ทุ่งมหาราช เรียมเอง

(ได้มาจากการสั่งกับร้านหนังสือเก่า หายากมากค่ะ สภาพอย่างที่เห็นแต่ก็ไม่ขาด มีครบทุกหน้า)จากบล็อกที่แล้วที่บอกว่า อ่านทุ่งมหาราชไปไม่กี่หน้าก็บอกได้ว่า "สนุก" สนุกค่ะ สนุกจริง แล้วก็เจ็บจริง เชิญอ่านได้ว่าเจ็บยังไง

คำเตือน สปอลย์รุนแรง !!!

ตั้งใจอ่านเพื่อจับประเด็นเรื่องชุมชน กับ อำนาจ   ของคุณชูศักดิ์แต่อ่านไปไหงตัวเองเห็นแต่ความรัก กับ การครองเรือน และนิยามความรักที่ยากเกินใจจะยอมรับ

.........................................................

เรื่องเปิดฉากโดยการจากไปอย่างสงบใของขุนนิคมบริบาลที่หมดลมหายใจด้วยรอยยิ้มสุดท้ายในอ้อมแขนภรรยาคู่ทุกข์คู่ยาก ขุนนิคมบริบาลเป็นผู้ยิ่งใหญ่ของชุมชนคลองสวนหมกที่มีความเจริญมากจากการปกครองของท่านขุน

แต่ท่านมาเสียหลังผ่านวันมหาสงกรานต์ไปไม่กี่วันการเดินเรื่องในฉากแรกเป็นการเปิดเรื่องโดยโดยมีตัวละครเป็นหญิงชราที่เป็นภรรยาของขุนนิคมบริบาลเป็นตัวเดินเรื่องในฉากเปิด

การดำเนินเรื่องในถัดมาเป็นการเล่าอดีตผ่านความทรงจำของหญิงชราที่ย้อนกลับไปสู่สมัยยังเป็นสาววัยสิบหก 

และในวันที่พบกับคู่ชีวิตของเธอครั้งแรกทิดรื่น หรือผู้ถือยศขุนนิคมบริบาลในช่วงสุดท้ายของชีวิต

.......................................................................................................................................

ชุมชนปากคลองพิธีเข้าแม่ศรี และวันมหาสงกรานต์ถูกนำมาเป็นตัวเดินเรื่องที่มาของเหตุแห่งรัก สุดใจสาววัยสิบหกที่ยังสวมกำไลข้อเท้าพบกับชายแปลกหน้า ฟันขาวๆ หนวดเขียวๆใบหน้าแดงก่ำ(ฤทธิ์สุรา)

เข้าโดยบังเอิญขณะที่ลงไปล้างหน้าอาบน้ำที่ริมท่า ทิดรื่นชายหนุ่มจากคนวังแขมแวะเทียบเรือชะล่าที่ท่าน้ำได้เห็นความงามเปล่งปลั่งของวัยสาวก็เกิดหลงรักถึงขนาดอยากปักหลักชีวิตที่นี่

ความรักมันเกิดขึ้นระหว่างทั้งสองเร็วเสียจนไม่ต้องใช้เหตุผลอธิบายทิดรื่นมั่นใจว่าผู้หญิงคนนี้คือคนที่เขารักและอยากตบแต่งเป็นเมียจึงให้คำสัญญาว่าจะกลับมาหาเธออีกเพื่อสู่ขอ และสมรสอย่างให้เกียรติสุดใจเองก็มีใจให้ชายหนุ่มแปลกหน้าอย่างที่ไม่เคยรู้สึกกับใครมาก่อนคำหวานที่ทำให้สุดใจคิดไปไกลจากปากรื่นคือ“เอ็งไม่เหมือนใคร ไม่เคยเจอใครอย่างเอ็ง”

แต่สุดใจนั้นยังก้ำกึ่งในความรู้สึกแรกพบรักที่เธอคิดว่าใช่มันจะเชื่อได้ จะเชื่อคำพูดของชายที่ไม่รู้หัวนอนปลายเท้าอย่างไรได้อย่างจำปา เพื่อนสนิทก็ต้องหอบลูกกลับมายังชุมชนหลังจากร้างลากับโปร่ง พระเอกยี่เกและยังมีสาวอีกหลายคนของชุมชนปากคลองที่ประสบความผิดหวังในรักจนทำให้สุดใจประหวั่นที่จะเชื่อคำพูดของทิดรื่นที่ฝากไว้ก่อนออกเรือ

“อย่างเร็วกลางปีหน้าอย่างช้าปีใหม่”

“คอยข้าให้ได้สุดใจคอยข้า ฝันถึงข้าจนกว่าจะมาถอดกำไลให้เอ็ง”

นักเขียนสร้างบางตอนให้เราคิดว่าทิดรื่นก็เป็นชายที่เจ้าชู้จากที่พบสุดใจครั้งแรกก็ต้องตาต้องใจยิ่งเห็นความงามสะดุดตาเปล่งปลั่งในงานพิธีเข้าแม่ศรีแล้วยิ่งชอบยิ่งรักจนตามหญิงสาวกับเพื่อนของเธอไปถึงท่าน้ำ และตรงนี้เองที่ได้เจอกับจำปาจำปากับทิดรื่นสนทนากัน และจำปาก็อาจนิยมทิดรื่นอยู่ในใจหรือเปล่าอ่านถึงตอนนี้บอกไม่ได้ แต่มั่นใจว่าทิดรื่นคือผู้ชายที่อยากเชียร์ให้สุดใจจำปาจึงเปิดโอกาสให้อยู่กับสุดใจแค่สองต่อสองตามนิสัยเดิมหรือไม่ก็รักและใคร่ในตัวสุดใจจึงล่วงเกินแต่ไม่ทันได้ทำอะไรนอกจากหอมแก้มเพราะสุดใจปรามไว้ บอกว่าถ้าทิดรื่นทำ จะเกลียดไปตลอดชีวิตทิดรื่นจึงหยุดมือทันที...ประเด็นตรงนี้สร้างให้นักเขียนคล้อยคิดว่า หรือทิดรื่นคงจะจริงจังกับสุดใจเป็นแน่จึงทิ้งนิสัยเดิม และฝากคำมั่นไว้กับหญิงสาว

