เมืองโบราณดงแม่นางเมือง หรือชื่อเดิมคือเมืองธานยบุรี เป็นเมืองโบราณสมัยทวารวดี รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีคูเมืองล้อมเมืองนอกและเมืองในเหมือนศรีเทพ ตัวเมืองชั้นในมีขนาด 650 เมตร x 630 เมตร สมัยก่อนบริเวณนี้เป็นป่าทึบ จนกระทั่งปี พ.ศ.2499 ชาวบ้านมาถางป่าเจอโคกเจดีย์และโบราณวัตถุ เลยแจ้งกรมศิลปากรมาขุดสำรวจ มีตำนานท้องถิ่นเล่าว่าผู้ครองนครเป็นสตรีมีนามว่าแม่ศรีเมือง มีความงามจนเจ้าชายต่างเมืองแย่งกันมาสู่ขอเกิดเป็นสงครามล้มตายไปมากมาย แม่ศรีเมืองเลยทิ้งเมืองให้ร้างลง เป็นที่มาของชื่อ "ดงแม่นางเมือง"

กลางเมืองมีพิพิธภัณฑ์ดงแม่นางเมือง อยู่ในเขตวัดดงแม่นางเมือง เก็บรวบรวมโบราณวัตถุที่ขุดพบในบริเวณนี้ โดยเฉพาะพระพิมพ์ดินเผาที่พบจำนวนมาก มีหลายชิ้นที่ชาวบ้านขุดพบและนำมามอบให้พิพิธภัณฑ์ด้วย

โบราณวัตถุชิ้นสำคัญที่สุดคือหลักศิลาจารึกดงเแม่นางเมือง ยาว 1.75 เมตร เป็นภาษามคธ จารึกปี พ.ศ.1710 พอจะสรุปจากจารึกส่วนที่ยังอ่านออกได้ว่าพื้นที่นี้ถูกถวายเพื่อเจ้ากรุงสุนัตต์ใช้เป็นที่บูชาพระธาตุ

เมืองโบราณนี้มีโบราณสถานกระจัดกระจายอยู่รอบๆ แต่เป็นเศษเล็กๆน้อยๆ ให้ลุยทุ่งนาเข้าไปดูคงไม่ไหวครับ หลวงพี่ชี้จุดว่าหลังเมรุมีโบราณสถานอยู่ที่นึง อันนี้น่าจะง่ายสุด เลยแวะเข้าไปดูสักหน่อย อันนี้คือโบราณสถานหมายเลข 13 ครับ

จบแล้ว! เย้ สั้นสุดๆ!! เดี๋ยวบล็อกหน้าพาไปชมเมืองโบราณจันเสนที่อยู่ใต้สุดของนครสวรรค์กัน