จิตมีกำลังแบบสมถะ จิตมีกำลังแบบวิปัสสนา ในแวดวงกรรมฐานในประเทศไทย คำสอนที่ว่า ก่อนทำวิปัสสนานั้น ต้องทำสมถะเพื่อให้จิตมีกำลังเสียก่อน ในบทความนี้ ผมจะมาแสดงให้ท่านรู้ครับว่า คำสอนที่ว่าเป็นจริงหรือไม่อย่างไร ขอให้ดุรูปครับ เมื่อท่านทำสมถะไม่ว่ารูปแบบใด จะปรากฏออกมาดังรูปข้างบน ( รู้แบบสมถะ ) .จิตรู้.นั้นจะถูกตรึงแน่นด้วยเส้นสีแดง ( ซึ่งก็คือตัณหา การยึดติด ) กับ วัตถุที่จิตไปจับติดอยู่ คำว่า วัตถุที่จิตไปจับติดอยู่ ก็เช่น ที่ปลายจมูก ที่ท้อง เมื่อท่านดูลมกระทบที่จุดนั้น หรือ พวกเพ่งท้องเหนือสะดือ 2 นิ้วที่สำนักดังเขาสอนกันอยู่ หรือไปเพ่งหน้าผาก (ตาที่สาม ) หรือ ไปเพ่งเท้าในขณะเดินจงกรม หรือไปเพ่งมือในขณะที่เคลื่อนมือแบบหลวงพ่อเทียน เมื่อมีการกระทำเพื่อการบังคับจิตให้ติดแน่นกับวัตถุ ไม่ยอมให้จิตหนีพรากไปไหน ย่อมต้องเป็นอัตตาตัวตนที่เข้ากระทำและเป็นความอยากที่จะกระทำ ซึ่งก็คือตัณหา ดังนั้น จึงเกิดตัณหาขึ้นเป็นแรงยึดจิต ( เส้นสีแดง ) เข้ากับวัตถุ ยิ่งจิตแนบแน่นกับวัตถุมากเท่าใด นั่นแสดงว่า ตัณหายิ่งเข็มแข็งประดุจกาวตราช้างที่มีอนุภาพยิ่ง เมื่อตัณหายิ่งเข็มแข็ง จิตยิ่งถูกตัณหาผูกมัดไว้ ทำให้จิตไม่เกิดปัญญารู้แจ้งในทางธรรม ดังนั้น การกระทำสมถะ จึงไม่อาจเข้าถึงอริยสัจจธรรม ดังที่เจ้าชายสิทธัตถะทรงทราบดีเมื่อคราวไปเรียนกับดาบส 2 รูป (ดังที่มีกล่าวไว้ในพุทธประวัติ ) .................. ทีนีมาดูกรณีของวิปัสสนา ดังรูปด้านล่างเส้นไข่ปลา (เส้นประ ) ในกรณีของวิปัสสานานั้น จิตรู้ จะไม่ติดหนึบกับวัตถุดังกรณีของสมถะ แต่.จิตรู้. จะเป็นอิสระจากวัตถุโดยสิ้นเชิง .จิตรู้.ที่เป็นอิสระนั้น จะรู้สภาวะธรรมที่เกิดตามอายตนะต่างๆ คือ ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางจิตใจ ในแง่ทฤษฏีแล้ว การรู้ของจิตรู้ จะรู้ได้ครั้งละ 1 อย่าง แต่ในแง่การปฏิบัติที่ผู้ปฏิบัติจะพบเองก็คือ จิตรู้ จะรู้ได้พร้อม ๆ กันทุก ๆ อายตนะ ในวิปัสสนา การที่จิตมีกำลังนั้น ทางภาษาพระเรียกว่า จิตตั้งมั่น ซึ่งจิตที่ตั้งมั่นนั้นจะเป็นอิสระอย่างสมบูรณ์แบบจากวัตถุอันเป็นการสัมผัสผ่านทางระบบประสาททางตา หู จมูก ลิ้น กาย จิตใจ จิตรู้ จะรู้การสัมผัสที่เกิดขึ้น แต่จะไม่เข้าไปจับยึดกับวัตถุที่สัมผัสนั้นๆ นี่คืออาการของจิตที่มีกำลังทางวิปัสสนา เมื่อจิตรู้ไม่จับยึดกับวัตถุที่เป็นอารมณ์ของจิต อารมณ์ของจิตจะแสดงไตรลักษณ์อันเป็นธรรมชาติให้จิตรู้ได้เห็น ทำให้จิตรู้เกิดปัญญา คลายความยึดมั่นถือมั่นในขันธ์ 5 ลงไปในขั้นต้น และถึงขั้นการตัดการยึดติดอย่างถาวรในขั้นปลาย อันเป็นการดับทุกข์ใจได้อย่างถาวร ในแง่การฝึกฝนจิตตั้งมั่นแบบวิปัสสนานั้น คือ ฝึกเพียงความรู้สึกตัวที่เป็นธรรมชาติอยู่เสมอ ๆ ให้ติดเป็นนิสัย เมื่อเป็นนิสัยแล้วจิตก็จะตั้งมั่นเป็นวิปัสสนาเอง ( บางพระอาจารย์จะเรียกว่า การมีปรกติเจริญสติปัฏฐาน ) ........................... ท่านจะเห็นว่า ในคำสอนของครูอาจารย์นั้น ถ้าท่านไม่เข้าใจ ไปตีความผิดในแง่การปฏิบัติ ท่านจะหลงเข้าสู่สมถะทันที แล้วท่านก็จะไม่มีทางพบธรรม ผมฟังซีดีธรรมมามากหลายอาจารย์ ผมพบว่า อาจารย์ส่วนใหญ่ทีสอน จะสอนเพียงว่า .ให้มีสติ รู้กาย รู้ใจ. บ้าง .ให้มีสติอยู่กับตัวบ้าง. นี่คือคำสอนที่ดูเหมือนจะปั้มกันออกมาดังเหรียญกระษาปณ์ของรัฐบาล ซึ่งไม่มีการชี้แนะให้ว่า สติรู้กาย รู้ใจ นั้นมีลักษณะอาการอย่างไร ถ้าท่านตีความผิด หรือเข้าใจผิด ท่านก็จะพบกับเหรียญกระษาปณ์ปลอมเข้าอย่างจัง แล้วคิดว่า นี่คือเหรียญของจริง แล้วท่านก็จะหลงทางไปกับวังวนของสมถะ หาทางพ้นทุกข์ไม่พบเลย .................................... เจ้าชายสิทธัตถะได้ทรงทราบจุดนี้ดี ครั้นเมื่อตรัสรู้เป็นองค์สัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ก็ทรงสอนการเจริญวิปัสสนาให้แก่ชาวพุทธ อันเป็นมรดกแก่ชาวพุทธเพื่อการพ้นทุกข์ทางใจอย่างถาวร ........................................ บทความนี้ ขอให้ท่านผู้อ่านพิจารณาเอาเอง ว่าท่านควรเจริญจิตตภาวนาอย่างไร เพื่อดำเนินตามรอยบาทพระศาสดา   Create Date : 02 พฤศจิกายน 2552 10 comments Last Update : 29 มกราคม 2555 18:33:21 น. Counter : 3241 Pageviews. Share Tweet

