เมขลานั่งวิมาน(เชิดฉิ่งเมขลา) เมขลานั่งวิมานปรากฏในบทละครของกรมศิลปากรได้นำเอาวรรณกรรมเรื่องรามเกียรติ์ที่เป็นพระราชนิพนธ์ต้นฉบับในสมัยรัชกาลต่างๆ  ได้แก่ ในรัชกาลที่ 1 รัชกาลที่ 2 รัชกาลที่4 รัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 6 มาปรับปรุงแสดงให้เข้ากับสภาพการณ์ในปัจจุบัน การรำเชิดฉิ่งเมขลา มี  2 ช่วง คือ ช่วงแรกเป็นการบรรจุเพลงร้องในบทละคร มีการกล่าวบรรยายถึงเหตุการณ์ที่ตัวละครกำลังจะกระทำก่อนถึงกระบวนท่ารำเชิดฉิ่งต่อไป  ซึ่งเป็นบทที่ตัวนางเมขลารำบนวิมาน หรือเรียกว่านั่งวิมาน  โดยการรำตีบทตามบทร้อง  ต่อด้วยการบรรจุเพลงเชิดฉิ่งในลักษณะเพลงหน้าพาทย์  ซึ่งเป็นการบรรเลงประกอบกิริยาการเคลื่อนไหวของตัวละครโดยไม่มีการขับร้อง  แสดงความงดงามของท่ารำก่อนเข้าสู่เหตุการณ์ตามท้องเรื่องในลำดับต่อไป ดนตรีประกอบการแสดง  ในการรำเชิดฉิ่งเมขลาใช้วงปี่พาทย์ไม้แข็งบรรเลงเพลงหน้าพาทย์  ซึ่งสามารถใช้วงขนาดเครื่องห้า  เครื่องคู่  หรือเครื่องใหญ่ก็ได้ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบของการจัดการแสดง ทั้งนี้ในการบรรเลงเพลงเชิดฉิ่งนั้น นอกจากต้องมีเครื่องดำเนินทำนองหลักแล้ว  เครื่องกำกับจังหวะ คือ ฉิ่งมีความสำคัญเพราะในการแสดงผู้รำต้องรำตามเสียงของฉิ่ง ในการบรรเลงเพลงเชิดฉิ่งก็คือ การบรรเลงในทำนองเพลงเชิดโดยเริ่มบรรเลงตั้งแต่ตัวที่ 1-2-3 เรียงไปเรื่อยๆ จะบรรเลงถึงตัวใดก็ขึ้นอยู่กับกระบวนท่ารำเป็นหลัก ถ้ารำจบกระบวนดนตรีก็สามารถลงได้ทุกส่วนของเพลง  วิธีการบรรเลงเพลงเชิดฉิ่ง จะไม่ตีตะโพนและกลองทัด เมื่อใดที่เข้าเชิดกลองจึงตีเครื่องดนตรีสองชิ้นนี้เข้ามา หรือในเพลงเชิดฉิ่งเมื่อต้องการสร้างจุดสนใจในการแสดง สามารถเพิ่มเสียงกลอง ตะโพน ซึ่งเรียกว่า “ตื่นกลอง” เข้าไปได้ หรือการเพิ่มลดความหนัก-เบาของเสียงฉิ่ง  เมื่อต้องการสร้างภาวะให้ตัวละครรู้สึกตื่นเต้นในการลักลอบทำการต่างๆ เป็นต้น สิ่งสำคัญของการบรรเลงเพลงเชิดฉิ่ง คือ จังหวะฉิ่ง โดยจังหวะฉิ่งดำเนินไปอย่างสม่ำเสมอโดยจะเห็นได้จากที่ปรากฏซ้ำๆ  โดยมีระยะห่างเท่ากันตลอด  การตีฉิ่งจะตีในลักษณะพิเศษ คือ เฉพาะเสียงฉิ่ง  ซึ่งในการบรรเลงเพลงเชิดฉิ่ง  จะมีการตีฉิ่งในอัตราจังหวะเดียวกันกับจังหวะชั้นเดียว ให้เสียงของฉิ่ง มีความกังวาน เบา ล่องลอยสามารถกำหนดให้ความรู้สึกสุขุม สงบ เรียบร้อย ซึ่งทั้งนี้สิ่งผู้ตีฉิ่งจะต้องคำนึงถึงคือ ความสัมพันธ์กับผู้แสดง เพราะลักษณะการตีฉิ่งในลักษณะพิเศษที่เรียกว่าตีฉิ่งลอยนั้น  จะต้องฉิ่งในจังหวะที่ผู้แสดงสามารถรำได้ กล่าวคือ ควรรู้ว่าผู้แสดงแต่ละคนมีความสามารถเฉพาะตนอย่างไร กล่าวคือ ถ้าผู้แสดงมีความคล่องแคล่ว มีลีลาท่ารำที่กระชับ ก็สามารถตีฉิ่งให้จังหวะตามลักษณะของผู้แสดง  ในทางกลับกันหากผู้แสดงท่านใดมีความสุขุมนุ่มนวล ก็อาจให้จังหวะฉิ่งที่ช้ากว่า เป็นต้นแต่ทั้งนี้ต้องคำนึงถึงการบรรเลงภายในวงและความเหมาะสมที่เกิดขึ้นระหว่างทำการแสดงที่ต้องมีความสัมพันธ์กัน กระบวนท่ารำเชิดฉิ่งเมขลา มี 3 ขั้นตอน  คือ (1)กระบวนท่ารำบนวิมาน มีท่ารำหลักได้แก่ ท่าเทพนม ท่าบัวชูฝัก ท่าเท้าวิมาน ท่าปิดวิมาน ท่าเยื้องกรายเพื่อออกจากวิมาน  (2)กระบวนท่าเชิดฉิ่งแสดงการล่องลอยไปในอากาศ เริ่มด้วยท่ารำร่าย  ท่าป้องหน้า ท่ากินนรรำสลับท่าประไลยวาต  ท่าโก่งศิลป์ ท่าฝ่ายฟ้อน ท่าเมขลา ท่าพิสมัยเรียงหมอน  ท่ากังหันร่อน ท่ากินนรฟ้อนฝูง มีท่ารำเฉพาะตัวนางเมขลา คือ ท่าโยนแก้ว ท่าทิ้งแก้ว และ(3) กระบวนท่ารำในเพลงเชิดเพื่อแสดงการเดินทางระยะไกลอย่างเร่งรีบในท่าเหาะขึ้น ท่าโหนลง แสดงการถึงจุดหมายปลายทาง  ในการปฏิบัติท่ารำมีการเคลื่อนไหวขาและเท้า 3 ลักษณะ คือ การย่ำเท้าหรือการซอยเท้า การขยั่นเท้า และการห่มเข่าที่จะต้องปฏิบัติให้ลงตรงตรมจังหวะฉิ่ง ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของการรำเชิดฉิ่ง             สุนทรียะของการรำเชิดฉิ่ง คือความสัมพันธ์ระหว่างส่วนต่างๆ ของร่างกาย กล่าวคือ ในขณะที่ร่างกายส่วนบนมีการกล่อมหน้า ลักคอ กดเกลียวข้าง กดไหล่ในลักษณะการยักเยื้องนั้น ขณะเดียวกันร่างกายส่วนล่างที่ยืนด้วยขาเดียวและเท้าอีกข้างมีการยกหรือกระดกขึ้นที่ใช้การทรงตัวอย่างมั่นคงและสมดุลนั้น ก็มีการเข่าลงตามจังหวะฉิ่งไปพร้อมกันอย่างสอดคล้องและงดงาม          รำเชิดฉิ่งเมขลา ถือเป็นศิลปะการแสดงขั้นสูงที่รวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับหลักการและลีลาการร่ายรำของตัวนางในการแสดงนาฏยศิลป์ไทย  กระบวนท่ารำเชิดฉิ่งตามแบบครูโบราณมีคุณค่าควรแก่การอนุรักษ์ สืบทอดและเผยแพร่ เพราะถือเป็นท่ารำต้นแบบในการสร้างสรรค์การแสดงเพื่อพัฒนาศาสตร์ด้านนาฏยศิลป์ไทยต่อไป   Create Date : 28 กรกฎาคม 2554 45 comments Last Update : 20 สิงหาคม 2560 23:44:57 น. Counter : 18379 Pageviews. Share Tweet

