"เมื่อลูกร้อง บางทีพ่อบ่นว่ารำคาญใจจริง แล้วก็ย้ายไปนอนเสียในห้องอื่น แต่แม่จะอุ้มลูกขึ้นกอดไว้กับอก ปลอบและให้กินนม แม่จะไม่หลับจนกว่าลูกจะหลับไปก่อนและแม่จะตื่นพร้อมกับลูกทุกครั้ง ความง่วงจะหายไปหมด เมื่อได้ยินเสียงลูกร้องไห้อีก และถ้าพ่อต้องตื่นขึ้นมาในเวลานั้น แม่ก็อาจจะพลอยถูกดุว่าทำไมไม่จัดการให้ลูกหยุดร้องไห้เล่า พ่อจะบ่นต่อไปว่า เสียงลูกร้องทำให้พ่อนอนไม่สบาย หลับไม่เต็มตื่น และพรุ่งนี้พ่อก็จะต้องไปทำงาน
แต่แม่จะอุ้มลูกขึ้นมา กอดไว้กับอก ปลอบและให้กินนม จนกว่าลูกจะนอนหลับไป
พ่อบอกว่าต้องหลับให้เต็มตื่น เพราะรุ่งขึ้นจะต้องไปทำงาน และเมื่อพ่อตื่นนั้น อาหารเช้าได้เตรียมไว้พร้อมแล้ว และอาหารนั้นแม่เป็นคนทำ
ท่านผู้เดียวกันนี้ เมื่อยังเป็นเด็ก ต้องรับใช้แม่ ต้องดูแลเลี้ยงน้อง ต้องคอยห้ามน้องไม่ให้ส่งเสียงอึกทึก เพราะพี่ชายของหล่อนกำลังนอนอยู่ และพี่ชายจะต้องได้นอนให้เต็มตื่น เพราะพรุ่งนี้จะต้องไปโรงเรียน
อากาศร้อนอบอ้าว หล่อนลุกขึ้นมาในยามดึก เอามือลูบตามตัวน้อง พบเหงื่อออกทั่วตัว หล่อนหยิบพัดขึ้นมาพัดให้จนเหงื่อแห้งแล้วจึงนอนต่อไป เมื่อพี่ชายตื่นขึ้นในเช้าวันรุ่งขึ้น หล่อนได้เตรียมเสื้อกางเกงสำหรับเขาใส่ไปโรงเรียนไว้พร้อมแล้ว
แต่ท่านผู้นี้ นับตั้งแต่ท่านยังเป็นลูก จนกระทั่งท่านได้กลายมาเป็นแม่ ไม่เคยมีใครเอาใจว่า ท่านจะต้องนอนให้เต็มตื่น เพราะท่านจะต้องไปโรงเรียน เพราะท่านจะต้องไปทำงาน และความจริงท่านก็ไม่ต้องไปโรงเรียน และท่านก็ไม่ต้องไปทำงาน ในชีวิตของท่านจะมีอะไรเล่า เมื่อท่านไม่ต้องไปโรงเรียน เมื่อท่านไม่ต้องไปทำงาน
จริงซี ในชีวิตของแม่ไม่เห็นมีอะไร นอกจากเมื่อลูกร้องก็อุ้มขึ้นมากอดไว้กับอก ปลอบและให้กินนม ไม่หลับจนกว่าลูกจะหลับ นอกจากเอาใจพ่อรับใช้พ่อให้เป็นสุข นอกจากอบรมสั่งสอนให้เป็นคนดี นอกจากทำบ้านให้เป็นสิ่งที่น่าอยู่ที่สุด สำหรับพ่อและลูกทุกคน
จริงซี ในชีวิตของแม่ไม่เห็นมีอะไร
และในชีวิตของโคลัมบัสก็ไม่เห็นมีอะไร นอกจากไปพบทวีปอเมริกา ในชีวิตของปาสเตอร์ก็ไม่มีอะไร นอกจากช่วยให้คนไม่เป็นบ้าเมื่อถูกหมาบ้ากัด ในชีวิตของเจมส์ วัตต์ก็ไม่เห็นมีอะไร นอกจากค้นพบกำลังไอน้ำได้ ในชีวิตของบิสมาร์กก็ไม่เห็นมีอะไร นอกจากรวบรวมอาณาจักรของเยอรมันนีให้เป็นอาณาจักรอันหนึ่งอันเดียวกัน ในชีวิตของเจ้าคุณพหลฯและคณะของท่านก็ไม่เห็นมีอะไร นอกจากทำให้ประเทศสยามได้มีรัฐธรรมนูญขึ้น
จริงซี ความรักของแม่ก็ไม่เห็นมีอะไร นอกจากท่านจะรักเราไปจนกว่าท่านจะตาย และพ่อจะรักเราไปจนกว่าท่านจะมีเมียใหม่ ดั่งที่ท่านคอลเซอริดจ์ได้กล่าวไว้
แม่ทำอะไรบ้างหนอ ? งานของแม่ราวกับสิ่งที่สถิตอยู่บนยอดเขาเอเวอเรสต์ ซึ่งยากที่ใครเห็นงานนั้นได้ตามสภาพที่เป็นจริง"
แม่ทำอะไรบ้างหนอ ? โดย กุหลาบ สายประดิษฐ์
คัดลอกจาก หนังสือ 'ชีวิตจริง ยิ่งกว่านิยาย
ชนิด สายประดิษฐ์ จูเลียต คู่ชีวิต กุหลาบ สายประดิษฐ์ ศรีบูรพา'
หน้า ๓๕๕ - ๓๕๖
พิมพ์ครั้งแรก มิถุนายน ๒๕๕๔