อือ อ่านแล้วเหมือนกับเข้าใจ ตอนที่อาจารย์ เคยบอกเรื่อง ยังไม่ได้ตาย เราจะนิ่งๆ ได้อย่างไรเลยนะคะ (คือความจำของหนูเอง) หนูพอเข้าใจว่า ในเมื่อมนุษย์เรามีประสาทสัมผัส และทุกอย่างยังคงทำงาน ซึ่งแน่นอนว่าทำงานพร้อมๆกัน ทุกอย่างหากมีสิ่งมากระทบ ก็ต้องรู้สึกไปได้พร้อมๆกัน แต่ เมื่อรับรู้ได้แล้ว เรา ยึดสิ่งนั้นมาตีความว่าอย่างไรหรือไม่ เช่นเมื่อเย็นนี้ หนูเห็นป้าข้างบ้าน ที่มักจะปล่อยหมามาอึหน้าบ้านคนอื่น (บ้านหนู) กำลังฉีดน้ำ ไล่ลูกหมา ของอีกบ้านเพื่อไม่ให้ไปฉี่บ้านตนเอง ตอนแรกหนูรู้สึก ป้ะที่บ้านตัวเองให้หมาไปฉี่บ้านคนอื่น แต่หมาบ้านคนอื่นฉีดน้ำไล่กะลังจะอ้าปากเล่าให้แม่หนูฟัง หนูก็รู้สึกว่า มันไม่ใช่สาระอะไรเพราะก็ไม่เกี่ยวกับเรา ก็รู้สึกเฉยๆ ประมาณนี้หรือเปล่าค่ะ   โดย: มือใหม่ คนเดิม IP: 119.42.113.96 2 พฤศจิกายน 2552 19:29:50 น.

