ขี้เหล็กเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 8-15 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มแคบทึบสีเขียวเข้ม เรารู้จักกันมานานแล้วมีชื่อต่าง ๆ กันตามท้องถิ่น เช่น

ขี้เหล็กบ้าน ขี้เหล็กหลวง (เหนือ)
ขี้เหล็กเผือก (เชียงใหม่)
ขี้เหล็กใหญ่ (ภาคกลาง)
ยะหา (ปัตตานี)

ชื่อทางวิทยาศาสตร์ Cassia Siamea Britt
ส่วนที่นำมาใช้ ใบอ่อนและดอก ช่วงที่เก็บเป็นยาช่วงเวลาที่มีใบอ่อน และดอก รสและสรรพคุณ ดอกตูมและใบอ่อน มีรสขม ช่วยระบายท้อง ทำให้นอนหลับ และเจริญอาหาร

ได้มีการศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาพบว่า สารสกัดด้วยแอลกอฮอล์ของใบขี้เหล็ก มีฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง ทำให้สัตว์ทดลองมีอาการซึม เคลื่อนไหวช้าชอบซุกตัว แต่ไม่หลับ และศึกษาโดยใช้กับผู้ป่วยที่มีอาการกระวนกระวาย นอนไม่หลับ พบว่าสารสกัดใบขี้เหล็กด้วยแอลกอฮอล์ มีฤทธิ์สงบประสาทได้ดี ช่วยให้นอนหลับ และระงับอาการตื่นเต้นทางประสาทได้ แต่ไม่ใช่ยานอนหลับโดยตรง และไม่พบอาการเป็นพิษ มีความปลอดภัยในการใช้สูง ถ้าเราจะเตรียมใช้เองเมื่อเกิดอาการนอนไม่หลับ มีความรู้สึกกังวล เบื่ออาหาร ให้ใช้ใบขี้เหล็กแห้งหนัก 30 กรัม หรือใบสดหนัก 50 กรัม ต้มเอาน้ำรับประทานก่อนนอน หรือใช้ใบอ่อนทำเป็นยาดองเหล้า (ใส่เหล้าขาวพอท่วมยา แช่ไว้ 7 วัน ต้องคนทุกวัน ให้น้ำยาสม่ำเสมอ กรองกากออก จะได้ยาดองเหล้าขี้เหล็ก) ดื่มครั้งละ 1-2 ช้อนชา ก่อนนอนสำหรับคนที่ต้องการความสะดวก องค์การเภสัชกรรม ได้ผลิตยาเม็ดขี้เหล็กขึ้น จำหน่าย สามารถหาซื้อรับประทานได้ เมื่อมีอาการนอนไม่หลับ จะปลอดภัยกว่า ใช้ยาที่ช่วยให้นอนหลับที่ทำจากสารสังเคราะห์ ซึ่งอาจทำให้เราเกิดการติดยาได้ หันมาใช้สมุนไพรเพื่อช่วยชาติของเรากันดีกว่า