เกศสุริยง Education Blog ดู Blog ชุดละครงามมากค่ะ เสื้อแขนยาวสีน้ำเงินเข้ม กับผ้ายกตาดทองสีน้ำเงินนี้งามมากค่ะครูเกดขา น่ารักมากที่ไปเยี่ยมพี่นาถบ่อยๆ นอนหลับให้สบายนะคะ ราตรีสวัสดิ์ค่ะ   โดย: nart (sirivinit ) 31 กรกฎาคม 2554 23:28:00 น.

สวัสดียามค่ำคืนครับคุณครู   โดย: panwat 31 กรกฎาคม 2554 23:33:30 น.

ราตรีสวัสดิ์ครับพี่เกศ   โดย: veerar 1 สิงหาคม 2554 0:03:19 น.

บันทึกการโหวต Blog ในวันนี้ ผู้เขียน Blog หมวดเนื้อหา Blog ได้รับโหวต เกศสุริยง Education Blog ดู Blog ระบบจะบันทึกคะแนนโหวต เฉพาะการโหวต 3 ครั้งล่าสุดในแต่ละวันเท่านั้น -------------------------------- แวะมาส่งครูเกศเข้านอนค่ะ   โดย: ดรสา 1 สิงหาคม 2554 0:23:29 น.

สวัสดีค่ะคุณเกศ ตามมาดูเมขลานั่งวิมาน อ่านบล็อกวันนี้แล้วได้ความรู้มากมายเรื่องกระบวนท่ารำเชิดฉิ่งเมขลา น่าสนใจมาก การรำไทยที่สวยงาม เราก็อยากอนุรักษ์ไว้นะคะ คืนนี้นอนหลับฝันดี พักผ่อนเยอะๆ ค่ะ   โดย: diamondsky 1 สิงหาคม 2554 0:51:10 น.

สวัสดีค่ะครูเกศ เริ่มอาทิตย์ใหม่ ขอให้สุขสดชื่นนะคะ   โดย: ข้ามขอบฟ้า 1 สิงหาคม 2554 2:31:56 น.

สวัสดียามเช้าค่ะพี่เกศ โหวตสื่อการสอนกันยามเช้าเลยวันนี้ .. มีความสุขับการทำงานนะคะพี่   โดย: d__d (มัชชาร ) 1 สิงหาคม 2554 5:48:18 น.

สวัสดีเช้าวันจันทร์ วันแรกของเดือนสิงหาคมค่ะครูเกศ   โดย: ดอกฝิ่นในสายลมหนาว 1 สิงหาคม 2554 6:23:57 น.

อากาศแปรปรวน รักษาสุขภาพด้วยค่า ครูเกศ ขราาาาาาาาาาาาา   โดย: ลงสะพาน...เลี้ยวขวา 1 สิงหาคม 2554 7:14:29 น.

คิดว่าเคยดูรำเมขลา มาเหมือนกันค่ะครูเกศ ชอบท่วงท่ารำ การแต่งตัว ของนางรำ สวยงามมากค่ะ อรุณสวัสดิ์ รับอาทิตย์ใหม่ค่ะครูเกศ   โดย: Tristy 1 สิงหาคม 2554 7:35:12 น.

แวะมาทักกันวันจันทร์จ้าครูเกศ ทำงานอย่างมีความสุขนะคะ   โดย: หอมกร 1 สิงหาคม 2554 7:38:07 น.

รีบมาทักทายสวัสดีคุณครูก่อนจะลงมือทำงาน   โดย: แม่อ้วนคนสวย 1 สิงหาคม 2554 8:38:37 น.

สวัสดียามเช้าครับครูเกศ   โดย: ปลายแป้นพิมพ์ 1 สิงหาคม 2554 8:41:49 น.

มาอ่านเอาความรู้วันจันทร์ค่ะครูเกศ ครูเกศสบายดีนะคะ พายุเข้า ฝนตกบ่อย ดูแลตัวเองนะคะ   โดย: สาวไกด์ใจซื่อ 1 สิงหาคม 2554 9:25:50 น.

สวัสดีก่อนเที่ยงครับ นางเมขลาชื่อนี้ได้ยินมาตั้งแต่สมัยเรียนชั้นประถมเลยครับ (นานมากจริงๆ)+   โดย: คุณต่อ (toor36 ) 1 สิงหาคม 2554 11:35:58 น.

ขอบคุณคร้าบพี่เกศ :-)   โดย: veerar 1 สิงหาคม 2554 13:32:39 น.

ขอบคุณนะคะสำหรับคำอวยพรวันเกิด   โดย: เหมียวน้อย (1stUpon ) 1 สิงหาคม 2554 14:38:57 น.

ทักทายกันในวันที่ฝนพรำค่ะครูเกศ คลิปเอ็นทรี่นี้ถ่ายกลางคืนเลยไม่ค่อยชัด และภาพยังไหวด้วย พอขยายให้ภาพโตภาพจะพร่าค่ะ แต่การแต่งกายของตัวละครสวยงามดีค่ะ .............................. แก้วที่มีน้ำครึ่งแก้ว เรามองได้สองอย่าง มองว่ามีน้ำพร่องครึ่งแก้วก็ได้ หรือน้ำเต็มครึ่งหนึ่งก็ได้ โดย รินใจ ....จาก “เปลี่ยนมุมมอง “ เว็บ tamdee.net   โดย: ร่มไม้เย็น 1 สิงหาคม 2554 16:34:09 น.

