Bloggang.com : newyorknurse : “ความหมายของอนิจจัง” : พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต

“ความหมายของอนิจจัง” : พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต

พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต
“ความหมายของอนิจจัง”

อนิจจัง ก็คือมันไม่จีรังถาวร มันมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เพียงแต่ว่าการเปลี่ยนแปลงมันอาจจะช้าบ้างเร็วบ้าง เราก็เลยอาจจะมองไม่เห็นว่ามันเปลี่ยนแปลง เช่น ร่างกายเรานี้มันเปลี่ยนแปลงทุกวินาทีนะ นับตั้งแต่มันเริ่มต้นก่อตัวขึ้นมาในท้องแม่ ทุกวันนี่ก็เจริญเติบโตขึ้นมาทีละเล็กทีละน้อย อันนี้ก็อนิจจัง แต่มันอนิจจังในทางที่เราชอบกัน เพราะมันเจริญ อนิจจังเพราะการเจริญอันนี้เราก็ชอบกัน ตอนเป็นเด็กที่เราโตขึ้น เราดีใจว่าเราสูงขึ้น เราทำอะไรได้มากขึ้น เพราะเราตอบโจทย์ของกิเลส อนิจจังแบบนี้ไม่เป็นไร แต่พอมันมาถึงกลางทาง ครึ่งทางแล้ว พอเข้าอายุ ๕๐ แล้วนี้ มันเริ่มอนิจจังไปอีกทางหนึ่งแล้ว เริ่มเสื่อมลงแล้ว เริ่มแก่ลง ร่างกายเหี่ยวย่นลงอะไร อวัยวะต่าง ๆ ก็ชำรุดทรุดโทรมไป มีโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ อันนี้ก็อนิจจัง มันเป็นการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย ครึ่งแรกก็เหมือนกับขึ้นเขา พอปีนถึงยอดเขาแล้ว ทีนี้ครึ่งหลังก็ต้องเดินลงเขาแล้วละสิ เมื่อมันเจริญเต็มที่แล้วมันก็ถึงจุดเสื่อม นี่คือคำว่าอนิจจังเป็นอย่างนี้
ทุกสิ่งทุกอย่างไม่ว่าจะเป็นสัตว์เป็นบุคคล เป็นเดรัจฉาน เป็นมนุษย์ หรือเป็นวัตถุต่าง ๆ เวลาได้มาใหม่ ๆ มันก็ดูดี แต่ใช้ไป ๆ มันก็เก่า แล้วเดี๋ยวมันก็ชำรุดทรุดโทรมไป เดี๋ยวมันก็พังไป อันนี้คือความหมายของอนิจจัง มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ไม่เที่ยง มีการเจริญมีการเสื่อม มีการสิ้นสุดลง เป็นกฎของธรรมชาติของในโลกธาตุนี้ที่มันจะต้องมีการเจริญและมีการเสื่อมไปเป็นธรรมดา ถ้ามันเป็นการเสื่อมในทางที่กิเลสไม่ชอบมันก็เกิดความทุกข์ขึ้นมา เพราะเราอยากจะให้มันไม่เสื่อมไปในทางเจริญ ให้ไม่เปลี่ยนไปในทางเจริญ ถ้าร่างกายอยู่ได้เป็นร้อยปีพันปี เราก็นับไปเรื่อย ๆ เราก็ดีใจ แต่มันเริ่มนับถอยหลังแล้ว เดี๋ยวอีกไม่กี่ปีมันก็จะเริ่มค่อย ๆ หมดไปชีวิตเรา มันก็เลยทำให้เริ่มเกิดความทุกข์ใจ เพราะความอยากจะให้ร่างกายอยู่ไปนาน ๆ อยู่ไปแบบไม่ตาย แต่ธรรมชาติความเป็นจริงมันเป็นไปไม่ได้ ความเป็นจริงก็คือสิ่งใดมีการเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นย่อมมีการดับไปเป็นธรรมดา