สุดใจรอแล้วรอเล่าจนเกือบถอดใจเพราะเวลาล่วงเลยสัญญาที่ว่าอย่างช้ากลางปีหน้ามาก็หลายเดือน จนในที่สุดทิดรื่นกลับมายังชุมชนปากคลองด้วยเรือเป็ด กับภาพลักษณ์ที่ดูภูมิฐานขึ้นทิดรื่นทำตามคำบอก เขาไปขอสุดใจกับป้าแคล้วทันที

ป้าแคล้วได้รู้จากปากทิดรื่นว่าที่แท้ทิดรื่นคือลูกชายของอดีตสามีที่ร้างลากันด้วยเหตุเพราะเจ้าชู้และแคล้วในวัยสาวนั้นมิอาจทนได้ทั้งที่ก็เป็นเมียตบเมียแต่ง แต่ก็เคืองใจและขอแยกทางกับสามีที่ไปมีความสัมพันธ์รายทางกับหญิงอื่นยามเมื่อเดินทาง

แต่เมื่อหลานสาวรักและทิดรื่นก็แสดงความตั้งใจมั่นจึงยอมยกให้โดยไม่ได้หวังสินสอดหรืองานพิธีเอิกเกริก...อีกเหตุผลก็เพราะว่าได้ความคิดของสุดใจว่า 

หากหญิงใดได้ครองรักครองเรือนกับชายที่เจ้าชู้ประตูดินแค่ไหนก็ตามถ้าหากชายคนนั้นยกย่องเธอเป็นเมียแต่งแล้ว ก็เหมือนกับการได้ขี่ม้าพยศ

จำปาได้ยินจึงดีใจออกหน้า...รีบนำความไปบอกทิดรื่นที่เรือเป็ดในยามค่ำทิดรื่นออกมาพบจำปากในอาการหน้าแดง(เพราะฤทธิ์สุรา) เรียกจำปาไปคุยบนเรือแต่จำปาเห็นว่าไม่เหมาะจึงคุยแค่กาบเรือ ในช่วงนี้นักเขียนเหมือนสร้างบทสนทนาและเล่ากิริยาของทิดรื่นที่มีต่อจำปาไว้สองแง่สองง่ามคล้ายกับทิดรื่นทำเจ้าชู้ใส่จำปา จำปาเองก็คิดตะหงิดๆจึงพยายามทำตัวห่างไม่เข้าใกล้เพราะสุดใจเป็นเพื่อน 

ซึ่งอ่านมาถึงตรงนี้แล้วก็ติดใจนักว่า...ตกลงทิดรื่นทิ้งนิสัยเดิมได้แล้วหรือและแล้วรื่นก็ลอบได้เสียกับจำปา เพราะใคร่อยากได้ตั้งแต่เจอในงานรำแม่ศรีครั้งแรก รื่นพูดกับจำปาชัดเจนค่ะว่า "ข้อยากได้เอ็ง แต่ข้ารักสุดใจ"

จำปาก็ยอมเพราะหลงรักรื่นเช่นกันสุดใจจับได้ แต่ให้อภัยอย่างที่สุด ในตอนที่สุดใจพบว่าทั้งคู่กำลังมีเพศสัมพันธ์ สุดใจนั้นหัวใจแตกสลาย วิ่งหนีไปนั่งสงบอยู่ทีริมท่า แล้วสุดใจก็คิดๆๆ จนในที่สุด ตั้งสินใจ ให้อภัย เพระาไม่ว่ารื่นจะเป็นอย่างไร

สุดใจก็จะไม่มีวันแยกกับรื่นเด็ดขาด

ความคิดเห็น...ในนิยายช่วงนี้ ทำให้เราคิดว่าชายไทยในสมัยก่อนนั้นนิยมเดินทางรอนแรมถ้าเป็นพ่อค้าก็จะออกเรือเร่ขายสินค้าเหนือจดใต้ แวะพักตามทางหากถูกใจหญิงใดก็จะทำการเกี้ยวเป็นเมียเรื่อยไป ฉะนั้น สุดใจสาววัยสิบหกที่เห็นสาวอื่นในชุมชนผิดหวังก็เกิดอาการกลัวกลัวว่าทิดรื่นจะมีเมียมีลูกแล้วและมีกี่คนกันในช่วงชีวิตที่ผ่านมาจนกระทั่งอายุสามสิบสอง ส่วนหญิงสาวในชุมชนคนใดหากพบเจอรักใหม่ก็จะอยู่กินกันไปจนแก่ หรือไม่ก็เลิกรากันอีกก็เลยขบคิดว่า...แล้วค่านิยมผัวเดียวเมียเดียวมาจากไหนกันล่ะ นึกถึงศีลข้อกาเมฯ ขึ้นมาเลยเชียวและอีกความคิดที่ตัวเองก็เห็นด้วยกับป้าแคล้วที่พูดถึงการแต่งงานว่า...จะเลี้ยงกันเอกเกริก หรือส่งเข้ามุ้งกันเงียบ ๆก็ขอให้รักกัน ถือไม้เท้ายอดทอง...

