โมกเครือ ไม้ต้นนี้ พบขึ้นตามป่าธรรมชาติทุกภาคของประเทศไทย แต่ในปัจจุบันตามป่าธรรมชาติพบน้อยมาก จึงถูกจัดให้เป็นไม้หายากสายพันธุ์หนึ่ง ซึ่งเพิ่งจะพบมีผู้นำเอาต้น “โมกเครือ” ออกวางขาย แต่ไม่ได้รับความสนใจจากผู้ปลูกเท่าที่ควร เนื่องจากไม่ทราบที่มาที่ไปของ “โมกเครือ” ว่าเป็นอย่างไร

โมกเครือ นอกจากดอกจะมีกลิ่นหอมเป็นเสน่ห์แล้ว ยังมีสรรพคุณทางสมุนไพรอีกด้วย โดยในตำรายาแผนไทยระบุว่า ต้น หรือเถา กะจำนวน

เล็กน้อยต้มน้ำดื่มเป็น ยารักษาโรคประดง (อาการผิวหนังมีผื่นคัน เป็นเม็ดขึ้นคล้ายผด คันมาก มักมีไข้ร่วมด้วย) และแก้พิษฝีภายใน ราก กะจำนวนพอประมาณต้มน้ำดื่มเป็นยาบำรุงกำลังผู้ที่เพิ่งจะฟื้นจากอาการไข้ แก้ไตพิการ (โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินปัสสาวะ มีปัสสาวะขุ่นข้น เหลืองหรือแดง มักมีอาการแน่นท้อง กินอาหารไม่ได้) ตับพิการ เป็นยาบำรุงและขับระดูสตรี ใบ แก้เมื่อยขบ เข้ายาอื่นรักษาฝีและริดสีดวงทวาร ราก ผสมแก่นลั่นทมต้มน้ำดื่มเป็นยาระบาย ตำรายาพื้นบ้านใช้ต้นหรือเถาผสมกับผลมะตูมอ่อน ว่านมหากาฬทั้งต้น ต้มน้ำดื่มรักษาเบาหวานได้

โมกเครือ หรือ AGANOSMA MARGINATA (ROXB) G.DON. อยู่ในวงศ์ APOCYNACEAE เป็นไม้เถาเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่น สามารถเลื้อยได้ไกลกว่า 10 เมตร ลำต้นกลม ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงกันข้าม รูปเรียว ปลายแหลม โคนมนหรือเว้าเล็กน้อย ก้านใบสั้น สีเขียวสด

ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายยอด แต่ละช่อประกอบด้วยดอกย่อย 8-10 ดอก ลักษณะดอกมีกลีบเลี้ยงสีเขียวแยกเป็น 5 แฉก ดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นกลีบดอก 5 กลีบ แต่ละกลีบเป็นรูปรี ปลายแหลม สีขาวสดใส ดอกเมื่อบานเต็มที่เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1.5-2 ซม. ดอกมีกลิ่นหอมแรง เวลามีดอกดกและดอกบานพร้อมกันทั้งต้น จะดูสวยงามและส่งกลิ่นหอมกระจายทั่วบริเวณใกล้เคียงเป็นที่ชื่นใจยิ่ง “ผล” เป็นฝักเรียวยาว เมื่อผลแก่จะแตกอ้า ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาล มีปีกหรือขนสีขาวติดที่ปลายเมล็ดด้านหนึ่ง ดอกออกทั้งปี ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด

มีชื่อ เรียกตามท้องถิ่นต่างๆอีกคือ พิษ (ภาคกลาง) เดื่อเครือ เดื่อดิน เดื่อเถา เดื่อไม้ (ภาคเหนือ) ไส้ต้น (โคราช) เดือยดิบ (กาญจนบุรี) มะเดือดิน มะเดือเถา (ราชบุรี-ภาคเหนือ) ย่านเดือยบิด (สุราษฎร์ธานี) และ เดือยดิน (ประจวบคีรีขันธ์) มีต้นขาย ที่ตลาดนัดไม้ดอกไม้ประดับ สวนจตุจักร ทุกวันพุธ-พฤหัสฯ บริเวณโครงการ 2 แผง “ป้าแอ๊ด–คุณขวัญ” ราคาสอบถามกันเองครับ.

●“นายเกษตร”
c r e d i t://www.thairath.co.th/
"โมกเครือ" ดอกหอมหายากเป็นยา