นี้ที่ท่านพระอัญญาโกณฑัญญะบอก “เห็นแล้วหนอ” ก็เห็นกฎอนิจจัง เห็นกฎอนัตตา เห็นกฎทุกขัง รู้แล้วว่าที่ทุกข์เพราะไปอยากให้มันเป็นนิจจัง ไม่อยากให้มันเป็นอนิจจัง อยากจะให้มันเป็นอัตตาเป็นของเราไปตลอด แต่มันเป็นอนัตตา มันเป็นของธรรมชาติ มันต้องกลับคืนสู่ธรรมชาติ ร่างกายนี้มันมาจากธาตุทั้ง ๔ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ แล้ววันหนึ่งมันก็จะต้องแยกตัวกันไป เวลาคนตายนี่ ธาตุแรกที่ไปก่อนก็คือธาตุลม ธาตุลมไม่เข้า ไม่มีลมหายใจ ตามด้วยธาตุไฟ ความร้อนในร่างกายก็หายไป ตามด้วยธาตุน้ำ ถ้าปล่อยทิ้งไว้ให้มันขึ้นอืดเน่าเปื่อยไป ธาตุน้ำมันก็จะแยกออกไป จนกระทั่งพอธาตุน้ำนี่มันระเหยหายไปหมดก็เหลือแต่ธาตุดิน ก็เป็นซากของมนุษย์ ศพที่แห้งกรอบ หนังก็แห้งเนื้อก็แห้ง อวัยวะต่าง ๆ ก็แห้งไปหมด แล้วก็ถ้าทิ้งไว้นาน ๆ มันก็ผุกลายเป็นธาตุดินไปหมด นี่คือกฎแห่งอนิจจังที่เป็นกฎตายตัวในจักรวาล ในโลกธาตุ จักรวาลนี้เป็นโลกธาตุ ทุกสิ่งทุกอย่างประกอบจากธาตุ ทั้ง ๔ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ
แล้วเราต้องศึกษาแล้วต้องเห็นความจริง แล้วอย่าไปฝืนอย่าไปอยาก อย่าไปสวนกับความเป็นจริง เพราะความอยากที่ฝืนกับความเป็นจริงมันจะทำให้เราทุกข์ เพราะมันจะไม่ได้ตามใจอยาก แต่ถ้าเราอยากตามความเป็นจริง อยากแก่อยากเจ็บอยากตาย จะไม่ทุกข์เพราะเราจะสมหวัง เพราะเวลาเราแก่เราจะดีใจที่ได้ตามที่เราอยาก อยากเจ็บไข้ได้ป่วย ถ้าเจ็บไข้ได้ป่วยเรามีความสุข ได้สมใจ อยากตายแต่ไม่ฆ่าตัวตายนะ พอถึงเวลามันตายเองก็แฮปปี้เพราะเราได้ดังใจ เวลาเราอยากได้อะไรพอเราได้เราดีใจกันใช่ไหม แต่ส่วนใหญ่เราจะอยากไปทางด้านครึ่งเดียว คืออยากจะไปทางด้านเจริญ ให้ร่างกายนี้แข็งแรง สุขภาพดีไม่เจ็บไม่ไข้ พอมันไม่เจ็บไม่ไข้เราก็ดีใจ เวลาร่างกายแข็งแรงเราก็ดีใจ แต่พอร่างกายมันไม่แข็งแรงแล้ว เวลาเจ็บไข้ได้ป่วย เริ่มมีความเจ็บปวดตามส่วนต่าง ๆ มันก็ทำให้เราทุกข์ใจ
งั้นการมาปฏิบัตินี่ก็เพื่อมาเปลี่ยนใจ มาย้อนศรกิเลส พูดง่าย ๆ กิเลสต้องการให้ร่างกายนี้เป็นนิจจัง สุขัง อัตตา แต่ความจริงเราต้องเห็นด้วยตามความเป็นจริง ถ้าวิเคราะห์ด้วยหลักทางวิทยาศาสตร์ก็จะรู้ว่ามันเป็นอนิจจัง เป็นทุกขัง เป็นอนัตตา ถ้าเราไม่อยากจะทุกข์เราก็ต้องอย่าไปอยากให้มันไม่แก่ อย่าไปอยากให้มันไม่เป็นอนิจจัง อย่าไปอยากให้มันเป็นของเรา มันไม่ได้เป็นของเรา วันหนึ่งเดี๋ยวเราก็ต้องกลับคืนสู่ธรรมชาติ ร่างกายเป็นเหมือนของที่เรายืมมาจากธรรมชาติ ยืมมาจากธาตุ ๔ ดิน น้ำ ลม ไฟ เดี๋ยววันหนึ่งเจ้าของเขาก็จะมาเอาคืนไป ถ้าเราไปยืมรถของคนอื่น พอเขามาเอาคืนเราก็ยินดีคืนเขาไป แต่ถ้าบางคนใช้ไปแล้วติดไม่อยากจะคืน เวลาเขามาเอาคืนก็ทุกข์ อยู่ที่ยอมคืนเขาหรือไม่ยอมคืน ส่วนใหญ่พวกเราไม่ยอมกัน ไม่รู้ว่าเป็นของยืมเขามา คิดว่าเป็นของเรา ความจริงมันเป็นของธรรมชาติ ยืมมาจากธรรมชาติ แล้ววันหนึ่งธรรมชาติก็จะมาขอคืนไป
ดังนั้น พยายามมองทุกสิ่งทุกอย่างว่ามันไม่เที่ยง มันเป็นอนิจจัง มันเป็นของชั่วคราว นี่การที่เรามาพบปะกันวันนี้ชั่วคราวใช่ไหม ชั่วโมงครึ่งเดี๋ยวเราก็จากกัน เพียงแต่ว่าเรารู้ล่วงหน้าแล้วเราเตรียมตัวเตรียมใจไว้ก่อน ยอมรับกับความเป็นจริงได้ เดี๋ยวอีกชั่วโมงครึ่งเราก็ต้องแยกกัน จากกันไป แต่ถ้าสมมุติว่าเกิดไฟดับไม่สามารถติดต่อกันได้ภายใน ๑๕ นาทีนี่ มันก็อาจจะเกิดอาการตกใจขึ้นมาเกิดความไม่สบายใจขึ้นมา เอ๊ะ ทำไมอยู่ดี ๆ หายไป เพราะเราไม่คาดว่ามันจะหาย เพราะฉะนั้นเราต้องคาดอยู่ทุกขณะว่าอะไรก็เกิดขึ้นได้เสมอ ทุกลมหายใจเข้าออก พระพุทธเจ้าทรงสอนพระอานนท์ให้พิจารณาความตาย ความตายก็อนิจจัง การสิ้นสุดของชีวิตเรา มันจะสิ้นสุดได้ทุกเวลา แล้วส่วนที่ชีวิตเรามาเกี่ยวข้องด้วยมันก็อาจจะสิ้นสุดได้ทุกเวลา เช่น ตอนนี้เรามาคุยกันวันนี้ มันอาจจะสิ้นสุดในเวลา ๕ นาทีก็ได้อย่างที่คุณหมอบอกไว้ล่วงหน้าก่อน ถ้าเกิดสัญญาณอินเตอร์เน็ตมันมีปัญหา ขัดข้องมันก็จะเชื่อมต่อไม่ได้ แต่ถ้าเรารู้ล่วงหน้าแล้วเราเตรียมใจก็ไม่เป็นไรใช่ไหม แต่เราต้องรู้ล่วงหน้าไว้ก่อน ร่างกายนี้ต้องแก่ต้องเจ็บต้องตาย
พระพุทธเจ้าจึงทรงสอนให้พวกเราพยายามเตือนใจอยู่เรื่อย ๆ ว่า เราเกิดมาแล้วย่อมมีความแก่ความเจ็บความตายเป็นธรรมดา ล่วงพ้นความแก่ความเจ็บความตายไปไม่ได้ ให้คิดอยู่เรื่อย ๆ คิดอยู่บ่อย ๆ จนกระทั่งไม่ลืม เราจะได้เตรียมตัวแก่เตรียมตัวเจ็บเตรียมตัวตายกัน อย่างที่เขาบอกให้ตายก่อนตาย เจ็บก่อนเจ็บ แก่ก่อนแก่บ้าง นี่ตอนนี้เป็นคนหนุ่มอยู่แบบคนแก่สิ คนแก่เขาทำอะไร ไปไหนมาไหนได้หรือเปล่า ก็ต้องอยู่บ้านอยู่แบบคนแก่ คนเจ็บก็นอนบนเตียง คนตายก็อยู่ในโลง ให้แก่ก่อนแก่ เจ็บก่อนเจ็บ และให้ตายก่อนตาย การที่เราจะทำแบบนี้ได้เราต้องสามารถทำใจให้นิ่งให้สงบได้ ให้เป็นอุเบกขาให้ได้ เพราะถ้าใจเราไม่นิ่งไม่สงบนี้กิเลสมันจะออกมา พยายามไปทำนู่นไปทำนี่ กามตัณหาจะออกมา ภวตัณหา วิภวตัณหาจะออกมา พอมันออกมามันก็สร้างความทุกข์สร้างความเครียดให้กับใจของเรา จนกระทั่งเราทนไม่ได้ จะลองเตรียมแก่ก่อนแก่ พอถึงเวลาจริง ๆ อยู่บ้านได้ไม่กี่ชั่วโมง เดี๋ยวก็ออกไปแล้ว หรือมาอยู่วัดก็ได้ อยู่วัดไม่กี่วันก็ต้องกลับไปแล้ว