กาลต่อมา รื่นและสุดใจได้บังเอิญมีเหตุให้พบกับละเมียด ซึ่งเป็นหลานของข้าหลวง คนใหญ่คนโตเมืองกำแพง ในตอนนี้นักเขียนเขียนประมาณว่ารื่นนั้นติดตาติดใจละเมียดมาก เปรียบเป็นกินรี หรือคนที่เคยพบกันแต่ปางไหนและต่อมาละเมียดแต่งงานกับเสถียร แล้วเสถียรก็พยายามทำทุกอย่างเพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องการไม่ว่าจะเป็นการสัมปทานที่ดินละเมียดไม่ชอบใจในตัวเสถียรเพราะแสดงออกความรักในเชิงไม่ใหเกีตยริและไม่ชอบที่เป็นคนเอาเปรียบละเมียดกับรื่นมีเหตุให้อยู่ด้วยกันเพราะแพแตก ทั้งสองคนนี้เขามีใจต่อกัน จึงเลยเถิดเกิดเป็นความรักและ

ความสัมพันธ์แน่นแฟ้น อยู่กินเป็นผัวเมียราวกับต้องการละทิ้งชีวิตจากโลกภายนอกจนรื่นกลับมาหาสุดใจเพราะต้องกลับแล้วนั่นเองรื่นนั้นใจฝักใฝ่และใจลอยคิดถึงแต่ละเมียดจนมากกว่ารักที่มีต่อสุดใจ แต่พอเวลาผ่านไป รื่นต้องทำงาน และต่อสู้กับที่ดินทำกินที่กำลังถูกยึดครอง และผ่านเรื่องร้ายๆแสนสาหัสคือการเสียลูกชายที่ตายด้วยโรคฝีดาษในวันต่อมา รื่นกินเหล้าเมาและขอเข้าหาสุดใจ สุดใจบ่ายเบี่ยงเล็กน้อยเพราะลูกอีกคนเพิ่งหลับ แต่ก็ยอม รื่นมองดูสุดใจเปลี่ยนแปลงไปมาก ไม่สวยไม่สาวเหมือนเดิม แล้วรื่นก็้ร้องไห้ เพราะเสณ้าใจกับเวลาที่ผ่านมา เธอแก่ และนอนนิ่งรอให้ผัวโอ้โลม รอความปราณีจากผัว เหมือนไม้ตายซาก

(...ตรงนี้เป็นข้อเปรียบเทียบกับละเมียด ที่เราคิดว่ารื่นชอบรสรักของละเมียด เพราะเธอไม่นอนนิ่งเป็นไม้ สุดใจเคยถูกต่อว่าเรื่องนี้) "นานเหมือนอสงไขย" รื่นเปรยออกมา สุดใจจึงเพิ่งเข้าใจวันนั้นว่ารื่นหมายถึงอะไร ความรักกับความเข้าใจในความต้องการของผู้ชายต่างกัน เธอเองก็ไม่เห็นความสำคัญของความงามมานานแล้ว พอแต่งงานก็คิดแต่เรื่องการเลี้ยงดูลูกการทำมาหากิน ทำงานจนกรำแดด ผิวไม่เนียน ผมไม่สลวย เธอเข้าใจแล้วว่ารืนต้องการอะไร สุดใจแหงนมองอกไก่ อกเดิมที่เธอแหงนมองในคืนแต่งงาน มันเหมือนเมื่อวานนี้เอง แววตาแห่งรักและวัยเยาว์ฉายแววโดยพลัน  สุดใจบอกกับรื่นว่า กำลังมอง"พี่รื่นกับฉัน"

นั่นล่ะที่ทำให้รื่นตาสว่างเหมือนเกิดใหม่ เห็นความเยาว์วัยในแววตาของสุดใจที่กำลังย้อนไปเมื่อวัยสิบหก เป็นเด็กสาวที่อาบน้ำที่ท่าใส่กำไลข้อเท้า เห็นตัวเองเป็นหนุ่มฉกรรจ์ที่ยอมสละชีวิตโสดแต่งงานกับหญิงคน

แรกที่รัก..."เอ็งยังเป็นเอ็ง ข้ายังเป็นข้า" คือคำที่รื่นบอก แล้วทุกอย่างก็กลับคืนเป็นสุดใจเหมือนเดิม เป็นของสุดใจที่สวยสดงดงาม รื่นเปลี่ยนไปแล้วเรื่องความรักที่มีต่อละเมียด... แต่ยังมีนิสัยเจ้าชู้ไม่คลาย ตอนที่พาสุดใจไปเที่ยวบางกอก ก็แอบพบละเมียด ซึ่งสุดใจคิดว่าเป็นหญิงงามเมือง สุดใจเห็นเส้นผมบนหมอนในห้องพัก สุดใจตัดพ้อ แต่รื่นก็ให้คำว่ารักสุดใจจริงๆ

“ในโลกนี้มีเมียข้าคนเดียว คือ เอ็ง สุดใจ ผู้หญิงอื่น ๆ นอกนั้นเพียงแต่ผ่านเข้ามาในชีวิตข้าแล้วก็ผ่านไปบ้างเหมือนฝันดี บ้างเหมือนฝันร้าย เป็นเพียงอารมณ์ชั่วแล่น เกิดแล้วก็หาย ไม่มียืดเยื้อจีรังอะไรเหมือนความรักเอ็ง”  สุดใจต้องยอมรับทั้งน้ำตาแต่ก็รู้ว่ามันจะมีอีก

................................................

เสถียรน่าจะพอรู้แล้วว่าถูกหักหลัง และเปลียนตัวเองไม่ทำตัวเป็นสัตว์ป่ากับละเมียดเวลามีอารมณ์รัก ก็เพราะรักจึงพยายาม ต่อมาละมียดตั้งท้องเพราะวันที่แอบพบรื่นที่บางกอก

ละเมียดบอกเสถียรว่าเป็นลูกเขา แต่จริงๆแล้วนั้นเป็นลูกที่เกิดจากรื่น ละเมียดคิดว่าจะไม่บอกใคร จะปิดเป็นความไปตลอดมีครั้งหนึ่งได้ไปพบรื่นด้วยเรื่องงาน แต่ท่าทีของรื่นเปลี่ยนไป 

และรื่นก็ไม่รู้ว่าลูกละเมียดนั้นเป็นลูกตนไม่มีใครรู้จนกระทั่งนายอำเภอขึ้นเรือนข่มขืนละเมียด ซึ่งละเมียดแอบนัดรื่นไว้ในคืนนั้น แต่นายอำเภอลักลอบเข้าไปก่อน ละเมียดยิงนอำเภอ