ไม่ค่อยได้แวบมาเลยครูเกศเกรงใจมากๆ เปิดบล๊อคมาทีไรครูเกศมาเยื่อมเสมอๆ ช่วงนี้พายุเข้า ฝนตกตลอดดูแลตัวเองดีๆนะค่ะ   โดย: nok_noyly 1 สิงหาคม 2554 16:36:04 น.

เครื่องแต่งตัวละครวันนี้งามมากครับ อากาศเริ่มเย็นพร้อมกับฝนฉ่ำฟ้า รักษาสุขภาพนะครับคุณครูเกศ   โดย: Insignia_Museum 1 สิงหาคม 2554 19:34:09 น.

ชดช้อย เครื่องแต่งกายอลังการ งามมากค่ะคุณเกศ   โดย: Sweety-around-the-world 1 สิงหาคม 2554 19:55:43 น.

สวัสดีวันเปิดสภาครับครูเกศครับ   โดย: ชายผู้หล่อเหลา...กว่าแย้นิดนึง. (เป็ดสวรรค์ ) 1 สิงหาคม 2554 20:05:36 น.

อิอิสุพรรณฝนตกทั้งวันเลยตกตั้งแต่เมื่อวานตอนเย็น จนวันนี้มืดๆๆถึงเลิกตก แต่ตอนนี้ยังมีปอยๆๆๆๆ ตกอะไรนักหนา   โดย: ตะวันเจ้าเอย 1 สิงหาคม 2554 20:48:52 น.

สวัสดีจ้า..ครูเกศ แวะมาชมรำเมฆขลาจ้า...   โดย: ก้นกะลา 1 สิงหาคม 2554 21:29:02 น.

หลับฝันดีค่ะพี่เกศ * สวาทรัก(ในสาวิตรี) * แอบอุ่นให้หมุนทัก............กลั่นหวานรักมาภักดิ์สื่อ เอื้อรสรักพจน์หรือ.............เอมใจนักประจักษ์เจอ พร่ำพรอดแสนออดอ้อน.....เว้าวอนพิศสนิทเสมอ จำนรรจาสรรค์เผลอ...........ให้กระซิบลอยลิบเบา เพลินท่าประสาเคลิ้ม..........นัยน์คอยเติมขับเสริมเขลา สนองประคองเคล้า.............สองใจแจ่มแววแวมวาม คลาดคล้อยหลงคอยหา.......ปรารถนาเคียงคราความ ยินร่ำในคำถาม...................ต่างชื่นเชยบอกเผยโลม ร้อนรนกระวนกระวาย..........ด้วยต่างหมายกระหายใกล้ ใคร่กระจ่างสว่างไสว............ออกสวาทไม่คลาดเคียง เดือนดาวมาพราวห้วง...........ให้ลืมล่วงทุกช่วงเสียง รัญจวนยามครวญเมียง.........ไม่อยากไปเกินในมอง ร้อยพจน์แต่รสหวัง.................ลืมรอยชังที่หลั่งล่อง ให้สมอารมณ์ปอง..................พิสมัยในฝันใฝ่หวาน กาลผันไม่ขวัญผวา...............รอเวลาประสาตรึง นัยคิดซึ้งชิดถึง.......................ไม่เลี่ยงวนในมนตรา รักร้อยแต่ถ้อยสรวล.................สำราญถ้วนรู้ควรค่า ราวทะเลกับเวหา...................ให้พะวงมากหลงใหล ความรักสมัครแล้ว.................ไม่เคยแคล้วแยกแนวไหว อย่างประสงค์จำนงใน............นิรันดร์รักไม่หักหัน   โดย: ญามี่ 1 สิงหาคม 2554 22:11:33 น.

สวัสดีค่ะคุณเกศ ขอบคุณมากๆ สำหรับพรวันเกิดนะคะ   โดย: diamondsky 2 สิงหาคม 2554 1:24:52 น.

สวัสดีค่ะครูเกศ ขอบคุณมากค่ะที่แวะไปเยี่ยมบ้านบ่อยๆ ช่วงนี้โรงเรียนปิด เลยได้เวลาอัพบล็อกซะที สบายดีนะคะ   โดย: Arinchaya 2 สิงหาคม 2554 3:13:32 น.

