เป็นที่ประจักษ์โดยทั่วไป ทั้งในหมู่ชาวไทยและชาวโลกแล้วว่า สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการหลายด้าน ด้วยพระปรีชาสามารถ พระวิริยะอุตสาหะ พระขันติธรรม และด้วยพระราชหฤทัยที่ทรงเมตตา และห่วงใยในประชาราษฎร์และแผ่นดินไทยเป็นสำคัญ จึงได้มีการถวายราชสดุดีเฉลิมพระเกียรติ และถวายพระราชสมัญญาต่างๆ ล่าสุดในปี 2555 เนื่องในมหามงคลวโรกาสทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา กระทรวงวัฒนธรรมได้ทูลเกล้าฯถวายพระราชสมัญญา “อัคราภิรักษศิลปิน” แด่พระองค์ท่าน เพื่อน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ ที่ทรงปกปักฟื้นฟูงานประณีตศิลป์ทุกแขนง ด้วยทรงตระหนักในคุณค่าความงดงามของศิลปะ และทรงทุ่มเทพระกำลังทั้งปวงในการทำนุบำรุงงานศิลปะ โดยทรงฟื้นฟูงานศิลปะที่แทบจะสูญสิ้นให้กลับคืนมาเป็นสมบัติศิลป์แห่งแผ่นดินไทยสืบไป เป็นการสร้างคุณค่าและความภาคภูมิใจแก่ประชาชนชาวไทยอย่างหาที่สุดมิได้

พระราชดํารินานัปการของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ก่อให้เกิดการอนุรักษ์ สร้างสรรค์ ส่งเสริม และสืบทอดงานศิลปะโบราณให้ดํารงคงอยู่อย่างกลมกลืนกับบริบทของสังคมไทยสมัยใหม่ โดยพระองค์ทรงริเริ่มให้มีการศึกษา ค้นคว้า และทํานุบํารุงงานศิลปะแต่โบราณ ไม่ว่าจะเป็นสถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม วรรณคดี ดนตรี นาฏศิลป์ และหัตถศิลป์ พระองค์ทรงฟื้นฟู รักษา และพัฒนามรดกทางศิลปะของแผ่นดินให้เจริญรุ่งเรือง อีกทั้งยังทรงให้ความสำคัญแก่การถ่ายทอดคุณค่าของศิลปะไทยทุกแขนงสู่เด็กและเยาวชน ซึ่งเป็นกําลังในอนาคตที่จะดูแลรักษามรดกศิลป์ของไทยสืบไป ดังเช่นที่ ท่านผู้หญิงภรณี มหานนท์ รองราชเลขานุการในพระองค์สมเด็จพระบรมราชินีนาถ ได้กล่าวถึงพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระนาง เจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในงานเปิดตัวตราไปรษณียากร ชุด “อัค-ราภิรักษศิลปิน” ที่ศูนย์การค้าสยามพารากอน เมื่อวันที่ 3 ส.ค.2556 ว่า

“สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ไม่ใช่แค่ทรงอนุรักษ์ พระองค์ยังทรงฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรมที่แทบจะสูญหาย เพราะไม่ได้รับการดูแล ขึ้นมาอีกมาก ทรงภาคภูมิพระทัยในความเป็นไทย ทรงกอบกู้ความงดงามทางวัฒนธรรม อย่างการแสดง “โขน” ทรงรื้อฟื้นโขน ให้คนสมัยใหม่ได้ชื่นชม ทั้งที่เมื่อก่อนคิดกันว่า โขนเป็นอะไรที่โบราณ ยืดเยื้อ แต่เดี๋ยวนี้ตั๋วขายดิบขายดี นอกจากนี้ยังทรงสนับสนุนให้มีการปรับปรุงเสื้อผ้า โปรดฯให้ศูนย์ศิลปาชีพใช้สิ่งที่ดีที่สุดเพื่อให้เสื้อผ้าที่ทำอยู่ได้ไปอีกหลาย 10 ปี ท่ารำอะไรต่างๆก็อยากให้อนุชนรุ่นหลังได้สนใจ จึงมีการเปิดรับสมัครเยาวชนรุ่นใหม่ มาเป็นตัวแสดงเพิ่มเติมในโขน หัวโขนอะไรต่างๆก็สวยสดงดงามด้วยฝีมือศูนย์ศิลปาชีพ”

