันหมดแล้ว

ถ้ารู้ว่าพระศุกร์เข้าพระเสาร์แทรกก็จะไปหาพระ ขอให้พระชักบังสุกุลเป็นบังสุกุลตาย เพื่อจะได้รอดตาย หมดไข้หายโศก ก็ทำตามๆกันไป เป็น สีลัพพตปรามาส (ความยึดมั่นในศีลพรต ยึดมั่นในพิธีการที่ทำตามๆกันมาอย่างงมงาย) คือทำไปโดยไม่เข้าใจวัตถุประสงค์ว่าสิ่งที่ตนทำมีสาระสำคัญที่แท้จริงอยู่ตรงไหน หรืออีกนัยหนึ่ง ไม่เข้าใจว่าทำไมต้องให้พระไปงานศพ ไปดูศพ ไปสวดศพ แท้จริงแล้วเขาเอาศพไปเผาที่วัดเพื่อให้พระได้เรียนจากศพจนเกิดปัญญาหรือปรีชาญาณ

ในสมัยพุทธกาลนั้น เมื่อมีคนตาย สัปเหร่อจะไปนิมนต์พระให้มาดูศพ พระก็ไปดู แล้วก็เกิดการสังเวช สังเวชไม่ใช่ความสงสาร หากแต่หมายถึงการตระหนักถึงความตายอย่างมีสติ แล้วตั้งอยู่ในความไม่ประมาท คนไทยถ้าเกิดความสังเวชก็คือเกิดความรู้สึกเวทนาสงสาร นี่คือการใช้ภาษาไม่ตรงตามความหมายที่แท้จริง สังเวชก็คือการมีสติ และใช้ในทางบวกในทางที่ส่งเสริม กระตุ้น ปลุกเร้าจิตใจไม่ให้ประมาท

ในสมัยพุทธกาล เมื่อมีคนตายเขาก็จะนิมนต์พระไปพิจารณาศพ ไปดูศพ ในการพิจารณาพระก็จะกล่าวว่า

อนิจจา วะตะ สังขารา รูปร่างสังขารทั้งหลายไม่เที่ยงเช่นนี้เอง
อุปปาทาวะยะธัมมิโน มีความเกิดความแตกดับเป็นธรรมดา
อุปปัชชิตะวา นิรุชฌันติ เกิดขึ้นมาแล้วก็ดับไป
เตสัง อุปะสะโม สุขโข ดับการเกิดการตายของสังขารเหล่านั้นเสียได้ นับเป็นความสุข

บทกวี 4 บรรทัดที่พระใช้บริกรรมยามพิจารณาศพหรือการพิจารณาผ้าบังสุกุล กล่าวคือเรื่องหัวใจของพระพุทธศาสนาตั้งแต่เรื่องสามัญจนถึงเรื่องสูงสุดอันเป็นอุดมคติของชีวิต คือพระนิพพาน หรืออีกนัยหนึ่งเป็นหัวใจของการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน สอนเรื่องการเกิดดับหรือไตรลักษณ์ จนถึงพระนิพพาน

แต่คนไทยหรือแม้แต่พระสงฆ์ทุกวันนี้ เมื่อได้ยินพระทอดผ้าบังสุกุลหรือพิจารณาผ้าบังสุกุล ก็แทบไม่มีใครเข้าใจตามจุดประสงค์เดิม เชิญผู้หลักผู้ใหญ่ไปทอดผ้ามหาบังสุกุล เชิญพระผู้ใหญ่ไปพิจารณาผ้ามหาบังสุกุล พระ(บาง)ท่านก็บริกรรมในใจว่า โอ้โห นี่ผ้าไตรไหมแท้จากสวิส ได้มาแล้วหนีบรักแร้แน่นเลย ผ้าของฉัน ไตรจีวรของฉัน อย่างนี้เรียกว่าไปพิจารณาผ้าบังสุกุลได้มาแต่ผ้า ไม่เห็นเลยว่าวันหนึ่งตัวเองก็จะต้องตาย ไม่เข้าใจความแตกดับอันเป็นธรรมดาของสังขารซึ่งแสดงตนอย่างเปิดเผยอยู่ตรงหน้า ไม่ได้รับความรู้ที่แทรกอยู่ในพิธีกรรมอันทรงคุณค่าที่สืบทอดมาแต่บรรพกาลแม้แต่น้อย

พุทธบริษัททั่วไปก็เช่นกัน ไปวัดเพื่อให้พระสะเดาะเคราะห์ให้ด้วยการซื้อผ้าบังสุกุลไปให้พระท่านพิจารณา การทำเช่นนี้จะช่วยให้สร่างทุกข์ สร่างโศก สร่างโรค สร่างภัยได้อย่างไรกัน ช่วยได้เพียงนิดหน่อยให้พอจิตใจดีขึ้นมาชั่วครั้งชั่วคราวเท่านั้น คนที่ป่วยด้วยโรคหนึ่ง แต่รักษาด้วยยาคนละขนานจะหายป่วยได้อย่างไร

คนที่นึกว่าตนมีเคราะห์นั้น แท้ที่จริงตัวเคราะห์ร้ายที่ว่าไม่ได้มาจากข้างนอกเลย แต่มาจากข้างในต่างหาก ความรู้ไม่เท่าทันโรคและชีวิตนั่นเอง เมื่อคนเราโง่ ชีวิตก็แย่ลง เมื่อแย่มากๆเราก็นึกโทษเคราะห์กรรม โทษดินฟ้าเทวดาอารักษ์ พระเสื้อเมืองทรงเมือง เจ้ากรรมนายเวร รวมทั้งโทษสิ่งที่มองไม่เห็นอีกสารพัด โดยหารู้ไม่ว่าเคราะห์กรรมนั้นอยู่ที่จิตใจอันมืดบอดของตนนั้นเอง…




พิธีศพแต่ดั้งเดิมนอกจากการนิมนต์พระมาพิจารณาศพแล้ว ก็คือการเผาศพกลางแจ้ง
โดยหมู่บ้านใดที่มีคนตาย ก็จะมีธรรมเนียมปฏิบัติว่าสมาชิกในหมู่บ้านนั้นๆจะต้องนำฟืนมาคนละท่อนมาใช้เป็นเชื้อไฟเผาศพ อันเป็นการแสดงการเกื้อกูลและก่อเกิดความสามัคคีอย่างหนึ่ง

นอกจากนั้น ผู้มาร่วมงานจะได้เห็นศพ เห็นรูปกาย สังขาร และเส้นเอ็นต่างๆ ค่อยๆถูกเปลวไฟเผาไหม้ แล้วได้นำภาพนั้นกลับไปพินิจพิจารณาเพื่อสอนตัวเองเพื่อการลดความยึดมั่นถือมั่น เพื่อลดความประมาทในการดำเนินชีวิต

แต่เมื่อเวลาผ่านพ้นไป
การเผาศพกลางแจ้งแปรมาเป็นการเผาที่เมรุ
ข้อคิดอันพึงมีพึงได้จากงานศพก็ค่อยๆเลือนหายไปเรื่อยๆ

ขอบคุณที่แวะมาครับ

Create Date : 16 มิถุนายน 2549		44 comments
Last Update : 16 มิถุนายน 2549 15:05:02 น.
Counter : 678 Pageviews.
Share Tweet