พอเราคิดจะพูดอะไร แต่หยุดมันได้ทันควันไม่พูดออกไป จะด้วยว่ามีเหตุผลหรือไม่มีเหตุผลก็ได้ครับ นี่คือการมีสติเข้าไปควบคุมทีดีขึ้นครับ แต่ถ้าเราเผลอ สติตามไม่ทันหรือ ขาดสติ พอเราคิดก็จะพูดออกไปทันทีแบบไม่มีเบรค แล้วก็อาจนำความเดือดร้อนตามมาได้ แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นที่ติดเบรคคำพูดได้ทัน มันอาจเกิดไม่ได้บ่อย ๆ ก็ได้ ซึ่งเรื่องนี้คุณมือใหม่ต้องเข้าใจว่า มันต้องมีเผลอบ้างละ ซึ่งไม่เป็นไรนะครับ อย่าไปท้อใจ ให้หมั่นฝึกซ็อมสัมมาสติ สัมมาสมาธิเข้าไว้บ่อย ๆ แล้วอาการหลุดโลก มันก็จะลดลงไปเรื่อยๆ เอง พร้อมด้วยการพัฒนาการทางจิตใจอย่างอื่นตามมาอีก แล้วสักวัน สิ่งที่คุณหวังไว้ว่า ไม่อยากให้ความโกรธมันเกิดขึ้น มันก็จะเป็นจริงได้ครับ   โดย: นมสิการ 2 พฤศจิกายน 2552 20:22:19 น.

ขออนุญาตนำไปบอกกล่าวเพื่อนน่ะค่ะ เพราะสิ่งที่จขกท.อธิบาย เข้าใจได้ง่ายค่ะ อนุโมทนาที่ให้ธรรมะเป็นทานค่ะ   โดย: เพื่อนธรรม IP: 118.173.83.166 2 พฤศจิกายน 2552 20:22:27 น.

ผมว่าในทางปฏิบัติจริง ๆ คงต้องเดินทางไปด้วยกันน่ะครับ ทั้งสมถและวิปัสสนา   โดย: อัสติสะ 3 พฤศจิกายน 2552 8:41:42 น.

ในบทความข้างบนนี้ ผมพยายามสื่อให้ผู้อ่านทราบความแตกต่างของจิตมีกำลัง 2 แบบซึ่งต่างกันที่ความเป็นอิสระของจิต แบบทีจะนำพาเพื่อการพ้นทุกข์ กับแบบที่ยิ่งนำสู่การยึดติดของทุกข์ ในแง่การปฏิบัติวิปัสสนานั้น จิตที่มีกำลังจึงสามารถปฏิบัติวิปัสสนาได้ ลักษณะของจิตที่มีกำลังแบบวิปัสสนา ผมได้อธิบายไว้แล้วข้างบนใน blog นี้ ซึ่งในบางกรณี ถ้าจะเรียกกันในทางตัวหนังสือทางบัญญัติ ก็คือ จิตที่พร้อมสำหรับวิปัสสนาต้องถึงพร้อมดัวยจิตสงบ( บางท่านจะเรียกว่า จิตสงบแทนคำว่าสมถะ) + วิปัสสนา แต่การสงบของจิตนั้น ก็ต้องมีลักษณะดังที่ผมได้อธิบายไว้ข้างต้นแล้ว ซึ่งก็คือ จิตที่เป็นอิสระ ตั้งมั่น นั่นเอง   โดย: นมสิการ 3 พฤศจิกายน 2552 9:01:36 น.