นอกจากนี้ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ยังทรงสร้างเอกลักษณ์และอัตลักษณ์แห่งศิลปวัฒนธรรมไทยให้เป็นที่ประจักษ์แก่สายตาของชาวโลก ผ่านงานด้านหัตถศิลป์ ซึ่งเริ่มจากพระราชหฤทัยที่จะช่วยให้ชาวไทยมีงานศิลปหัตถกรรมเป็นอาชีพเสริม นอกเหนือจากเกษตรกรรมซึ่งเป็นอาชีพหลัก ทำให้ชาวบ้านมีรายได้เพิ่มขึ้น อีกทั้งเป็นการช่วยรักษาศิลปหัตถกรรมโบราณของไทยหลายชนิดมิให้เสื่อมสูญไป

ผ้าทอมือของไทยเป็นหัตถกรรมชนิดแรกที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มีพระราชดําริให้เป็นอาชีพเสริมของประชาชน ในยามว่างจากการเพาะปลูก เนื่องจากเป็นสิ่งที่ชาวบ้านรู้จักทําใช้เองในครัวเรือนอยู่แล้ว ทรงส่งเสริมให้ทอผ้าเพิ่มขึ้น และทรงรับซื้อมาเผยแพร่ เพื่อให้คนไทยทั้งประเทศได้เห็นความงามของผ้าไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งผ้าไหมไทย ซึ่งมีกรรมวิธีการทอที่วิจิตรพิสดารหลากหลายรูปแบบ เช่น ผ้าไหมมัดหมี่ ผ้าไหมแพรวา ผ้าขิดและจก เป็นต้น พระองค์ทรงฉลองพระองค์ที่ตัดเย็บ จากผ้าทอฝีมือคนไทยเป็นแบบอย่างให้ประชาชนทั่วไปได้เห็น จนเป็นที่นิยมของชาวไทยและชาวต่างประเทศทั่วโลก และมิเพียงสนับสนุนการทอผ้าไหมไทยเท่านั้น ยังทรงสนับสนุนให้ใช้เส้นไหมพันธุ์ไทยพื้นเมืองอีกด้วย ทําให้ผ้าไหมไทยยังคงมีเอกลักษณ์ของไหมไทยแบบดั้งเดิมอันสวยงามอยู่ตลอดไป

ผศ.บุญถิ่น อินดาฤทธิ์ อาจารย์จากคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ หนึ่งในผู้ถวายงานรับใช้ทางด้านสิ่งทอ ได้กล่าวถึง สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ กับการส่งเสริมผ้าไทยในระดับสากล ในการสัมมนาวิชาการและนิทรรศการเรื่อง “ผ้าและ
การแต่งกายของชนเผ่าไทในอาเซียน” ที่สำนักพิพิธภัณฑ์และวัฒนธรรมการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวันที่ 9 ส.ค.2556 ว่า

สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงถือเสมอว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นผู้นำในทุกๆทาง จึงมีพระราชดำริและพระราโชบายสอดคล้องกันโดยตลอด ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงทรงรับหน้าที่ดูแลครอบครัวของเกษตรกรที่ยากจน การเอาข้าวของไปให้ชาวบ้านเป็นการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า พระองค์จึงมีพระราชดำริส่งเสริมให้ชาวบ้านทอผ้าไหม หลังจากที่ได้ทอดพระเนตร และจากการมีพระราชปฏิสันถารกับชาวบ้านที่มาเข้าเฝ้าฯ ในระหว่างการทรงงานในท้องถิ่นทุรกันดาร พร้อมทั้งทรงมีรับสั่งกับชาวบ้านว่า “ผ้าที่ใส่นี้สวยงาม ขอทำให้พระราชินีใส่ได้ไหม” แรกเริ่ม ชาวบ้านไม่เอาเงิน แต่พระองค์รับสั่งให้รับเป็นเงินขวัญถุง พร้อมทั้งรับสั่งว่า ชาวบ้านคิดมาเท่าไหร่ ให้บวกไป 2 เท่า เพราะชาวบ้านคิดมูลค่าไม่เป็น

