รายงานสัมมนา วันที่ ๑๒ มี.ค.๕๕
คณะกรรมการอิสระตรวจสอบและค้นหาความจริงเพื่อการปรองดองแห่งชาติ (คอป.) องค์กรอิสระ นักวิชาการ ตัวแทนนักวิจัยจากต่างประเทศ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมกว่า 100 คน ที่ห้องแกรนด์ฮอลล์ 2 โรงแรมรามาการ์เด้นส์ เมื่อเวลา 09.00 น. วันที่12 มีนาคม

มีสาระน่าสนใจดังนี้

นางคอร์ริน เคาร์มาร์ตินนักวิจัยจากคณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยอาเบอร์ดีนประเทศอังกฤษ กล่าวบรรยาย "เรื่องความเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่เกิดขึ้นจากความขัดแย้ง และบทบาทของกฎหมายในการลดปัญหาความเหลื่อมล้ำทางสังคม" ว่า เครื่องมือด้านกฎหมายเป็นจุดเริ่มต้นในการพัฒนาเจ้าหน้าที่ด้านกฎหมาย ทำให้เกิดแนวโน้มการแก้ไขปัญหาเรื่องความไม่เท่าเทียมกันในมิติของกลุ่มต่างๆ
เป็นเรื่องสำคัญนำมาสู่เครื่องมือในการแก้ไขกฎหมาย แนวคิดเรื่องความเท่าเทียมกันเป็นเรื่องสลับซับซ้อนหลายมิติ การแก้ปัญหา
ต้องมีการจัดตั้งสำนักงานผู้ตรวจราชการสนับสนุนกลุ่มชนชั้นต่างๆ
ที่ไม่ได้รับความเท่าเทียมกัน เพื่อคัดค้านปัญหาการไม่เท่าเทียมกันในเรื่องสิทธิมนุษยชนตามรัฐธรรมนูญ

นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กล่าวว่า
กฎหมายอย่างเดียวไม่พอ ปัญหาอยู่ที่วิธีคิดและสังคมไทย
คณะกรรมการสิทธิฯไม่ใช่เพียงตรวจสอบ คุ้มครอง และจับผิดอย่างเดียว ตามรัฐธรรมนูญต้องเสนอกฎหมายคุ้มครองสิทธิมนุษยชนด้วย
และเสริมสร้างศักยภาพทางภาคพลเมืองขึ้น ขณะนี้สังคมไทยก้าวสู่ความขัดแย้งและความรุนแรง โดยเฉพาะความเลื่อมล้ำด้านเศรษฐกิจสังคม และการเมือง ส่วนประชาธิปไตยเป็นการต่อสู้ระหว่าง 2 กลุ่มคือ การยกฐานะของกลุ่มคนที่ได้มาจากการเลือกตั้งให้เป็นที่ยอมรับ
เพราะปฏิเสธการรัฐประหาร และกลุ่มคนที่มีจิตสำนึกในระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ กังวลว่าการเมืองเป็นสาเหตุการแบ่งแย่งอำนาจระหว่างกลุ่มนายทุนเก่าและนายทุนใหม่ ไม่ใช่การต่อสู้ระหว่าง 2 สี แต่เพราะทั้ง 2 สี ได้รับผลกระทบจากความไม่เป็นธรรม คปก. จึงต้องหาทางออกว่าจะแบ่งกันอย่างไรให้เท่าเทียมกัน เพราะหลักสิทธิมนุษยชนถูกทำลายมากที่สุด การเมืองเป็นระบบทุนนิยม
ผูกขาดผลประโยชน์จนเกิดการทุจริตคอร์รัปชั่น ทำให้เกิดประโยชน์ต่อนักการเมือง ตัวบริบทกฎหมายเป็นช่องว่างระหว่างคนรวยกับคนจน ส่วนกฎหมายอาญา มาตรา 112 ใครไปแตะก็หาว่าล้มล้างสถาบัน แต่จริงๆ คือการบังคับใช้กฎหมาย เป็นเครื่องมือทำลายล้างทางการเมืองจนนำไปสู่การตรวจสอบ เห็นว่าการยกเลิกกฎหมายไม่ถูกต้อง แต่ควรคิดว่าจะปรับปรุงบังคับใช้กฎหมายอย่างไร หลักการสำคัญในระบอบประชาธิปไตย ต้องป้องกันไม่ให้เกิดการใช้อำนาจมากเกินไปของเสียงข้างมาก และต้องยอมรับความเห็นต่างของเสียงข้างน้อย
กฎหมายทุกฉบับต้องยึดหลักสิทธิมนุษยชนและความเสมอภาค
แต่ประเด็นที่ยากคือขณะนี้การเมืองไทยทะเลาะเบาะแว้งกันต้องประสานความร่วมมือขององค์กรทุกภาคส่วนที่เป็นกลาง
สิ่งที่เป็นปัญหาสังคมคือนักกฎหมายบ้านเราไม่ได้มองในเชิงสิทธิมนุษยชน และนำหลักรัฐธรรมนูญเข้าไปประกอบ ซึ่งเป็นปัญหาความท้าทายกระบวนการยุติธรรม

