หอยราก หรือบางท้องที่เรียกว่า หอยปากเป็ด.
“หอยราก” (Lingula unguis) หรือ หอยปากเป็ด เป็นสัตว์ทะเลโบราณ คาดว่าเกิดขึ้นประมาณ 600 ล้านปี มีลักษณะคล้ายคลึงกับหอย 2 ฝามาก อาศัยอยู่ในทรายเลน มีลักษณะโดย ใช้ราก ที่มีลักษณะเป็น ดุ้นเอ็นยาวดูคล้ายหาง หยั่งลงในทราย เมื่อถูกรบกวนจะหดตัวมุดลงไปในทรายเลนอย่างรวดเร็ว หายใจผ่านผิวบาง ขยายพันธุ์ด้วยการปล่อยไข่และสเปิร์มออกมาผสมกันในทะเล ตัวอ่อนกลายเป็นแพลงก์ตอนลอยในทะเล ก่อนลงพื้นเจริญเป็นตัวเต็มวัย
เมื่อโตเต็มที่ เปลือกจะมีสีเขียวคล้ายหอยแมลงภู่รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า 2 ชิ้นประกบกันตอนท้ายเรียวแหลมเป็นรูปสามเหลี่ยมยึดติดกับราก ซึ่งเป็นมัดกล้ามเนื้อหยั่งลงไปในดิน ขนาดความยาวของเปลือกประมาณ 3-5 ซม. มีรากยาวประมาณ 6 ซม. บริเวณขอบเปลือกเรียงตัวกันเป็นแถว อาศัยอยู่ตามธรรมชาติจะฝังตัวอยู่ในแนวดิ่ง ทำให้กาบทั้งสองตั้งขึ้นอยู่ในโคลนดิน
...กาบ ทำหน้าที่เสมือนเกราะห่อหุ้มอวัยวะ ภายในจะอ้าออกเล็กน้อยเพื่อให้น้ำไหลผ่านเข้าไป แล้วกรองเอาแพลงก์ตอนและอินทรียวัตถุกินเป็นอาหาร หากได้รับการรบกวนจากศัตรูมันจะหดรากฝังตัวจมลึกลงไป กินอาหารโดยการกรองเอาแพลงก์ตอนและตะกอนที่ละลายในน้ำ ซึ่งทำหน้าที่ช่วยคืนความสมดุลลดปริมาณแพลงก์ตอน ช่วยให้น้ำไม่เน่าเสียง่าย...
ปัจจุบัน ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ตามชายฝั่งนิยมนำเรือเล็กออกไปงมหอยดังกล่าวตามชายฝั่งซึ่งต้องใช้ความไว เนื่อง จากพวกมันเคลื่อนที่ค่อนข้างเร็ว รวมทั้งพื้นที่ลุ่มชายเลน เพื่อส่งตามร้านค้าสำหรับนำมาทำเมนูต่างๆ ทั้ง “เปิบ” สด และดอง ไว้กินกันตลอดทั้งปี ซึ่งสนนราคาขายกันอยู่ที่กิโลฯละ 150-170 บาท
และ...จากราคาค่าตัวที่ค่อนข้างสูงนี้เอง ส่งผลให้ปัจจุบันประชากรหอยรากเริ่มหมิ่นเหม่ต่อการสูญพันธุ์ไปจากชายทะเลไทย.
เพ็ญพิชญา เตียว