ตาย แต่รื่นรับผิดเองตอนนี้เสถัยรรู้ความว่าเด็กไม่ใช่ลูกตน และละเมียดก็คงละเมอถึงรื่นตลอด แต่สเถียร ชายที่ถูกหักหลังกลับยอมให้ให้อภัยทุกอย่าง 

และสารภาพกับเจ้าหน้าที่ว่าละเมียดเป็นคนยิงนายอำเภอเพื่อช่วยรื่นออกจากการจับกุม (เสถียรนั้นจริงแท้แล้วเป็นคนดี เพียงแต่ที่พยายามเอาที่ดินทำกิจของชาวบ้านก็เพราะเขาคิดว่าเขาสามารถเอามาเป็นของตนได้) ละเมียดจึงยอมรับเสถียรมากขึ้น และขอไถ่ความผิด เสถียรขายกิจการแล้วย้ายไปใต้ ทำให้ไม่มีนายทุนมาคอบฮุบที่ดินทำกินของคลองสวนหมากอีก

.........................................................................

กำนันรื่นก็ได้ก้าวหน้าในอาชีพ มีแพ มีเรือ เป็นที่รักใครศรัทธาของชาวบ้าน ในตอนจบ สุดใจถามว่าไม่ดีใจหรือ รื่นบอกว่า คิดว่าพระเข้าข้าง ได้มาเพราะโชค แต่ได้มาเพราะความทุกข์ของคนอื่น 

(น่าจะหมายถึงละเมียดและสเถียร)

รื่นมักเอ่ยกับสุดใจว่าให้ไหว้พระขอพร และรื่นเชื่อว่าที่ได้สิ่งต่างๆมา ก็เพราะพระเข้าข้างนั่นเองธงที่ติดปลายเรือเป็นธงของเสถียร แต่ทำให้รื่นนึกถึงละเมียด เขาจะไม่ลืมละเมียดแม้ความตาย

อาจเป็นเพราะรัก หรือเพราะสิ่งที่ได้มาทั้งหน้าที่การงาน ฐานะ ก็ได้มาจากความสัมพันธ์ระหว่างเขากับละเมียด... เรามองอิงไปทางความขมขื่นในเกียรติของลูกผู้ชายหรือเปล่า เพราะรื่นไม่ได้สู้ชนะหรอก เสถียรก็ไม่ได้ยอมแพ้ต่อการสู้ของกำนันรื่นและชาวบ้าน

แต่ยอมเพราะพ่ายแพ้ในรัก พ่ายแพ้ต่อความรักที่มีต่อละเมียด ภรรยาของตน เขาสูญเสียความรักให้กับชายอื่น ดั่งเหมือนเป็นบาปกรรมตตามทันที่สเถียรจะไปเอาที่ดินทำกินของคนอื่นมา เสถียรเห็นถึงความจริงข้อนี้จึงขายกิจการเพราะอยากย้ายไปอยู่กับละเมียดที่ไกล ให้ห่างจากแผ่นดินที่มีแต่ภาพแห่งความบอบช้ำที่ละเมียดถูกข่มขืน ก็อาจมาจากกรรมเรื่องการผิดลูกผิดเมียหรือไม่ เช่นเดียวกับรื่นที่ผิดศิลเสมอกันดังนั้นทั้งละเมียดและรื่นจึงไม่มีความสุขเลยต่อจากนั้นต่างกับสุดใจที่เธอเลือกจะให้อภัย มองอะไรเป็นอนิจจา เธอจึงเป็นคนที่ไม่สุขไม่ทุกข์ และยินดีที่จะเห็นผู้อื่นมีความสุขเสียกว่า

.............................................................................................................

หลังอ่านจบค่ะ...

อยากร้องไห้...พูดจริงนะคะ จากใจหลังอ่านจบแหมบๆ เลย อยากร้องไห้ให้สุดใจและเทิดทูนบูชาเธอมากเพราะทิดรื่นนั้นไม่ทิ้งลายเจ้าชู้จริงๆ แม้จะบอกว่ารักสุดใจสุดใจจะเป็นเมียคนเดียว แต่ก็ยังแอบมีความสัมพันธ์กับจำปาสุดใจนี่ถึงกับอยากตายเลยเพราะจำปาก็คือเพื่อนรัก 

แต่สุดใจก็เลือกที่ยอมทนและเป็นเมียเหมือนเดิมแม้ทิดรื่นและจำปาจะรู้ว่าสุดใจรู้ แต่จำปาก็ผ่านเลยชีวิตไป ต่อมาเรื่องดำเนินมาเรื่อยๆเอ่ยถึงที่มาของทิดรื่นว่าชุมชนคลองสวนหมากนับถือทิดรื่นอย่างไร และยกย่องให้เป็นผู้ใหญ่บ้านทิดรื่นต้องต่อสู่กับอำนาจของนายทุนและรัฐ 

แต่ก็ฝ่าฟันมาได้จากผู้ใหญ่จึงเลื่อนมาเป็นกำนัน แต่ทิดรื่นดันไปมีสัมพันธ์กับละเมียดโลกซึ่งเป็นเมียของนายเสถียรตอนที่แพแตก รื่นกับละเมียดใกล้ชิดกัน

ดื่มด่ำในแรงปรารถนาสามเดือนเต็มๆอาศัยชีวิตบนสายน้ำราวกับอยู่กันแค่สองคนในโลกความรักที่มีแต่งคนทั้งคู่เท่านั้นจะรู้ ปราถนาต่อกัน อาทรต่อกัน

ผู้เขียนเขียนความสัมพันธ์ระหว่างละเมียดและทิดรื่นได้ลึกซึ้งกว่าทิดรื่นและสุดใจและทำให้เราคิดว่าทิดรื่นรักละเมียดมากกว่าสุดใจเสียแล้วและมีลูกด้วยกันอีก