นางศยามล ไกรยูรวงศ์ ผู้อำนวยการโครงการเสริมสร้างจิตสำนึกนิเวศวิทยา กล่าวว่า การใช้อำนาจรัฐเน้นแนวทางพัฒนาเศรษฐกิจแบบทุนนิยมโดยมีรัฐควบคุมดูแล จะเห็นได้ว่าเวลาออกกฎหมายมักจะมีคณะกรรมการเกิดขึ้นตามมาเสมอ โดยมีข้าราชการการเมืองเข้าไปมีส่วนร่วม แต่กฎหมายภาคประชาชนเกิดขึ้นช้าและไม่มีการออกกฎหมายใหม่ๆ มาหลายปีแล้ว ความเหลื่อมล้ำด้านสิทธิทางการเมือง กฎหมายการห้ามชุมนุม และกฎหมายมาตรา 112 คิดว่าเป็นเครื่องมือของเจ้าหน้าที่ในการเลือกปฏิบัติ สร้างความไม่เป็นธรรม
คดีสิ่งแวดล้อมประชาชนไม่มีโอกาสหาหลักฐานได้เลยในเรื่องสิทธิต่างๆ แม้แต่คดีปกครองที่ใช้ระบบไต่สวน ชาวบ้านไม่สามารถเขียนคำฟ้อง รวมทั้งพยานเอกสารและพยานบุคคลไม่สามารถเข้าถึงได้จึงทำแพ้คดี ส่วนคดีคุ้มครองผู้บริโภคก็ยังขาดการทำงานเชิงรุก

นายสมชาย หอมลออ คณะกรรมการ คอป.กล่าวว่า การแก้ตัวบทกฎหมายอย่างเดียวไม่พอต้องดูอำนาจต่อรองของประชาชนในการเสียโอกาสทำไม คอป. จึงไม่ขอให้รัฐบาลของ น.ส.ยิ่งลักษณ์ชินวัตร นายกรัฐมนตรี พิจารณาร่างกฎหมายเกี่ยวกับการชุมนุม เพราะจะเกิดผลเสียกับประชาชนที่ได้รับเดือดร้อน เช่น ชาวไร่ชาวนา แต่คงไม่สามารถนำไปใช้ในการชุมนุมทางการเมืองขนาดใหญ่ได้เพราะแม้แต่ประกาศ พ.ร.ก.ฉุกเฉิน ยังเอาไม่อยู่ ส่วนกฎหมายเกี่ยวกับการเลือกตั้ง เห็นว่าประชาชนชาวไร่ชาวนาที่อยู่บ้านตัวเองในปัจจุบันไม่สามารถไปเลือก ส.ส. อบต. หรือเทศบาล ในท้องที่ที่ตัวเองอยู่ได้
เพราะต้องไปเลือกตั้งในท้องที่ตามทะเบียนบ้านต่างจังหวัดซึ่งหลายปีถึงจะกลับไปทีทำให้พลังของประชาชนอ่อนแอลง

