BlogGang.com : : กัมม์ - นามสกุล

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว

นามสกุล

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในฉลองพระองค์ครุยเนติบัณฑิต

นามสกุล

เรื่องชื่อและนามสกุลของคนไทยนั้น ทำความลำบากให้แก่ชาวต่างประเทศเป็นอันมากอยู่เสมอ ทั้งนี้เพราะเราเขียนอย่างหนึ่งและเรียกอีกอย่างหนึ่ง ซ้ำยังมีชื่อหลายชื่ออีกด้วย จึงสมควรจะยกมาเป็นข้อพิจารณากันสักทีดังต่อไปนี้

เราเกิดมาก็มีชื่อด้วยความรู้สึกบ้าง ด้วยเหตุการณ์บ้าง ด้วยลักษณะบ้าง เช่นคำว่า หนู หรือฉิม ในภาษาเก่าก็แปลว่าน่ารักน่าเอ็นดูของผู้เยาว์วัย (ซึ่งหนูจริงๆ ก็มิได้น่ารักเลย) บางทีพ่อแม่ฝันว่าได้อะไรก่อนลูกเกิด เข้าก็เรียกลูกที่เกิดมานั้นตามฝัน บางทีเด็กที่เกิดมามีลักษณะสีสันอย่างไรก็เรียกกันอย่างนั้นเช่น แดง อ้วน และพี เป็นต้น ชื่อเหล่านี้มักจะเรียกกันในหมูคนในบ้าน หรือผู้ที่คุ้นเคยกันจริงๆ ที่ฝรั่งเรียกว่า nick name จนมีอายุได้ครบเดือนแล้วจึงมีชื่อจริงๆ ให้เป็นมงคล

แต่คนในบ้านก็มิได้เรียกชื่อจริงเจาะจงลงไป กลับเห็นเป็นการดูถูกเสียด้วยซ้ำ ยกตัวอย่างเช่นเจ้าคุณพี พระสนมเอกในรัชกาลที่ ๒ ชื่อจริงท่านชื่อศรี แต่ท่านอ้วนคนในบ้านและผู้คุ้นเคยจึงเรียกท่านว่า เจ้าคุณพี ครั้นมาถึงสมัยหลังๆ นี้ ผู้ไม่รู้เรื่องไม่อ่านหนังสือเก่าเห็นว่า พี ก็คิดเอาเองว่าคำนี้ต้องตกไม้เอก ก็เติมเข้าไปให้เป็นเจ้าคุณพี่ คราวนี้พอเป็นพี่ขึ้นมาแล้ว ก็ต้องหาเจ้าคุณน้องว่าเป็นพี่ใคร มันก็เลยไปกันใหญ่ ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่ชอบเรียกความจริงนั้นเอง ที่จริงการเรียกกันด้วยความรู้สึกนั้นยังมีอยู่จนบัดนี้ เช่นในบ้านข้าพเจ้าเอง เด็กๆ ยังเรียกหญิงเหลือว่าท่านหญิงอ้วน และเรียกข้าพเจ้าว่าท่านหญิงเล็ก เพราะว่าอ้วนและเล็ก โดยไม่มีใครสั่งสอน เด็กคิดเรียกเอาเองโดยสุจริตใจ

คราวนี้เมื่อโตขึ้นต่างคนต่างมีชื่อจริง แต่ฝ่ายผู้ชายนั้นถ้าทำราชการ ก็จะต้องมีชื่อตำแหน่งเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งเช่น
เจ้าพระยาจักรี ว่าการ กระทรวงมหาดไทย
เจ้าพระยากลาโหม ว่าการ กระทรวงกลาโหม
เจ้าพระยาพระคลัง ว่าการ กระทรงคลัง
เจ้าพระยาพลเทพ ว่าการ กระทรวงเกษตร
เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ ว่าการ กระทรวงวัง
ใครจะมาเป็นหรืออยู่ในตำแหน่งเหล่านี้ ก็ต้องมีชื่อทางราชการหมด เพื่อให้รู้ว่ารับผิดชอบเป็นทางการในตำแหน่งใด แม้แต่ข้าราชการผู้น้อยลง ก็มีชื่อให้รู้ว่าสังกัดกระทรวงใด เช่นชื่อพิบูลสงครามก็รู้ทันทีว่าเป็นทหารบก ธำรงนาวาสวัสดิ์ก็รู้ทันทีว่าเป็นทหารเรือ เช่นนี้เป็นต้น เมื่อมีหลายๆ คนเข้าจึงต้องเติมชื่อตัวให้รู้ว่าคนไหน เช่นเจ้าพระยาพระคลัง(หน) เป็นต้น แปลว่าเสนาบดีคลังคนที่ชื่อหน