(โอ๊ยยย เคือง)... จริงนะ เลยงงมาก งงที่อาจารย์มาลัยเขียนแต่พอสุดใจรู้ก็ยอมอดกลั้น และเป็นเมียที่ดีเสมอมา (ดีเกินไป)

ละเมียดกับรื่นลอบพบกันหลายครั้งจนมีครั้งสุดท้ายที่รื่นพาสุดใจไปบางกอกตอนนั้นเป็นจุดเปลี่ยนของรื่นที่มีต่อละเมียด 

สุดใจจับได้ว่ามีหญิงอื่นมาพบรื่นและเข้าใจว่าเป็นหญิงงามเมือง ซึ่งตอนที่ละเมียดออกจากห้องได้ทันคงได้ยินบทสนทนาระหว่างสุดใจกับรื่นว่า

“รักสุดใจ ”

ละเมียดจึงคิดว่าจะไปมาพบเขาอีกช่วงนี้เป็นช่วงที่ละเมียดน่าสงสารนะคะตัวละครละเมียดนี่คล้ายกับผู้หญิงที่แต่งงานกับชายตามความเหมาะสมแล้วมาพบรักกับคนที่ไม่ถูกที่ถูกเวลา เธอรักรื่นมากแต่ดูเหมือนรื่นจะเริ่มลดความรักลงแต่ต่อมาความแตกและเสถียรรู้เรื่องมาตลอดว่าละเมียดนอกใจ แต่ละเมียดเป็นตัวแปรสำคัญทีเดียวเพราะละเมียดนี่แหละ ที่ยังทำให้ทิดรื่นหรือกำนันรื่นเป็นกำนันต่อไปได้อีกและละเมียดขอเป็นเมียเสถียรต่อไปและเสถียรก็ให้อภัยทั้งละเมียดและรับลูกที่เกิดจากรื่นเป็นลูกตัวเองนับถือน้ำใจเสถียรมาก 

เพราะรักละเมียดจึงยอม แต่ได้รับความรักตอบเป็นแค่เมียที่ดีแต่ความรักของละเมียดมอบให้รื่นไปแล้ว ปมขอสเถียรเ็นอะไรที่เราเข้าใจลึกซึ้ง ใจสลาย ชีวิตแตก หมดศรัทธาที่จะอยู่ต่อไปด้วยรัก แต่ก็รัก...นิยายเรื่องนี้กรีดลึกหัวใจมากที่สุดจนต้องร้องว่า นี่มันอะไรกันเนี่ย ! ลุกขึ้นยืนหายใจเข้าลึกๆ แล้วนั่งอ่านต่ออย่างหัวใจสั่น คุกรุ่นด้วยความโกรธ

....................................

ตอนจบจบแบบเคืองใจนักอ่านอย่างเรา คือสุดใจยอมรับ และบอกว่าละเมียดเป็นคนดีส่วนกำนันรื่นก็โอ้

ล่ะน้อรำพึงในใจว่าจะไม่ลืมละเมียดอีกเลยแม้ความตายก็ไม่ทำให้เขาลืมละเมียดได้ ค่ะ คุณพี่รื่น ! ตกลงที่บอกรักสุดใจ คือรักแบบไหนกันคะ

เฮ้ย...เริ่มต้นมา ทิดรื่นโดนใจมาก ไปไม่เท่าไหร่ ออกลาย ไปกลางเรื่องเอาแล้วไงพอมาลัยร้อยชายเอ๊ยยย

จบแบบทำร้ายนักอ่านแบบนี้บอกตามตรงนะคะ อ่านไปนี่อาจเป็นเพราะอคติกับพล็อตเรื่องเพราะแทรกข้อคิดเกี่ยวกับชุมชนและอำนาจอย่างที่คุณชูศักดิ์พาดหัวไว้น้อย

(คือไม่รู้สึกเลยจริงๆ) แต่มีบ้างที่เอ่ยถึงอำนาจนะแต่ดันในไปอิงกับบทชู้สาวของทิดรื่นไปไง (สงสัยอคติ จนมองไม่เห็นจุดอื่น)เห็นแต่ความรักและภักดีของสุดใจที่มีต่อรื่น

แต่งงานออกเรือนก็อุทิศชีวิตให้กับการดูแลสามีและลูกๆปล่อยเนื้อปล่อยตัว ไม่สวยไม่สาว จนทิดรื่นก็มีบ้างที่หน่ายภรรยาที่เคยบอกว่ารักๆแต่กระนั้นทิดรื่นก็บอกรักสุดใจทุกครั้ง 

สุดใจก็ให้อภัยรื่นทุกครั้ง

ตอนที่ป้าแคล้วเสียเป็นช่วงที่สุดใจผ่านร้อนผ่านหนาวมามาก จึงยอมรับในทุกอย่างที่รื่นเป็นขอให้รื่นมีความสุขเท่านั้นก็พอ เพราะเชื่อว่ารักนั้นคือทุกข์อยู่แล้วสุดใจปลงตกพอๆกับสเถียรที่ปลตกในตัวละเมียดทิดรื่นเขาแยกความใคร่กับความรักออกจากกันเหมือนคราวสุดใจที่รัก แต่จำปาคือความปรารถนา แต่ในกรณีละเมียดเธอเอาความรักและความใคร่รวมกันเรามองว่าทิดรื่นชื่นชอบแบบละเมียดเพราะให้เขาได้ทั้งสองอย่างแต่สุดใจนั้นมีแต่ความรัก และเธอเป็นแค่สาวชาวบ้านบริสุทธิ์ ไม่มีเล่ห์เสน่ห์พราว

มีประเด็นเรื่องหนึ่งที่เหมือนกันคือจำปานั้นเป็นหม้ายสาว และละเมียดก็เป็นเมียชาวบ้านแต่สวยสะพรั่งหรือว่าทิดรื่นนิยมแบบนี้กันหว่า...แต่สุดใจเธอมีความเป็นยอดหญิงผู้จงรักภักดีต่อภรรยาอย่างหาใดเปรียบ รู้ว่าสามีหลายรักแต่ทำได้แค่ “ร้องไห้ ตัดพ้อ”เรางี้แทบร้องไห้แทนเลยเลยที่ตอนจบ ทิดรื่นก็ยังเอ่ยถึงละเมียดว่าสำคัญแม้ตายก็ไม่ลืมซึ่งมันสวนกับตอนเปิดเรื่องที่ทิดรื่นหรือ

