บรรณาธิการอาวุโส เอเชีย ลิทเทอรารี่ รีวิว เทียบเคียงการชุมนุมทางการเมืองในกรุงเทพมหานคร กับกรุงเคียฟ ประเทศยูเครน ชี้ 2 ม็อบต่างกัน กลุ่มหนึ่งข่มขู่ประชาธิปไตย อีกกลุ่มหนึ่งทำเพื่อปกป้องประชาธิปไตย พร้อมระบุสื่อยุคหลังขาดการเข้าถึงแหล่งข่าวที่แท้จริง ขณะประชาชนหันเสพข่าวผ่านโซเชียลมีเดีย แบบเรียลไทม์ ภายใต้กรอบการรับรู้ที่ปิดกั้น หรืออคติของการนำเสนอ...

ท่ามกลางสถานการณ์ที่ร้อนระอุของแต่ละมุมโลก การนำเสนอข้อมูลข่าวสารโดยสื่อนั้นถือเป็นช่องทางการเสพข่าวสารที่สะดวก รวดเร็ว และสามารถเข้าถึงได้ทุกที่ ทุกเวลา ผ่านเทคโนโลยีอย่างโลกของโซเชียลมีเดีย...

นายไมเคิล วาติคิโอติส หนึ่งในบรรณาธิการอาวุโสชาวสิงคโปร์ของบล็อก เอเชีย ลิทเทอรารี่ รีวิว (asialiteraryreview.com) ได้วิเคราะห์การนำเสนอข่าวของสื่อปัจจุบันนี้ได้อย่างน่าสนใจว่า สื่อในปัจจุบันมีระบอบการนำเสนอข้อมูลข่าวสารแบบเผด็จการความเห็น นั่นคือ ความเห็นของสื่อมวลชนโลกนั้นแปรปรวนและพุ่งความสนใจไปที่บางประเด็นเท่านั้น เพราะไม่มีใครสามารถให้ความกระจ่างถึงข้อยกเว้น หรือเงื่อนไขต่างๆ ในข้อเท็จจริงที่มาจากสถานที่เกิดเหตุนั้นได้ ตรงกันข้าม ข่าวที่ถูกนำเสนอออกมานั้นถูกร้อยเรียงออกมาจากเรื่องเล่า และการรวบรวมข้อมูลของบุคคลที่สื่อคาดว่าเชื่อถือได้ และบุคคลที่เป็นผลผลิตจากพลังความคิดฝั่งตะวันตก

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนก็คือการประท้วงของกลุ่มผู้ชุมนุมในกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย และในกรุงเคียฟ ประเทศยูเครน โดยมีจุดประสงค์และการเคลื่อนไหวในลักษณะเดียวกันคือ ขับไล่รัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง ต่างกันตรงที่ม็อบกลุ่มหนึ่งพยายามโค่นล้มรัฐบาล และข่มขู่ประชาธิปไตย ขณะที่ม็อบอีกกลุ่มหนึ่งทำเพื่อปกป้องประชาธิปไตย

นายไมเคิลเปรียบเทียบการประท้วงจากทั้งสองมุมโลกนี้ให้เห็นภาพได้อย่างชัดเจนและลึกซึ้ง โดยอ้างอิงภาพลักษณ์ของกลุ่มผู้ก่อการร้ายว่า ผู้ก่อการร้ายในสายตาคนกลุ่มหนึ่ง อาจเป็นนักสู้เพื่ออิสรภาพในสายตาของคนอีกกลุ่มหนึ่งก็เป็นได้ และสิ่งสำคัญที่เชื่อมต่อข่าวสารจากทุกมุมโลกให้มาบรรจบกันก็คือโซเชียลมีเดีย จนเกิดเป็นปรากฏการณ์เกาะติดสถานการณ์แบบนาทีต่อนาที หรือเรียลไทม์ ภายใต้กรอบการรับรู้และอคติของการนำเสนอในยุคสมัยที่โลกเสรีนิยมเป็นเสียงข้างมาก

