พบ "สเต็มเซลล์สมอง" แบบใหม่ เปิดช่องหาทางรักษาโรคระบบประสาทในคน
พบ "สเต็มเซลล์สมอง" แบบใหม่ เปิดช่องหาทางรักษาโรคระบบประสาทในคน
นักวิทย์สหรัฐฯ พบสเต็มเซลล์สมองชนิดใหม่ มีรูปแบบการเคลื่อนไหวของเซลล์ที่แตกต่างอย่างเด่นชัด เชื่อมีส่วนเกี่ยวข้องกับวิวัฒนาการสมองของมนุษย์ที่ซับซ้อนและมีขนาดใหญ่กว่าสัตว์อื่น หวังนำไปสู่หนทางรักษาโรคทางระบบประสาท
อาร์โนลด์ กรีจสไตน์ (Arnold Kriegstein) นักประสาทวิทยา และทีมวิจัยของมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เมืองซานฟราสซิสโก หรือยูซีเอสเอฟ (University of California, San Francisco : UCSF) สหรัฐอเมริกา ศึกษาพบเซลล์ต้นกำเนิดหรือสเต็มเซลล์รูปแบบใหม่ในสมองของมนุษย์ โดยเชื่อว่าน่าจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับวิวัฒนาการสมองของคนเรา และยังอาจนำไปสู่หนทางรักษาโรคทางระบบประสาทได้ ซึ่งได้ตีพิมพ์ผลการวิจัยลงในวารสารเนเจอร์ (Nature) เมื่อไม่นานมานี้
นักวิจัยศึกษาโดยใช้เทคโนโลยีชีวภาพล่าสุดในการทำเครื่องหมายและเฝ้าติดตามเซลล์จากเนื้อเยื่อสมองของทารกในครรภ์ที่ได้รับบริจาคเพื่อการศึกษาวิจัย จนสามารถแยกสเต็มเซลล์ในส่วนด้านล่างโพรงสมองส่วนนอกได้ และพบว่าเป็นสเต็มเซลล์ชนิดใหม่ที่แตกต่างจากที่เคยพบมาแล้ว ทั้งยังมีลักษณะโครงสร้างเหมือนกับเรเดียล เกลียล เซลล์ (radial glial cells) แต่มีพฤติกรรมการแบ่งเซลล์ที่แตกต่างออกไป โดยเฉพาะการเคลื่อนไหวที่มีลักษณะเด่นเฉพาะตัว ซึ่งนักวิทยาศาสตร์ไม่เคยเห็นมาก่อน
"เรายังไม่เข้าใจความสำคัญของลักษณะการเคลื่อนไหวแบบนี้อย่างแท้จริง แต่มันเป็นลักษณะพิเศษและเด่นชัดมากของสเต็มเซลล์ชนิดนี้" กรีจสไตน์ กล่าวในไลฟ์ไซน์ด็อตคอม
ทั้งนี้ สเต็มเซลล์ชนิดใหม่ที่พบนี้มีส่วนช่วยในการสร้างสมองส่วนนีโอคอร์เทกซ์ (neocortex) ซึ่งเป็นสมองชั้นนอกสุดที่มีความซับซ้อนและมีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และจดจำในขั้นสูง แม้ว่าจะพบสมองส่วนนี้ในสัตว์อื่นๆ ด้วย รวมทั้งสุนัขและแมว แต่ในมนุษย์และไพรเมตชนิดอื่นๆ มีสมองส่วนนีโอคอร์เทกซ์ขนาดใหญ่กว่า และแสดงบทบาทมากกว่าในสัตว์อื่นด้วย และสมองส่วนนี้เองที่ทำให้มนุษย์มีความสามารถเหนือสัตว์อื่น เช่น ความสามารถด้านภาษาและความตระหนักรู้
ข้อมูลในไซน์เดลีระบุว่าในการพัฒนาสมองของมนุษย์และสัตว์ฟันแทะจะมีชั้นของสเต็มเซลล์ของเซลล์ประสาทที่เรียกว่าเรเดียล เกลียล เซลล์ ที่อยู่ใกล้กับโพรงสมอง และคอยสร้างเซลล์ตั้งต้นของเซลล์ประสาท ซึ่งเซลล์ประสาทตั้งต้นเหล่านี้จะเพิ่มจำนวนในบริเวณด้านล่างของโพรงสมอง (subventricular zone : SVZ) และเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ประสาท จากนั้นเซลล์ประสาทเหล่านี้จะเคลื่อนที่ขึ้นไปยังนีโอคอร์เทกซ์ตามเส้นใยเรเดียล เกลียล (radial glial fiber)
