อัตถะ,อรรถ

 อัตถะ 1. ประโยชน์, ผลที่มุ่งหมาย, จุดหมาย, อัตถะ ๓ คือ

     ๑. ทิฏฐธัมมิกัตถะ  ประโยชน์ปัจจุบัน, ประโยชน์ในภพนี้

     ๒. สัมปรายิกัตถะ  ประโยชน์เบื้องหน้า, ประโยชน์ในภพหน้า

     ๓. ปรมัตถะ   ประโยชน์อย่างยิ่ง, ประโยชน์สูงสุด คือ พระนิพพาน

อัตถะ   ๓   อีกหมวดหนึ่ง คือ

     ๑. อัตตัตถะ    ประโยชน์ตน

     ๒. ปรัตถะ    ประโยชน์ผู้อื่น

     ๓. อุภยัตถะ    ประโยชน์ทั้งสองฝ่าย     

2. ความหมาย,   ความหมายแห่งพุทธพจน์, พระสูตร   พระธรรมเทศนา หรือพุทธพจน์ ว่าโดยการแปลความหมาย แยกเป็น อัตถะ ๒ คือ

    1. เนยยัตถะ   (พระสูตร)   ซึ่งมีความหมายที่จะต้องไขความ, พุทธพจน์ที่ตรัสตามสมมติ อันจะต้องเข้าใจความจริงแท้ที่ซ้อนอยู่อีกชั้นหนึ่ง เช่น ที่ตรัส เรื่องบุคคล ตัวตน เรา-เขา ว่า บุคคล ๔ ประเภท, ตนเป็นที่พึ่งของตน เป็นต้น

    2. นีตัตถะ   (พระสูตร)   ซึ่งมีความหมายที่แสดงชัดโดยตรงแล้ว, พุทธพจน์ที่ตรัสโดยปรมัตถ์ ซึ่งมีความหมายตรงไปตรงมาตามสภาวะ เช่นที่ตรัสว่า รูป เสียง กลิ่น รส เป็นต้น อรรถ ก็เขียน




-  อรรถ   เนื้อความ, ใจความ, ความหมาย, ความมุ่งหมาย, ผล, ประโยชน์

-  อรรถรส    “รสแห่งเนื้อความ”    “รสแห่งความหมาย”   สาระที่ต้องการของเนื้อความ, เนื้อแท้ของความหมาย, ความหมายแท้ที่ต้องการ, ความมุ่งหมายที่แทรกซึมอยู่ในเนื้อความ คล้ายกับที่พูดกันในบัดนี้ว่า   เจตนารมณ์   (พจนานุกรมว่า   “ถ้อยคำที่ทำให้เกิดความซาบซึ้ง”)


ดูอัตถะ นัย 2  ให้ชัด     

 

Create Date : 16 พฤษภาคม 2564 Last Update : 30 ธันวาคม 2566 19:37:01 น. Counter : 591 Pageviews.		0 comments
Share Tweet

	: กะว่าก๋าแนะนำหนังสือ - เหตุใดเราจึงมีชีวิตอยู่ : กะว่าก๋า (6 ก.ค. 2568 05:16:58 น.)		พระพุทธสิหิงค์ : พระพุทธสัมปทานนิโรคาพาธ ผู้ชายในสายลมหนาว (9 ก.ค. 2568 20:30:39 น.)
	ตั้งจิตมั่น เป็นกลาง เป็นธรรม ชนะที่ควร ปลูกธรรมะ พลังขันธ์ ปัญญา Dh (5 ก.ค. 2568 18:58:11 น.)		: กะว่าก๋าแนะนำหนังสือ - ความสุขโดยสังเกต : กะว่าก๋า (2 ก.ค. 2568 04:34:43 น.)