การอยู่วัดนี่ก็เป็นเหมือนการมาหัดแก่ก่อนแก่ เจ็บก่อนเจ็บ และตายก่อนตายนั่นเอง เข้าใจไหม นี่คืออนิจจัง เราต้องเห็นอนิจจังตลอดเวลา ชีวิตของเรานี้มันสิ้นสุดลงได้ทุกเวลา มันเปลี่ยนแปลงได้ทุกเวลา พลิกจากหน้ามือเป็นหลังมือก็ได้ ตอนนี้มีความสุข แล้ววันดีคืนดีมันอาจจะพลิกกลายเป็นความทุกข์ขึ้นมาก็ได้ ไม่มีใครรู้เหตุการณ์ต่าง ๆ ร่างกายเราวันหนึ่งหัวใจมันอาจจะหยุดเต้นขึ้นมาก็ได้ ก็ต้องเตรียมตัว ต้องซ้อม แล้วเราจะไม่ทุกข์ แต่ถ้าเราไม่เตรียมตัวไว้ก่อนเราจะทุกข์เพราะว่าเราไม่พร้อมที่จะแก่ ไม่พร้อมที่จะเจ็บ ไม่พร้อมที่จะตายไม่พร้อมที่จะพลัดพรากจากคนที่เรารัก นี่เดี๋ยวคนที่เรารักจากเราไปเราก็จะเสียใจทันที ทั้ง ๆ ที่รู้ว่าจะต้องจากกันแต่ไม่เตรียมตัวเตรียมใจรับกับความจริงนี้ รู้อย่างเดียวไม่พอ รู้แล้วต้องไม่ลืม ถ้าไม่ให้ลืมก็ต้องมาซ้อมมาทำใจยอมรับกับความจริงอันนี้ให้ได้ จะรับได้ก็ต้องฝึกสมาธิ ทำใจให้นิ่งเป็นอุเบกขา แล้วใจจะมีความสุข อยู่เฉย ๆ อยู่ตามลำพังได้ ไม่มีอะไรก็อยู่ได้ ไม่มีร่างกายก็อยู่ได้ ไม่มีครอบครัวก็อยู่ได้ ไม่มีเพื่อนก็อยู่ได้ ไม่มีอะไรก็อยู่ได้ แต่ถ้าไม่มีความสงบไม่มีสมาธิ ไม่มีความนิ่งเฉยนี้ ความอยากมันจะทำงานตลอดเวลา
ดังนั้น ต้องฝึกสมาธิกันให้มาก ๆ เจริญสติควบคุมความคิด หยุดความคิดให้ได้ ถ้าหยุดความคิดได้แล้วถึงจะสามารถที่จะทำใจให้เฉยๆ กับเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ ไม่ว่าจะดีหรือไม่ดีก็ตาม มรณานุสสติ อนิจจังสติ อนิจจาสติก็ได้ มรณานุสสติก็ได้ อนิจจังมันคลุมกว้างกว่า คลุมทุกอย่างเลย แต่มรณานุสสตินี้เอาแต่ร่างกาย แต่ร่างกายเราก็เหมือนคลุมทุกอย่างเพราะร่างกายเราก็หมดทุกอย่างเหมือนกัน โลกนี้ จักรวาลนี้ ประเทศนี้ คนที่อยู่ในโลกนี้หายจากเราไปหมดเวลาที่เราตาย ซึ่งความจริงเราก็ตายอยู่ทุกวันแต่เราไม่รู้ว่าเราตายกันอยู่ทุกวัน เดี๋ยวคืนนี้เดี๋ยวหมอนอนหลับหมอก็ตายจากโลกนี้ไปชั่วคราว ใช่ไหม ไม่รับรู้เหตุการณ์ของโลกนี้เลยว่าจะเกิดขึ้นหรือไม่เกิดขึ้น ใครจะอยู่ใครจะไปไม่รู้เลย แต่มันเป็นการชั่วคราว แล้วเรามีความเชื่อว่าเราจะต้องตื่น ก็เลยไม่รู้สึกเสียใจ แต่ถ้าเรารู้ว่าเราหลับแล้วไม่ตื่นนี้เราก็คงจะนอนไม่หลับ ไม่นอนดีกว่า หลับแล้วไม่ตื่น
รายการวิสัชนาธรรม ทุกวันอาทิตย์สองทุ่มตรงทาง youtube
วันที่ ๑๓ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๖
พระอาจารย์สุชาติ อภิชาโต
วัดญาณสังวรารามฯ จังหวัดชลบุรี

Education Blog/Klaibann Blog newyorknurse