ความเป็นมาของข้าวลูกผสม เทคโนโลยีข้าวลูกผสมพัฒนาขึ้นมาเมื่อประมาณ 30 ปีที่ผ่านมา โดยประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีนเป็นประเทศแรกที่ค้นพบวิธีการผลิตเพื่อเพิ่มผลผลิตต่อพื้นที่ ประเทศไทยจึงได้ให้ความสำคัญและนำเทคโนโลยีข้าวลูกผสมมาพัฒนาเพื่อเพิ่มผลผลิตต่อไร่ในพื้นที่นาชลประทานตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 โดยเทคโนโลยีข้าวลูกผสมของไทยใช้ระบบ 3 สายพันธุ์คือสายพันธุ์เรณูเป็นหมัน (A line) สายพันธุ์รักษาพันธุ์เรณูเป็นหมัน (B line) และสายพันธุ์แก้ความเป็นหมัน (R line) ซึ่ง A line คือสายพันธุ์ที่มีเรณู (เกสรตัวผู้) เป็นหมันและลักษณะดังกล่าวถูกควบคุมโดยพันธุกรรมที่อยู่ในไซโตพลาสซึม (cytoplasmic-genetic male sterility) หรือบางครั้งเรียกสายพันธุ์ A line นี้ว่า ซีเอ็มเอสไลน์ (cms line) ส่วนสายพันธุ์ B line เป็นสายพันธุ์คู่แฝดของ A line มีลักษณะที่เหมือนกันเกือบทุกอย่างยกเว้น B line ไม่เป็นหมัน จึงใช้ B line เป็นสายพันธุ์พ่อในการรักษาพันธุ์บริสุทธิ์ (maintain) และขยายพันธุ์ A line สายพันธุ์ที่สามคือ R line เป็นสายพันธุ์ที่ปกติและมียีนแก้ความเป็นหมัน (restore gene) อยู่ในนิวเคลียส ใช้เป็นสายพันธุ์พ่อในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวลูกผสม โดยการข้ามผสมพันธุ์กับสายพันธุ์ A line ให้ลูกผสม F1 hybrid ที่ไม่เป็นหมัน ผสมตัวเองได้เมล็ดชั่วที่ 2 เพื่อการบริโภคและเป็นการค้าได้