“ในการทำงาน เราได้รวบรวมลายผ้าจำนวนมากจากนครพนมไปจนถึงชัยภูมิ และนำไปทูลเกล้าฯถวาย ซึ่งพระองค์มีรับสั่งกลับมาว่า งามเหลือเกิน แบบนี้แหละ ทรงอยากได้” พร้อมกับทรงย้ำว่า “จำไว้ว่า ห้ามคิดแทนชาวบ้านนะจ๊ะ” นอกจากนี้ยังทรงสังเกตอย่างละเอียดมาก ทำให้พวกเราคิดว่า เวลาลงพื้นที่ต้องเก็บรายละเอียดให้มากกว่านี้ และจากผลงานของชาวบ้านได้ออกสู่สายตาชาวต่างชาติ นับตั้งแต่ปี 2521 เมื่อสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้พระราชทานเลี้ยงอาหารค่ำ เนื่องในวันเฉลิมพระ ชนมพรรษา ที่สวนจิตรลดา โดยทรงเชิญ “ปิแอร์ บัลแมง” นักออกแบบผู้มีชื่อเสียงชาวฝรั่งเศส มาชมการแสดงแฟชั่นผ้าไหมมัดหมี่ ซึ่งนายปิแอร์ได้ซื้อผ้าไหมมัดหมี่กลับไปเป็นจำนวนมาก จากนั้นผ้ามัดหมี่มีการพัฒนาและมีชื่อเสียงไปทั่วโลก เวลาเราไปทำงาน ก็ได้นำแฟ้มภาพงานแฟชั่นโชว์นี้ รวมทั้งภาพการเสด็จพระราชดำเนินเยือนประเทศต่างๆ ที่ทรงฉลองพระองค์ผ้าไทยไปให้ชาวบ้านดูว่า พระราชินีทรงใช้ผ้าผืนนี้ ผลงานของผู้เฒ่าผู้แก่ไปไกลถึงต่างประเทศ ซึ่งทำให้ชาวบ้านตื่นเต้นกันยกใหญ่”

ผลพวงจากการทรงงานเหล่านี้ ยิ่งย้ำให้เห็นว่า พระราชกรณียกิจ และพระราชเสาวนีย์ในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ในเรื่องการอนุรักษ์ดูแลงานศิลปวัฒนธรรมไทย ก่อให้เกิดการทํานุบํารุงงานศิลปะและงานทางด้านวัฒนธรรมอย่างเข้มแข็งและต่อเนื่อง ทั้งยังทรงเป็นแบบอย่างในการทรงใช้สอยงานศิลปหัตถกรรมของไทยเป็นประจําสมํ่าเสมอ จนเกิดความนิยมแพร่หลายในหมู่ปวงประชาชนชาวไทย ทรงสร้างเอกลักษณ์และอัตลักษณ์แห่งศิลปวัฒนธรรมไทยให้เป็นที่ประจักษ์แก่สายตาของชาวโลก ซึ่งนับเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างใหญ่หลวง

ในมหามงคลวโรกาสคล้ายวันเฉลิมพระ ชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ วันที่ 12 สิงหาคม 2556 นี้ ขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัยและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในสากลโลก ได้อภิบาลปกปักรักษาและคุ้มครองพระองค์ท่านให้ทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน ทรงมีพระพลานามัยแข็งแรง ทรงพระเกษมสำราญ สถิตเป็นพระมิ่งขวัญของปวงประชาชนชาวไทยสืบไป.

ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