พระพุทธ​รูปประจำซุ้ม

ปราสาทนครหลวง

พระเจ้าปราสาททอง ปฐมกษัตริย์​ราช​วงค์​ปราสาททอง รัชกาลที่ 26 แห่งกรุง​ศรี​อยุธยา​ โปรดให้สถาปนาวัดไชยวัฒนาราม ที่บ้านสมเด็จพระพันปีหลวง และโปรดให้สร้างปราสาทนครหลวง ดังพระราชพงศาวดาร​กรุงศรี​อยุธยา​ว่า

 

"ลุศักราช 993 ปีมะแม ตรีศก ทรงพระกรุณา​ให้ช่างออกไปถ่ายอย่างพระนครหลวง และปราสาทกรุงกัมพุชประเทศเข้ามา ให้ช่างกระทำพระราชวังเป็นที่ประทับร้อนตำบลริมวัดเทพจันทร์​ สำหรับเสด็จขึ้นไปนมัสการพระพุทธ​บาท จึงเอานามเดิมซึ่งถ่ายมา ให้ชื่อพระนครหลวง"

 

พระเจ้า​ปราสาท​ทองโปรดให้สร้างปราสาทนครหลวง ริมแม่น้ำป่าสักระหว่าง ทางไปนมัสการพระพุทธ​บาท ตัวปราสาทนั้นเป็นพุทธ​สถาน และมีตำหนักประทับแรมในบริเวณ​เดียวกัน

 

ปราสาทนครหลวงเป็นปราสาทใหญ่โตมาก เพราะตั้งใจจะสร้างอย่างปราสาทนครวัดเลยทีเดียว จึงทำให้สร้างไม่สำเร็จ​เพราะเกินกำลัง ทั้งสิ้นเปลืองโดยไม่ได้​ประโยชน์​อะไรมาก จึงสร้างค้างทิ้งไว้

 

เวลาผ่านไปร้อยกว่าปี ถึงสมัยรัตน​โกสินทร์​ ในปลายรัชกาลที่ 1 มีตาปะขาวปิ่นมาสร้างวัดนครหลวงอยู่ใกล้ตัวปราสาท และได้สร้างพระพุทธ​บาทสี่รอยไว้ในมณฑปบนยอดปราสาทนครหลวงที่สร้างค้างไว้

 

อีกร้อยกว่าปีต่อมาถึงรัชกาลที่ 6 มีพระภิกษุสงฆ์​นำชาวบ้านมาบูรณะปฏิสังขรณ์​ ด้วยฝีมือแบบบ้านๆ ดังปรากฏ​อยู่ทุกวันนี้

 

ปราสาทนครหลวง​มีพระระเบียง​ 3 ชั้นตามอย่างปราสาทนครวัด พระระเบียง​แต่ละชั้นจะมีซุ้ม​ปรางค์​ทุกมุมทุกทิศ ซุ้มปรางค์​สร้างค้างอยู่บ้างปรักหักพังบ้าง แต่มีซุ้มปรางค์​ทิศหนึ่งที่สร้างค้าง ทำให้เห็นภาพอันน่าอัศจรรย์​ของพระพุทธ​รูป​ประจำซุ้มปรางค์​นี้