ดอกสะแกวัลย์

...............

ดอกไม้ป่าที่หายาก

ในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มีเหลืออยู่ 1 ต้น

 เกือบจะโดนฟันทิ้งเสียแล้ว มีอีกชื่อว่าติ่งตั่ง

ดอกสีเขียวอ่อน ชูช่อบานเต็มต้นงามแปลกตา

จะบานประมาณกุมภาพันธ์ถึงเดือนมีนาคม

 เป็นไม้พุ่มเลื้อยขนาดใหญ่

หรือไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็งขนาดใหญ่

สูงได้ประมาณ 1-5 เมตร

เปลือกเป็นสีน้ำตาล มีขนปกคลุม

ตามกิ่งอ่อนเป็นสันสี่เหลี่ยม

มีขนสีน้ำตาลแกมแดง ขึ้นปกคลุม

ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามหรือกึ่งตรงข้าม

 ลักษณะของใบเป็นรูปรี หรือรูปไข่

ปลายใบสอบแหลม โคนใบมน

ส่วนขอบใบเรียบมีลักษณะเป็นคลื่น

หลังใบด้านบนมีขนนุ่มหนาแน่นเมื่อยังอ่อนอยู่

ส่วนท้องใบมีขนสีน้ำตาลอ่อน

หรือสีน้ำตาลแกมเหลืองขึ้นหนาแน่น

ออกดอกเป็นช่อขนาดใหญ่แบบแยกแขนง

โดยจะออกที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยมีจำนวนมาก

 ดอกย่อยเป็นสีเขียวแกมเหลือง

มีกลีบรองดอก 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอด

ปลายเป็นรูปถ้วย มี 5 แฉก ข้างในมีขน

 ส่วนกลีบดอกไม่มี ดอกมีเกสรเพศผู้ 10 อัน

เรียงกันเป็น 2 วง วงละ 5 อัน

 ลักษณะของผลเป็นรูปทรงรีหรือรูปกระสวย

 มีสันยาว 5 สัน ที่ปลายมีกลีบรองดอกที่เจริญเป็นปีก 5 ปีก

 ภายในผลมีเมล็ด 1 เมล็ด

มีถิ่นกำเนิดในอินเดีย จีนตอนใต้

 และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ส่วนในประเทศไทยพบได้ทุกภาค

ตามป่าเบญจพรรณ และตามป่าดิบแล้งทั่วไป


ลำต้นสามารถนำมาใช้ทำเป็นเครื่องจักสานได้

และ เครือติ่งตั่งมีเนื้อไม้เหนียว

 ก็สามารถนำมาใช้ทำขอบกระบวยวิดน้ำ

 สำหรับตักน้ำรดน้ำผัก หรือขอบเครื่องจักสาน

ทำด้ามมีด เครื่องใช้สอยได้อีกด้วย

อีกทั้งพืชชนิดนี้ ยังมีสรรพคุณทางยา

โดยดอกติ่งตั่งมีสารในกลุ่มฟลาโวนอยด์

ที่มีฤทธิ์ ในการต้านเนื้องอก



ดอกสะแกวัลย์ มีชื่อเรียกอื่นมากมาย

 ติ่งต่าง ดอกโรค (เลย) งวงชุม (ของแก่น)

มันเครือ (นครราชสีมา) ดวงสุ่ม (อุบลราชธานี)

 เถาวัลย์นวล (ราชบุรี) มันแดง (กาญจนบุรี)

ประโยค (ตราด) งวงสุ่มขาว เมี่ยงชะนวนไฟ

สังขยาขาว (พิษณุโลก สงขลา)

ตะกรูด (นครศรีธรรมราช) กรูด (สุราษฎร์ธานี)

ติ่งตั่งตัวผู้ (ภาคเหนือ)

งวงสุ่ม ฮวงสุ่ม (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ข้าวตอกแตก (ภาคกลาง) หน่วยสุด (ภาคใต้),

เครือตีนตั่ง (คนเมือง) เครืองวงสุ่ม เถาวัลย์ชนวน

ตะกรุด และ หมันเครือ
























ขอบคุณที่มา fb. Anna Jill
ขอบคุณเจ้าของภาพทุกภาพ