การกล่าวถึงคำต่าง ๆ อันเป็นคำสมมุติทีใช้แทนสภาวะ เช่น สมถะ วิปัสสนา โดยไม่กล่าวถึงรายละเอียดสภาวะนั้น ๆ เลยว่า มีอาการอย่างไร ย่อมจะก่อให้เข้าใจอะไรคลาดเคลื่อนในการสือความหมายได้ง่าย ๆ ครับ   โดย: นมสิการ 3 พฤศจิกายน 2552 9:32:46 น.

ที่คุณอัสติสะเสนอมาว่า ต้องมีทั้ง การปฏิบัติต้องมีทั้ง สมถและวิปัสสนา นั้น คุณอัสติสะกรุณาอธิบายลักษณะของ .สมถ. ที่คุณอ้างถึงด้วยครับว่า มีอาการอย่างไร ขอบคุณครัย   โดย: นมสิการ 3 พฤศจิกายน 2552 9:54:47 น.

ขอโอกาสแสดงความเห็น.... เปรียบว่า..ทุกคนเหมือนจมอยู่ในน้ำคืออารมณ์... อาการที่ทะลึ่งขึ้นสู่ผิวน้ำ...เหมือนมีสติ อาการที่ทรงตัวลอยคออยู่เหนือผิวน้ำ..คือสมาธิ แยกอาการลอยคออยู่เหนือผิวน้ำ(ไม่จมไปในอารมณ์.คือน้ำ)..เป็น2อย่าง.. 1..ลอยคอด้วยการเกาะหลักไว้..เหมือนจิตที่มีเครื่องเกาะเป็นอารมณ์..(ไม่สามารถว่ายน้ำเข้าหาฝ่งได้) 2..ลอยคอด้วยตัวเองไม่อาศัยหลักเกาะ..เหมือนจิตที่มีปัญญาญาณ..(สามารถว่ายน้ำเข้าหาฝั่งได้) อาการที่มองหาฝั่งเพื่อว่ายเข้าไปหาที่ปลอดภัย...คือปัญญา.. จากนั้น..ก็จะจมลงไปอีก.. สมาธิที่เกิดขึ้นจึงเป็นสมาธิชั่วขณะ...(ขณิกสมาธิ)..เมื่อหมดสมาธิจิตก็จะหลงไปในอารมณ์อีก..เป็นเช่นนี้สลับกันไป.. เหมือนกับเราอยู่ในห้องมืดอาศัยเพียงแสงฟ้าแลบในการมองเห็นวัตถุ..ต้องอาศัยการเห็นหลายๆครั้ง(ฟ้าแลบหลายๆคร้ง)จึงจะรู้ว่าวัตถุสิ่งนั้นคืออะไร.. ท้งหมดเป็นความเห็นส่วนตัว..โปรดพิจารณา   โดย: palmgang IP: 119.42.68.86 3 พฤศจิกายน 2552 10:18:40 น.

เขียนได้เห็นภาพดีครับ ขอบคุณครับ   โดย: นมสิการ 3 พฤศจิกายน 2552 12:55:55 น.

ผมจำเป็นต้องปิดการเขียนของท่านผู้อ่าน เนื่องจากกฏหมายอินเตอร์เนท ที่อาจมีสิ่งผิดกฏหมายใส่เข้ามาใน blog ท่านที่จะสนทนา หรือ ถามคำถาม ขอให้ส่ง email ถึงผมได้ที่ asknamasikarn@gmail.com หรือสำหรับสมาชิก pantip จะส่งมาทางหลังไมค์ก็ได้เช่นกัน   โดย: นมสิการ 29 มกราคม 2555 18:52:44 น.