ขุนนิคมบริบาลอำลาช่วงสุดท้ายของชีวิตในอ้อมแขนของสุดใจแสดงว่าทิดรื่นก็มิให้ใครมาแทนที่เมียอย่างสุดใจหรือว่าทุ่งมหาราชที่ว่านี้ หมายถึงสุดใจที่ครองใจสามีนักรักให้อยู่กับตนได้แม้เขาจะใช้กายสิ้นเปลืองกับหญิงอื่น

โอ๊ววว ไม่นะ เศร้าอ่ะ...เศร้าแทนผู้หญิงอย่างสุดใจจริงๆ ค่ะ ...รู้สึกเหมือนโดนทำร้ายเล็กๆมาในมุมอื่นบ้างนะคะในเรื่องนี้เล่าถึงการใช้ชีวิตของชุมชุนคลองสวนหมาก (จังหวัดกำแพงเพชร)ในอดีตเล่าถึงอาชีพของเขา เล่าถึงภัยธรรมชาติ และโรคร้าย(ฝีดาษ)ที่คร่าชีวิตผู้คนไปรวมถึงลูกคนโตของสุดใจ แล้วก็เล่าถึงความสัมพันธ์ระหว่างอำนาจจากหลวง อำนาจของนายทุนกับชาวบ้านค่ะในมุมการคานอำนาจก็มีให้เราพอเห็นบ้าง(เพราะอคติกับความเป็นนักรักของทิดรื่นบังตา?)

โดยรวมความคิดของนักอ่านอย่างเรานะคะ มองว่าถ้าจะให้เขียนถึงความขัดแย้งของชุมชนกับอำนาจที่เหนือกว่ามันยังไม่สุด เพราะเอาเรื่องความเป็นนักรักของทิดรื่นมาเป็นเนื้อหามากเกินไปเลยมองไม่เห็นความยิ่งใหญ่ของทิดรื่นพอมีในช่วงหนึ่งเท่านั้นที่ทิดรื่นสั่งการชาวบ้านเรื่องไฟไหม้และงัดข้อกับเสถียร (คือแสดงความเป็นผู้นำที่ดี และชาวบ้านก็ศรัทธา)แต่อย่างที่บอก พอเอาเรื่องรักๆมาเติม โดยเฉพาะความสัมพันธ์กับละเมียดนี่...คือมันทำให้เรื่องไปทางอื่น คล้ายกับที่ทิดรื่นได้ดิบได้ดีก็เพราะละเมียดที่เป็นเมียเสถียรนี่แหละ

....................................................................

เอาเข้าจริงแล้วเรื่องนี้ดราม่าสุดๆลึกมากค่ะ อ่านแล้วจิตตกไปได้หลายวันเห็นทั้งในแง่สถานะของผู้หญิงชาวบ้านที่อยู่ภายใต้

อำนาจของผู้ชายว่ายังไงว่าตามกันและเห็นทั้งในแง่ความรักในรูปแบบที่แตกต่าง

อีกมุมที่เป็นความเห็นส่วนตัว สุดใจ เป็นเมียที่ยกย่องบูชา ออกนอกหน้า ...แรกๆ ก็เหมือนรักแท้แต่ในตอนท้ายกลายเป็นต้องยึดไว้เพราะฐานะสังคมที่ต้องคงรักษาในหมู่บ้านคลองสวนหมากอย่างนั้นหรือจำปาเมียลับเพื่อสนองความใคร่แบบชายเหนือ

หญิง เป็นอำนาจที่สั่งได้ว่าเป็นหญิงต้องยอม... ใคร่อย่างเดียวเลยค่ะ เราคิดนะ รักแบบใคร่ในกามารมณ์

ละเมียดลึกซึ้งโหยหาแบบผู้ใหญ่ (ชู้โดยไม่มีพันธะ) ทั้งใคร่ ทั้งรัก และถ้าเจอละเมียดก่อนสุดใจเราว่านายรื่นนี่ต้อง

ขอละเมียดแต่งงานแน่ๆแต่ต้องเจอในสภาพที่ฐานะเท่าเทียมกันคือมียศมีศักดิ์พอสูสีเพราะตอนที่เจอละเมียดครั้งแรกยังเป็นทิดรื่น คนธรรมดาและดันมีสุดใจอยู่ด้วยแต่

สองคนนี้เขาสปาร์คกันแล้ว

คุณชูศักดิ์เรียกว่าความรักแบบกระฎุมพี คือชนชั้นมีทรัพย์ ซึ่งสุดใจให้ไม่ได้ แต่สุดใจก็มีความรักแบบกรรมมาชีพที่ละเมียด

ให้ไม่ได้เช่นกัน (เข้าใจยากเยี่ยงนี้น้อ เรื่องความรัก)

แล้วสงสัยว่าไม่มีบรรยาฉากรักระหว่างรื่นกับสุดใจเลยมีแค่หอมแก้มกับกอดกัน แต่กับจำปาแล้วก็ละเมียดจะบรรยายเชิงชมธรรมชาตินะคะทุกครั้งที่เจอกันด้วย 

ประเด็นนี้ไม่เข้าใจจริงๆ สุดใจคือความบริสุทธิ์ผุดผ่องอย่างนั้นหรือ แต่มีช่วงหนึ่งกล่าวว่า สุดใจเหมือนไม้ตายซาก 

ไม่มีความน่าสเน่หาแล้ว ติดใจว่าทำไม อย่างน้อยก็ควรมีบ้างหรือเปล่า ก็ถือว่าเป็นสามีภรรยา แต่เพียงแค่บอกว่า มีลูกกันตั้งเป็นขโยง 

....คือตรงนี้ถ้ามองในแง่ชีวิตจริงในปัจจุบัน ให้แง่คิดเรื่อครอบครัวมากๆ หญิงที่รักภักดี แต่งงานก็ทำหน้าที่ภรรยา และลูก 

เธอจึงไม่เห็นความสำคัญของการแต่งตัว หรือความสวยงาม ส่วนผู้ชายเมื่ออายุมากขึ้น ความภูมิฐานมีเยอะขึ้น เงินทอง ฐานะ ดูดีขึ้น 

เพราะก้าวหน้าในหน้าที่การงาน จึงไม่ค่อยมีเวลาให้ภรรยา หันมาอีกทีก็เห็นว่าภรรยาแก่แล้ว ไม่สดไม่สวยแล้ว...