นางสุนี ไชยรส กรรมการปฏิรูปกฎหมายกล่าวว่า คปก.ยื่นร่างกฎหมายต่อสภารวม 26 ฉบับกฎหมายที่เข้าร่างต่อสภาตรงกับทาง คปก. เพียงแค่11 ฉบับ ส่วนกฎหมายเข้าชื่อนั้นมีการต่อสู้มายาวนาน เราเสนอร่างของ คปก. เป็นร่างของภาคประชาชน แต่กลับเอาร่างของรัฐบาลเป็นหลักจะทำให้ประชาชนต่อสู้ลำบาก ส่วนอีก 5 ฉบับ ที่เหลืออยู่ในวาระเร่งด่วน แต่ไม่ได้ถูกบรรจุเข้ามาพิจารณาจนใกล้จะปิดสมัยประชุมสภาแล้ว เช่น กฎหมายประกันสังคมกฎหมายผู้เสียหายทางการแพทย์ และกฎหมายเกี่ยวข้องกับ อบต. ยังไม่ได้ถูกหยิบยกขึ้นมาพิจารณา
อ้างว่าไม่มีร่างของรัฐบาลมาประกอบความจริงรัฐธรรมนูญไม่ได้ระบุเอาไว้ แต่ถึงจะมีร่างประกอบก็ไม่รู้จะหยิบมาเมื่อใดเพราะเป็นเรื่องระหว่างสภากับรัฐบาลที่จะตกลงกัน ในวันที่ 19 มีนาคม คปก. จะเชิญตัวแทนฝ่ายค้าน ฝ่ายรัฐบาลสภาผู้แทนราษฎร กระทรวงและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งตัวแทนภาคประชาชน มาพูดคุยกันว่าจะนำร่างฉบับดังกล่าวเข้าสู่วาระที่ประชุมทันหรือไม่เพราะเป็นเรื่องเร่งด่วน เพราะในวันที่ 18 เมษายน จะปิดสมัยประชุมสภาแล้ว

ส่วนกรณีการยุบองค์กรอิสระนั้น กังวลว่าองค์กรอิสระเกี่ยวกับด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพหากถูกยุบจะทำให้ประชาชนได้รับความเดือดร้อนไปด้วย ขณะที่เรื่องการจัดตั้ง ส.ส.ร.ขอให้กระบวนการร่าง ส.ส.ร.มาจากความหลากหลายในแต่ละอาชีพ และสัดส่วนที่หลากหลาย
เพื่อให้เกิดความเห็นต่างและเพื่อให้แนวคิดทางการเมืองเกิดการถ่วงดุลกัน รวมถึงการทำประชามติ ไม่ใช่มาจากจังหวัดละ 1 คน
ถ้าหากจะแก้รัฐธรรมนูญทั้งฉบับก็จะต้องมี ส.ส.ร.จากหลายส่วนที่เกี่ยวข้อง ไม่เช่นนั้นเสียงข้างมากของรัฐบาลอาจทำให้เกิดปัญหาได้
อย่างไรก็ตาม อำนาจออกกฎหมายเป็นหน้าที่ของสภา คปก.ไม่มีอำนาจสั่งการ ทำให้ไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์ของภาคประชาชน
เพราะกฎหมายหลายส่วนยังไม่เป็นธรรมและควรต้องได้รับการเปลี่ยนแปลงแก้ไข หวังว่าจะได้รับความร่วมมือจากภาคสังคมและองค์กรอิสระอื่นๆ ในการผลักดันเรื่องดังกล่าว

ขอบคุณสำหรับบทความดีๆ ครับ