ส่วนเจ้านายนั้นทรงว่าการเป็นกรมๆ สำหรับเกณฑ์คนให้ทรงราชการ จึงมีพระนามไปตามกรมต่างๆ ซึ่งแล้วแต่จะพระกรุณาโปรดตั้งพระราชทาน เช่นเสด็จพ่อของข้าพเจ้ามีพระนามเดิมว่า ดิศวรกุมาร และได้ทรงกรมเป็นดำรงราชานุภาพ ถึงเวลาเสด็จไปยุโรปครั้งแรก ทรงเป็นต่างกรมแล้ว ฝรั่งเรียกว่า Prince Damrong เสด็จไปถึงกรุงลอนดอนแล้วก็จะเสด็จไปหาครู ซึ่งเคยสอนภาษาอังกฤษถวายในกรุงเทพฯ ให้คนเที่ยวสืบหาที่อยู่พบแล้ว ครูบอกว่าไม่รู้จัก Prince Damrong รู้จักแต่ Prince Dis ต้องอธิบายกันอยู่นานจึงได้รู้จักกัน

การยุ่งยากเช่นนี้ยังมีอยู่จนบัดนี้ และยังแถมเรื่องเขียนอย่างหนึ่งขึ้นอีก แม้ตัวข้าพเจ้าเอง เคยพบเพื่อนฝรั่งส่งการ์ดชื่อเพื่อนไทยของเขาให้ดูก็ไม่รู้จัก ต้องบอกเขาตรงๆ ว่าไม่รู้ว่าใคร ทั้งนี้เพราะเราเขียนสวัสติ Svasti แต่เรียกสวัสดิ์ Svad บางทีก็มีสระอาเสีย ๕ – ๖ ตัวซ้อนจนลิ้นรัวไม่ทัน ที่จริงการเขียนกันเช่นนั้นก็เพื่อจะให้รู้ว่าเป็นคำสันสกฤตหรือบาลี อันเปรียบเสมือนภาษาลาตินของฝรั่งน่าจะเอาเก็บไว้เป็นความรู้ ไม่ใช่ใช้เป็นประจำวันจึงจะสะดวกและเป็นไทยแท้ แม้ชื่อข้าพเจ้าเองก็มีผู้ทักว่าควรจะเป็น BhoonBhismaya เพราะแปลว่าเพิ่มรักโดยตรง แต่ข้าพเจ้าคิดว่า พูน ภาษาไทยก็แปลว่าเพิ่มขึ้นเหมือนกัน และข้าเจ้าเป็นไทยไม่ใช่แขกจึงคงใช้คำว่า Poon อยู่จนบัดนี้ และสะดวกดีสำหรับคนต่างชาติ

ส่วนเรื่องนามสกุลนั้นยังไม่เคยมี ถ้าจะชี้ลงไปว่าคนไหนแน่ก็มักจะใช้คุณศัพท์ ตามเหตุการณ์ที่ผู้นั้นได้กระทำเช่นคุณแย้มอิเหนา คุณสัมฤทธิ์จรกา เป็นต้น เพราะท่านทั้งสองงนั้นมีฝีมือรำบทอิเหนาและจรกาไม่มีใครสู้ได้ ถ้าจะบอกว่าเป็นเมียผู้ใดก็ใช้คำว่า ใน เป็นคำชี้แจง ยกตัวอย่างเช่น หม่อมเฉื่อยในพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงดำรงราชานุภาพ คำว่า หม่อม จะรู้ได้ว่าเมีย ถ้าเป็นลูกก็ใช้ว่า หม่อมเจ้าหญิงพูนพิสมัยในพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงดำรงราชานุภาพ ก็รู้ได้ว่าลูก เพราะคำว่าหม่อมเจ้าใช้กันอย่างนี้จนถึงรัชกาลที่ ๖ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติเรื่องให้ใช้นามสกุลเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๖ ด้วยทรงพระราชดำริว่า ถึงเวลาที่จะต้องจัดวิธีการจดทะเบียนให้เป็นระเบียบเรียบร้อย เพื่อการทำสำมะโนครัว ฉะนั้นจึงจำต้องมีหลักฐานให้ชัดเจนด้วยมีนามสกุล เราจึงได้ใช้นามสกุลมาแต่นั้น เป็นเวลาถึง ๔๖ ปีมานี้