แต่สุดท้ายหญิงใดหญิงนั้นผ่านมาผ่านไปไม่มีใครเลยที่จะแยกสุดใจกับรื่นออกจากกันได้ยกเว้นความตาย 

(ขัดแย้งตรงนี้นะที่รื่นรำพึงตอนจบว่าเขาจะไม่มีลืมละเมียดเลยแม้ความตายก็ไม่ทำให้เขาลืมละเมียดได้(ก็ได้ดิบได้ดีมาเพราะเขาเนาะ)

อีกจุดที่คิดว่าทำไมอาจารย์มาลัยถึงเอาสองเรื่องมาเกี่ยวกันชื่อเรื่องคือทุ่งมหาราช (ที่ใครอยากเข้ามาครอบครองยึดเป็นเจ้าของ)เพราะมีตอนต้นเรื่องกล่าวว่าที่ดินนี้ไม่มีใครถือครองกรรมสิทธิ์(แต่คำว่ากรรมสิทธิ์นั้นใช้เอ่ยบ่อยครั้งในเรื่องความรักของรื่นและผู้หญิงของเขาแน่ะ... ไม่วายแอบกัด) แอบคิดว่าอาจารย์มาลัยไม่สามารถบอกเล่าได้หมดเพราะอะไร...แล้วถ้าบอกเล่าได้หมดเรื่องในแง่อำนาจกับชุมชนน่าจะชัดกว่านี้หรือไม่มีการบิดเบือนเนื้อหาให้ไปแง่อื่นหรือเปล่า... เกิดคำถามในใจขึ้นมาทันทีแล้วทำไมถึงจัดเป็นหนังสือนอกเวลา

นักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายแล้วทำไมถึงอยู่ในหนึ่งร้อยหนังสือที่คนไทยควรอ่าน ?

.................................................................................................

เรามาดูว่าคุณชูศักดิ์เห็นอะไรจากเรื่องนี้บ้างดี

กว่านะคะเผื่อจะได้คำตอบ

คุณชูศักดิ์มีเอ่ยถึงความรักเหมือนกันค่ะมีตรงกับเราบ้างบางจุด ที่หญิงต้องยอมชาย ภรรยาต้องยอมรับทุกอย่างที่สามีเป็นรื่นได้ครอบครองสุดใจเป็นภรรยาตลอดไป ได้จำปาเป็นเมียเก็บชั่วคราวแต่ละเมียดในตอนแรกนั้นละเมียดทำให้รื่นเกิดความรู้สึกใหม่ ตื่นตาตื่นใจเพราะละเมียดเป็นฝ่ายรุก !

การเปรียบเทียบตัวละครนะคะ

เรื่องนี้ช่วงกลางกับท้ายจะเน้นความสัมพันธ์สาวของละเมียด(เปรียบดังหญิงชาวเมือง)กับรื่น(เปรียบเป็นชาวบ้าน) 

เป็นการแลกเปลี่ยนความรักและความรู้สึกและการไม่มีชั้นวรรณะต่อกัน 

โดยมีเนื้อหาผูกโยงกับหน้าที่การงานและอำนาจของรื่นในมุมมองของคุณชูศักดิ์เป็นกลางค่ะ

รื่นเป็นผู้ชายที่มีความทะเยอทะยาน ไม่ยอมแพ้ ต่อสู้ดิ้นรน และเป็นนักรัก สุดใจคือความซื่อ บริสุททธิ์ นิ่ง สงบ ละเมียดเป็นตัวแทนของชาวเมืองที่เข้ากับชุมชนชนบทได้เพราะเธอเป็นคนกำแพงแต่ก็เป็นสาวเมืองฉะนั้นจึงผูกให้รื่นกับละเมียดหล่อหลอมกันทั้งในด้านความรัก ฐานะ และ อำนาจ

สรุปของคุณชูศักดิ์กล่าวว่ารื่นเปรียบเหมือนชุมชนที่ยอมรับความเจริญและภักดีต่อสังคมชั้นสูงไปแล้วด้วยเพราะได้รับยศมาในตอนที่เอ่ยไว้ช่วงเปิดเรื่องว่าเป็นขุนนิคมบริบาล

มาถึงตรงนี้หากใครอยากลองอ่านทุ่งมหาราชก็ลองดูนะคะ... แต่สำหรับเราคง ไม่อ่านใหม่แล้วค่า เจ็บช้ำ ปวดใจ รักแบบนี้ยากเกินทำใจยอมรับ ไม่ไหว เข้าไม่ถึง เพราะถึงแล้วก็ผลักตัวเองออกมาไม่ได้ เข้าใจแบบเจ็บๆ จนไม่อาจยอมรับนิยามความรักของผู้ชายแบบรื่นว่ามันมีอยู่จริง! ความรักความสัมพันธ์แบบนี้มันมีอยู่จริง ! ก็เพราะมีอยู่จริงแล้วถูกตอกย้ำ กรีดลึก กระซวกแทง ปางตายทีเดียวเจ็บแบบไม่จบ...นะคะแต่ขอบคุณที่อาจารย์มาลัยเขียนเรื่องนี้ขึ้นมาค่ะมันทำกระตุกความรู้สึกได้ดีทีเดียว ให้เราได้เจ็บลึก ซึมเศร้าไปกับนิยามความรักโดยผู้ชายที่ชื่อรื่น

....................................................................................................

