วันนี้พาไปชมเมืองโบราณกลางท้องทุ่งของจังหวัดมหาสารคามอันห่างไกลครับ ทริปนี้เป็นส่วนหนึ่งของทริปอุบลหน้าฝนช่วงกันยายนอันแสนชุ่มฉ่ำ


เมืองโบราณจัมปาศรี อยู่ในบ้านนาดูน อ.นาดูน จ.มหาสารคาม ในปี พ.ศ. 2522 ได้มีการขุดพบสถูปเจดีย์และพระเครื่องดินเผาเป็นจำนวนมาก ซึ่งโบราณสถานสำคัญของเมืองนี้คือพระธาตุนาดูนที่ตอนแรกพบเหลือเพียงซากฐานเจดีย์และสถูปพระบรมสารีริกธาตุ แต่ได้บูรณะขึ้นมาจนกระทั่งใหญ่โตเป็นหนึ่งในพระธาตุสำคัญของภาคอีสาน โดยใช้รูปแบบของสถูปที่พบภายในพระธาตุนี่แหละ สร้างเป็นพระธาตุนาดูนองค์ใหม่ในปี พ.ศ. 2530 มี 16 ชั้น สูง 50 เมตร แล้วบรรจุพระบรมสารีริกธาตุองค์เดิมกลับเข้าไปอีกครั้ง และได้สร้างบริเวณ 902 ไร่โดยรอบเป็นพุทธมณฑลของอีสาน มีทั้งวัด พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน สวนสมุนไพร ลานไผ่ และอื่นๆอีกมากมาย


ใกล้ๆกันมีพิพิธภัณฑ์นครจัมปาศรีเป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นที่แสดงวิถีชีวิตของภาคอีสานและเรื่องราวของการขุดค้นเมืองโบราณจัมปาศรีครับ ของจัดแสดงส่วนใหญ่เป็นแบบจำลองทั้งพระพิมพ์จำลองและพระธาตุนาดูนขณะขุดพบ ส่วนของจริงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติขอนแก่นเกือบหมด แต่ถ้ามาถึงพระธาตุนาดูนแล้วก็ควรแวะไปชมพิพิธภัณฑ์ด้วยครับ ที่นี่อยู่ห่างองค์พระธาตุเพียง 400 เมตร เดินเท้า 5 นาทีก็ถึง



เมืองจัมปาศรียังคงรุ่งเรืองต่อมาจนถึงสมัยขอม มีโบราณสถานสมัยขอมหลงเหลืออยู่หลายแห่ง เช่นกู่สันตรัตน์ กู่น้อย และศาลานางขาว ส่วนประวัติของนครจัมปาศรีในยุคทวารวดีไม่เป็นที่แน่ชัดเพราะไม่พบจารึกหลักฐานอะไร (จารึกบางส่วนที่พบเช่นจารึกศาลานางขาวก็พูดถึงพระเจ้าชัยวรมันที่ 6 สมัยขอมหลังจากนั้นไปแล้ว) มีตำนานเกี่ยวกับพระยศวรราชว่าเป็นผู้สร้างนครจัมปาศรีและเป็นผู้สืบเชื้อสายจากพระเจ้าจิตรเสนแห่งอาณาจักรเจนละ แถมยังเป็นศัตรูกับอาณาจักรศรีจนาศะด้วย แต่ก็เป็นแค่การโยงเรื่องเมืองโบราณแถวๆนี้ให้มาเกี่ยวโยงกันโดยไม่สนใจเนื้อหาประวัติศาสตร์ที่แท้จริง

แผนที่หนนี้คงไม่เป๊ะนะครับ เพราะสภาพพื้นที่เปลี่ยนไปเยอะ ดูแนวคูเมืองไม่ออกแล้ว ที่แน่ๆคือนครจัมปาศรีวางแนวเมืองเหนือ-ใต้ ขนานกับถนน 2045 มีคันดินสองชั้น มีคูน้ำกั้นระหว่างคันดิน นอกจากศาลานางขาวแล้วโบราณสถานสำคัญอื่นๆจะอยู่นอกเมืองทั้งหมด


หมดเดือนเมษาแล้ว ใกล้หมดรอบเทศกาล "เดือนเมษาเที่ยว 10 เมืองทวารวดี" ซะที (เพิ่งไปได้ 7 เมืองเอง) เดี๋ยวอัพเมืองโบราณดงละครอีกบล็อกแล้วเดือนหน้าคั่นเวลาด้วยอย่างอื่นที่น่าสนใจสักพักก่อนไปสองเมืองสุดท้ายคือศรีมโหสถและอู่ทองนะครับ