เมขลาซิมาล่อแก้วรามสูรเห็นแล้วขว้างขวานออกไป ...   โดย: แม่อ้วนคนสวย 2 สิงหาคม 2554 5:57:57 น.

อรุณสวัสดิ์ครับคุณครู   โดย: panwat 2 สิงหาคม 2554 7:24:32 น.

สวัสดียามเช้าครับ..ครูเกศ ฝนตกพายุเข้า เดินทางไปไหนระมัดระวังนะครับ. รักษาสุขภาพครับผม   โดย: Little Knight 2 สิงหาคม 2554 7:28:19 น.

สวัสดียามเช้าค่ะครูเกศ แวะมาทักทาย ช่วงนี้ห่างหายไปหลายวันค่ะ ครูเกศสบายดีนะคะ อย่าทำงานหนักนักนะคะ   โดย: บ้านสีขาว 2 สิงหาคม 2554 8:15:50 น.

การไม่ทำความชั่วทั้งปวง การบำเพ็ญความดีให้เพียบพร้อม การชำระจิตของตนให้ผ่องใส สามอย่างนี้ คือคำสอนของพระพุทธเจ้า มีความสุข สำเร็จในสามอย่างนี้ ตลอดไป...นะคะ   โดย: พรหมญาณี 2 สิงหาคม 2554 9:20:33 น.

ศิลปะไทยนี่สุดยอดครับ   โดย: JohnV 2 สิงหาคม 2554 11:17:42 น.

สวัสดียามบ่ายค่ะ...ครูเกศ   โดย: nootikky 2 สิงหาคม 2554 15:48:14 น.

แวะมาเยี่ยมยามค่ำค่า ครูเกศทำงานหนัก ระวังเรื่องสุขภาพด้วยนะคะ   โดย: haiku 2 สิงหาคม 2554 19:27:54 น.

สวัสดีตอนดึกค่ะคุณครูเกศ ช่วงนี้กำลังทำงานฝีมือขายค่ะ เลยไม่ค่อยได้เข้ามาเลย รักษาสุขภาพด้วยนะค่ะอากาศแปรปรวนค่ะ   โดย: fabricroom2009 2 สิงหาคม 2554 21:43:24 น.

ราตรีสวัสดิ์ครับ คุณครู   โดย: panwat 2 สิงหาคม 2554 23:57:17 น.

สวัสดีค่ะครูเกศ เกศสุริยง Education Blog ดู Blog แวะมาส่งความคิดถึงก่อนค่ะ บ๊าย บายจ้า   โดย: ข้ามขอบฟ้า 3 สิงหาคม 2554 3:53:26 น.

สวัสดีวันพุธค่ะครูเกศ ใจตรงกันเลย วันนี้มาโหวตให้ครูเกศเหมือนกันค่ะ   โดย: สาวไกด์ใจซื่อ 3 สิงหาคม 2554 7:44:09 น.

สวัสดียามเช้าครับ..ครูเกศ ไม่ได้แวะมาเยี่ยมหลายวันครูสบายดีนะครับ ช่วงนี้ฝนตกเดินทางด้วยความระมัดระวังนะครับ มีความสุขมากๆครับผม   โดย: Little Knight 3 สิงหาคม 2554 7:52:34 น.

สวัสดียามเช้าครับ ครู ช่วงนี้ฝนตกตลอด งานคงเบาลงนะครับ รักษาสุขภาพด้วยนะครับ   โดย: เศษเสี้ยว 3 สิงหาคม 2554 8:05:48 น.

สวัสดีค่าครูขา   โดย: แม่อ้วนคนสวย 3 สิงหาคม 2554 8:44:56 น.

สวัสดียามเช้าค่ะครูเกศ แวะมาทักทายกันค่ะ อ่างทองฝนตกหรือเปล่าค่ะ   โดย: บ้านสีขาว 3 สิงหาคม 2554 8:50:24 น.

ขอบคุณครูเกดมากค่ะ TBA พี่นาถก็ไม่ทราบว่าเป็นเพราะอะไร และยังสมัครไม่ได้จนป่านนี้ หลานบล็อกส่งไปสมัครให้ค่ะ   โดย: nart (sirivinit ) 3 สิงหาคม 2554 9:31:32 น.

ฝนย่อมรั่วรดเรือนที่มุงไม่ดีฉันใด ราคะย่อมรั่วรดจิตที่ไม่ได้อบรมฉันนั้น มีความสุขกับการหมั่นฝึกฝนอบรมจิต ตลอดไป...นะคะ   โดย: พรหมญาณี 3 สิงหาคม 2554 10:41:50 น.