เพิ่มเติม หลังคิดใหม่ (ไม่ใช่อ่านใหม่) วิเคราะห์จากคำพูดของสุดใจ

ผ่านไปได้สองวัน เรื่องราวของทุ่งหมาราชก็ยังวนเวียนในหัวเราอยู่เพราะมีประเด็นค้างคาที่เพิ่งงมเจอจากตะกอนความคิด

มีประโยคหนึ่งของสุดใจเอ่ยกลับรื่นหลังจากรู้ว่ารื่นกับจำปาเป็นชู้กันสุดใจบอกว่า รักจำปาจึงจะยกจำปาให้รื่น

ตอนที่อ่านก็แปลกใจแต่ก็ไม่เอะใจตรงที่บอกว่ายกจำปา สุดใจรักรื่น และจะไม่แยกจากรื่นแน่นอนจึงไม่พูดว่ายกรื่นให้จำปา 

แต่การบอกว่ายกจำปาให้รื่นคล้ายกับว่าจำปานั้นเป็นคนของสุดใจ เป็นคนของคลองสวนหมากส่วนรื่นเป็นคนมาจากที่อื่น 

การให้ของกันก็คล้ายกับเป็นการยกเครื่องบรรณาการให้เรามองว่าสุดใจก็ไม่ได้กดตนให้ลงต่ำกว่ารื่นเลยแม้การกระทำจะยอมให้สามีตนคบชู้สู่สาว

มาถึงอีกช่วงที่สุดใจจับได้ว่ามีผู้หญิงมาหารื่นในห้องพักตอนไปเที่ยวบางกอกสุดใจกับรื่นสนทนากันในตอนที่ละเมียดยังแอบอยู่ใกล้ๆ

สุดใจบอกว่า ถ้าจะมีเรื่องแบบนั้นกับผู้หญิงอย่างว่า(ที่สุดใจคิดว่าเป็น)ก็ให้ไปทำที่อื่น อย่ามาให้นอนทับที่นอนของตน ที่ๆ ตนเป็นเจ้าของ

ตรงนี้วิเคราะห์ได้ว่าสุดใจพอใจจะครอบครองในส่วนที่เป็นของตนโดยไม่สมัครใจให้ใครมาแย่งไปที่ของตนจะต้อง

ไม่โดนยึดเพราะเป็นที่นอนที่สุดใจนอนมาก่อน ส่วนตัวอุปมาหมายถึงการที่สุดใจพึงใจจะเป็นเมียของรื่นในที่ของตัวและไม่สนใจว่ารื่นจะไปมีใคร 

เพียงแต่ขอให้มีที่ของสุดใจไว้ อย่าให้ใครมาแย่งไปเหมือนที่ดินทำกินของเธอ

นั่นหมายถึงสุดใจมีอำนาจของความเป็นเมียที่รื่นยอมรับดังคำที่รื่นบอกว่า ในโลกนี้ เขามีเมียคนเดียวคือสุดใจ

....................................................................................................................................

ในช่วงสุดท้ายของเรื่อง ตัวละครมีการปลงตกในชีวิต โดยเฉพาะสุดใจและเสถียร ที่เจ็บเพราะรัก แต่ก็ต้องทนสู้ต่อไป ละเมียดก็เจ็บไม่แพ้กัน แต่เจ็บเพราะผิดต่อสามี 

และเจ็บเพราะไม่อาจอยู่ร่วมกับชายที่รักส่วนรื่น คนนี้ผ้านมาหลายอย่างทั้งรัก ทั้งรบกับนายทุน ในตอนท้ายรื่นกลับไปสุขใจเลยที่เห็นภาพที่ตัวเองต้องการตรง

หน้า เพราะมันได้มาจากความทุกข์ของคนอื่น และโชคของตัวเอง...

ถ้ามองข้ามเรื่องรักผิดศิลและความเจ้าชู้ เราก็อาจเห็นคุณค่าของความรัก และความเข้าใจ... ค่ะ รักคือความเข้าใจ สำหรับสุดใจและเสถียรที่รักและเข้าใจตัวคนรัก จนตัวเองบอบช้ำ  

ต่างกันที่สุดใจเป็นผู้หญิงที่อยู่ในชุมชนชนบท เธออาจคุ้นชินกับการมากเมีย และยินยอมให้สามีมีความสุขกับเรื่องนั้น... สุดใจเป็นคนที่หลุดพ้นแล้ว 

แต่แค่อย่าให้ใครมาแย่งที่ของเธอในฐานะเมียโดยชอบธรรมและตามประเพณีของรื่น

ส่วนเสถียรเป็นเป็นคนเมือง มีเกียตริ มีศักดิ์ศรี มีความทะนงตน แต่ยอมลงเพราะรักละเมียด เราว่าตัวละครสเถียรตัวนี้สุดยอดดราม่ามากนะคะ เมียนอกใจ

แถมยังมีลูกกับคนอื่น ทั้งที่เมียไม่ได้มีความรักให้เลย เขาก็ยังรัก รักและยอมให้อภัย... พ่อคุณเอ๊ย

..................................................................................................................................................

นิยายเรื่องนี้ ดีมากค่ะ ในแง่มุมองความรักและความเข้าใจระหว่างสามีกับภรรยา ในแง่ของการต่อสู้ของชาวบ้านกับอำนาจนายทุน ในแง่ของชีวิตชาวชนบทที่ต้องผ่านภัยพิบัติ...

"สนุกค่ะ" แล้วก็บาดหัวใจด้วยเช่นกัน

...เล่มต่อไปของอ่านใหม่คือ ปีศาจ แต่ขอพักยกไว้ ไปอ่านเรื่องเบาหัวเบาใจปรับอารมณ์ที่ซึมเศร้าให้ดีขึ้นกว่านี้นะคะ แล้วจะมารีวิวปีศาจต่อ