แยกออกมาจากหัวข้อใหญ่ เพื่อให้เห็นที่มาที่ไปของทุกข์อริยสัจ ข้อ ๑
(ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค) สังขาร หรือ
เบญจขันธ์ ซึ่งรวม
คนหมดตัวแล้วทั้ง
กาย และ
ใจ เป็น
อนิจจา ทุกขา และ
อนัตตา เป็นไตรลักษณ์ครบทั้ง ๓ เป็นเรื่องของสภาวะตามธรรมดาของธรรมชาติทั้งนั้น ไม่ต้องมีตัว
คนเข้าไปยุ่งเกี่ยว มันก็เป็นของมันอยู่อย่างนั้น จึงยังไม่มาเข้าในเรื่องของอริยสัจ
(ทั้งที่ทุกข์/ทุกขา ก็มีอยู่ในไตรลักษณ์) ก็ถามต่อไปว่า แล้วเมื่อไรล่ะ เบญจขันธ์ หรือขันธ์ ๕ จึงจะมาเป็นทุกข์ในอริยสัจ ? ก็ตอบว่า เมื่อมันกลายเป็น
เบญจอุปาทานขันธ์ หรือเป็นอุปาทานขันธ์ ๕
อุปาทานขันธ์ ๕ คือ อะไร ? ก็คือ ขันธ์ ๕ ที่เกิดจากอุปาทาน เป็นที่วุ่นวายของอุปาทาน หรือที่รับใช้อุปาทาน ก็ได้ทั้งนั้น เป็นเรื่อง
อวิชชา ตัณหา อุปาทาน อันนี้แหละ คือ
ทุกข์ที่เป็นอริยสัจข้อ ๑ ในอริยสัจ ๔
พอมองออกไหม ?