หลักจริยศาสตร์แนวพุทธ

• พุทธจริยศาสตร์ (Buddhist Ethics) Vs พุทธจริยธรรม (Buddhist Principle of Morality) : พระพุทธศาสนามีคำสั่งสอนที่ว่าด้วย จริยศาสตร์หรือไม่

• สูญญัตถะ  ปฏิสังยุตตา --- คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ที่เรียกว่า “ธรรมวินัย” หรือ “นวังคศัตถุศาสตร์” รวมลงใน “สิ่งทั้งปวง เป็นของว่างเปล่า จากกิเลส ๓ กอง” หรือ “สิ่งทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถือมั่น”

• เบญจศีล – เบญจธรรม, องค์แห่งศีล ๕, แม้แต่ “กาลามสูตร” ก็สรุปลงท้ายด้วยการวิเคราะห์หลักศีล ๕ ตามพุทธประสงค์  ที่จะให้กาลามชน [และพุทธศาสนิกชน] ศึกษา, ปัญจเวรวิรัติ, อานิสงค์ของศีล กับ หลักอธิศีลสิกขา, ศีล สมาธิ ปัญญา --- ศีลในฐานะบุพพภาค และ องค์ประกอบแห่งอัฏฐังคิกมรรค

• มหาปเทส ๔ ฝ่ายพระวินัย – มหาปเทส ๔ ฝ่ายพระสูตร, การตีความหลักมหาปเทส ของ แม่ชีวิมุติยา (ผศ. ดร. สุภาพรรณ ณ บางช้าง, ๒๕๒๖)

• โพธิปักขิยธรรม ๓๗ ในฐานะหลักพุทธจริยศาสตร์ชั้นสูง เพื่อการหลุดพ้นจากสังสารวัฏฏ์

• สุขนิยม หรือ ทุกข์นิยม – ในสามัญญลักษณ์ ๓ ไม่มี คำว่า “สุข”, เพราะสุขที่ถือไว้ผิด ทำให้ไม่พ้นจากการเวียนเกิด, นิพพาน เป็นบรมสุข, เมื่อก่อนและบัดนี้  พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติ “ทุกข์ และ ความดับทุกข์”

• ทุกข์ ในไตรลักษณ์, ทุกข์ ในอริยสัจจ์, ทุกขเวทนา – ทุกข์ในฐานะโอกาสแห่งการหลุดพ้น

• สภาวะทุกข์ ๓ – ทุกขะทุกขะตา, สังขาระทุกขะตา, วิปะรินามะทุกขะตา

• จริยศาตร์ ตะวันออก ได้แก่ การมองเข้าภายใน  โดยการเริ่มต้นแก้ไขจากข้างใน  ไม่มอง หรือ แสวงหาสัจจะ จากภายนอกตน ด้วยการเจริญพระกรรมฐาน หรือ จิตตภาวนา เพื่อการเป็นอิสระจากสรรพสิ่งทั้งภายใน และ ภายนอก

• นิพพาน เป็นจุดหมายเดียวของหลักพุทธจริยศาสตร์

• ดัชนีชี้วัดว่า พฤติกรรมใดเป็นธรรมเป็นวินัย

• หลักตัดสินพระธรรมวินัย ๘ ทรงแสดงแก่พระนางปชาบดีเถรี

• มหาปุริสวิตก ๘ – พระมหาโมคคัลานเถระ กับ พระพุทธองค์

บทสรุป

• Aim of Buddhist Ethics

• Pure Ethics – จริยศาสตร์บริสุทธิ์ปราศจากกิเลส ๓ กอง

• Selfless Ethics, Middle Way Ethics – จริยศาสตร์สายกลาง (ทิฏฐิจริต), จริยศาสตร์ทวนกระแส [กิเลส] (ตัณหาจริต)

• Selfless – Centred Ethics Vs Altruistic – Centred Ethics

โดย  จารุกิตติ์  สรรพโรจน์พัฒนา