ดูเหมือนว่ากฎเกณฑ์ทางตะวันตกดูจะมีพลังและอำนาจที่เหนือกว่าในสื่อสายหลัก ทำให้ความพยายามของกลุ่มชนชั้นนำและมวลชนชั้นกลางส่วนใหญ่ ที่ต้องการโค่นล้มรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งในกรุงเทพมหานครถูกตัดสินว่าผิดกฎหมาย ในขณะเดียวกันที่ผู้คนนับหมื่นในประเทศยูเครนต่างออกมากัดฟันท่ามกลางอุณหภูมิติดลบในกรุงเคียฟ เพื่อโค่นล้มรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง และเรียกร้องให้รัฐสร้างความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับสหภาพยุโรปมากขึ้นกลับได้รับการยอมรับว่าถูกต้อง จึงเป็นเรื่องยากที่จะปฏิเสธว่าเราทุกคนต่างตกอยู่ในวังวนของระบอบเผด็จการความเห็นโดยสื่อมวลชนโลก

ทางออกของระบอบเผด็จการความเห็นนี้ก็คือ โลกจำเป็นที่จะต้องให้ความสนใจกับเสียงเล็กๆ ในพื้นที่ และสถานที่เกิดเหตุมากขึ้น การเสพข้อมูลจากเทคโนโลยีที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ตลอดเวลา อย่างทวิตเตอร์และบล็อกต่างๆ ที่ถูกเขียนขึ้นในกรุงเคียฟและกรุงเทพมหานครนั้น เป็นการเสพข่าวแบบปิดกั้น

คำถามก็คือ เราสามารถเชื่อถือสิ่งเหล่านี้ได้มากน้อยเพียงใด และแน่ใจได้หรือไม่ว่านี้คือเสียงสะท้อนที่แท้จริงของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เพราะสิ่งที่ทุกคนมักจะทำเหมือนกันก็คือเชื่อในรูปแบบข้อมูลที่คุ้นเคยและเคยชิน

ส่วนผสมสำคัญสองส่วนในการส่งสารออกไปให้เกิดความเข้าใจอย่างแท้จริงในสถานการณ์แห่งความสับสนวุ่นวายเช่นนี้ก็คือ เนื้อหาและอารมณ์ความรู้สึกร่วม

ในด้านของเนื้อหา สื่อต้องเข้าใจถึงข้อจำกัดและเงื่อนไขเฉพาะที่เกิดขึ้นในสถานการณ์นั้นๆ และสำหรับอารมณ์ความรู้สึกร่วม สื่อต้องยับยั้งอารมณ์ความรู้สึกไม่ให้มีอิทธิพลและส่งผลต่อการนำเสนอข้อมูลออกไปถึงผู้คน

ในยุคสมัยหนึ่งสื่อประกอบไปด้วยนักข่าวที่มีทักษะ ความรู้ความสามารถ และประสบการณ์ในการรายงานข่าวจากแหล่งข่าวโดยตรง นักข่าวสามารถเขียนและรายงานข่าวออกมาได้มีประสิทธิภาพกว่าในปัจจุบัน ด้วยกรอบความคิดด้านเนื้อหาและแรงจูงใจที่ดีกว่า แต่เมื่อเวลาผ่านยุคสมัยก็เปลี่ยน

นายไมเคิล ทิ้งท้ายให้ชวนขบคิดว่า จากนี้ไปทางเลือกของการเสพข่าวจะถูกบีบให้เหลือเพียงการยอมรับและคล้อยตามความคิดเห็นส่วนใหญ่ในโลก หรือจะเป็นแค่การนั่งกรองข้อมูลข่าวสารมากมาย ที่ไหลผ่านโลกโซเชียลมีเดียแบบไร้ทิศทางอย่างนั้นหรือไร.