ในมนุษย์และสัตว์ไพรเมตอื่นๆ มีบริเวณ SVZ ขยายออกไปอีกเรียกว่าบริเวณด้านล่างโพรงสมองส่วนนอก (subventricular zone : OSVZ) ซึ่งเมื่อราว 20 ปีก่อนนักวิทยาศาสตร์เข้าใจว่าบริเวณนี้มีสเต็มเซลล์อยู่ด้วย แต่ก็ยังไม่มีหลักฐานชี้ชัดว่าบริเวณดังกล่าวมีสเต็มเซลล์อยู่จริง กระทั่งการค้นพบสเต็มเซลล์ชนิดใหม่ในบริเวณดังกล่าวโดยทีมวิจัยชุดนี้
งานวิจัยนี้ยังบอกให้นักวิทยาศาสตร์ให้ความสำคัญและระมัดระวังมากยิ่งขึ้นในการศึกษาวิจัยโรคทางสมองและระบบประสาทในสัตว์ทดลองอย่างหนูแรทและหนูไมซ์ ซึ่งปราศจากสเต็มเซลล์ชนิดที่ค้นพบและไม่มีสมองส่วนนีโอคอร์เทกซ์เหมือนในมนุษย์
"เราสนใจมากว่าสมองมีการควบคุมการแบ่งเซลล์ในส่วนนี้อย่างไร ซึ่งเราสงสัยว่าความผิดพลาดในการควบคุมวัฏจักรของเซลล์เหล่านี้อาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดพัฒนาการของโรคทางสมองและระบบประสาทหลายโรค" กรีจสไตน์ เผยในไซน์เดลี ซึ่งไม่ว่าจะเป็นโรคออทิสซึม จิตเสื่อม อัลไซเมอร์ส หรือความสามารถในการเรียนรู้บกพร่อง ล้วนแล้วแต่เกี่ยวข้องกับสมองส่วนนีโอคอร์เทกซ์ทั้งสิ้น
ทีมวิจัยจะศึกษาต่อไปว่าสเต็มเซลล์ในบริเวณ OSVZ ทำงานร่วมกับเรเดียล เกลียล เซลล์ ในบริเวณ SVZ ในการสร้างสมองส่วนนีโอคอร์เทกซ์อย่างไร เพราะมีแนวโน้มว่าเซลล์ทั้งสองชนิดนี้สิ้นสุดในชั้นเดียวกันที่ส่วนของนีโอคอร์เทกซ์ และทำงานร่วมกันในการทำให้สมองมีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น
"ในสมองของมนุษย์ส่วนนีโอคอร์เทกซ์อาจประกอบไปด้วยเซลล์หลายชนิด ซึ่งเซลล์เหล่านี้กำเนิดมาจากบริเวณดั้งเดิม และมาสร้างบริเวณใหม่ที่ปะปนอยู่กับสมองชั้นนอกหรือคอร์เทกซ์ ความซับซ้อนของนีโอคอร์เทกซ์ในสิ่งมีชีวิตพวกไพรเมตอาจจะเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยจากปฏิกิริยาของเซลล์ประสาทวัยเยาว์ที่เกี่ยวข้องกับวิวัฒนาการด้านการพูด โดยมีต้นกำเนิดมาจากบริเวณดั้งเดิม" นักวิจัยกล่าว
นักวิทยาศาสตร์พบสเต็มเซลล์สมองชนิดใหม่ที่เชื่อว่าน่าจะเกี่ยวข้องกับวิวัฒนาการสมองอันซับซ้อนของมนุษย์ (ภาพประกอบจาก //www.abc.net.au)
เราต้องติดตามเรื่องนี้กันต่อไป ไม่แน่อนาคตเราอาจจะออกแบบได้ตามที่เราต้องการก็เป็นได้
ที่มา
ผู้จัดการออนไลน์
| Create Date : 12 กรกฎาคม 2553 |
| Last Update : 12 กรกฎาคม 2553 21:06:30 น. |
|
0 comments
|
| Counter : 1144 Pageviews. |
 |
|
|
|
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 108 คน [