ของทุกอย่างย่อมมีดีและเสียเป็นคู่กัน เช่นเรื่องนามสกุลนี้ ข้าพเจ้าเคยไปเยี่ยมบ้านภรรยาท่านเอกอัครราชทูตฝรั่งเศส Mme. Arsens Henry ในเมืองฝรั่งเศส ซึ่งมีปราสาท Chateaux อยู่อย่างตระกูลเก่า มาดามอองรีพาเราลงไปดูห้องใต้ดินห้องหนึ่ง มีทางลาดลงไปข้างๆ สระใหญ่ที่เลี้ยงปลา Carps ในห้องนั้นมีชั้นรอบฝา และบนชั้นมีถุงผ้าใส่ประวัติบุคคลในตระกูลนั้น ตั้งแต่ต้นตระกูลลงมาทุกคนจนปัจจุบันนั้น พอตายแล้วก็ปิดตีตราเอาเข้าเรียงตามลำดับมา ผู้เป็นต้นตระกูลนั้นรับสัญญาบัตรเป็นเคานท์ Count มาแต่ในรัชกาลพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ตรงกลางห้องมีรูปปราสาทจำลองตั้งไว้บนโต๊ะ มาดามอองรีอธิบายว่า ถ้าคนในตระกูลคนใดประพฤติตัวไม่ดี เขาก็นำลงมาในห้องนี้ และชี้ให้ดูประวัติทุกคนในตระกูลว่าไม่เคยมีคนใดที่ใช้ชื่อนี้ ทำตัวอย่างที่เขาทำเลยสักคนเดียว เข้าจึงไม่มีสิทธิที่จะทำได้ และโดยมากก็กลับตัวได้ เพราะอายท่านพวกที่อยู่ในถุงผ้าเป็นแถวนั้น

แต่ในทางเสียก็มีความจริงอยู่ว่า เมื่อตระกูลแตกกิ่งก้านออกไปมากเท่าใด คนในตระกูลก็มากขึ้นเป็นจำนวนใหญ่ สิ่งใดที่มีมากก็ยากที่จะให้ดีเหมือนกันไปได้ทุกสิ่งทุกอย่าง ถ้ายิ่งไม่มีการฝึกหัดกันด้วยแล้ว ก็ยิ่งจะมีแต่พากันเสื่อมเสียไปด้วยกันหมดเป็นธรรมดา และคนดีก็มักจะต้องรับทุกข์ไปด้วยเพราะมีคนชั่วในตระกูลแม้เพียงคนเดียว ทางตะวันตกนั้นเขาฝึกหัดให้รักษาชื่อกันมาก แม้เพียงสัญลักษณ์เช่นตระกูลเฮาเวิร์ด Howard มีชื่อเสียงว่าเป็นผู้กล้าหาญ เขาจะหัดลูกหลานของเขาให้เป็นคนกล้ามาทุกชั่วคน ไม่ยอมให้มีคนขลาดอยู่ในตระกูลเลยเป็นอันขาด บัดนี้เราก็มีชื่อตระกูลเช่นชาวตะวันตกแล้ว แต่เรามีการฝึกหัดลูกหลานของเราเช่นเขาแล้วหรือยัง

.........................................................................................................................................................

คัดจาก "สารคดีที่น่ารู้" พระนิพนธ์หม่อมเจ้าหญิงพูนพิศมัย ดิศกุล

Create Date : 23 กรกฎาคม 2550

Last Update : 23 กรกฎาคม 2550 9:56:44 น.

0 comments

Counter : 1600 Pageviews.