How Wolves Change Rivers

---

ฝูงหมาป่ากำลังไล่ล่ากวาง

หมาป่าท่ามกลางหิมะ

การค้นพบทางวิทยาศาสตร์ที่น่าตื่นเต้นที่สุดเรื่องหนึ่งในช่วงครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา 

ได้แก่ ปรากฏการณ์ “น้ำตกห่วงโซ่อาหาร” ในพื้นที่ต่างๆ มากมายหลายแห่ง 

“น้ำตกห่วงโซ่อาหาร” หรือ trophic cascade คือกระบวนการทางนิเวศวิทยา

ที่เกิดขึ้นบนยอดพีระมิดอาหาร แล้วส่งผลพวงกลิ้งตกลงมาถึงเบื้องล่าง

ตัวอย่างคลาสสิกได้แก่กรณีอุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตน สหรัฐอเมริกา 

เมื่อมีการปล่อยหมาป่าคืนสู่ระบบนิเวศในปี พ.ศ. 2538

เมื่อตอนที่ผมยังเป็นหนุ่ม ผมใช้เวลาถึงหกปีในการผจญภัยในป่าเขตร้อน

ในฐานะสื่อมวลชนที่เฝ้าสังเกตพื้นที่มีเสน่ห์ส่วนมากของพื้นโลก

ผมค่อนข้างบ้าบิ่นและโง่เขลาตามประสาชายหนุ่มที่มักเป็นเช่นนั้น

นี่คือเหตุผลที่ทำไมถึงเกิดสงครามบ่อยครั้งในโลก

และเมื่อผมรู้สึกว่าการมีชีวิตอยู่รอดต่อไป

รู้สึกดีกว่าเรื่องต่าง ๆ ที่ผมเคยทำมาในอดีต 

และเมื่อผมกลับบ้าน ผมค้นพบว่าความใฝ่ฝันของชีวิตค่อย ๆ ลดลง

จนกระทั่งผมใส่จานเข้าไปในเครื่องล้างจาน

กลายเป็นเรื่องที่ท้าทายความน่าสนใจมากกว่า

ผมค้นพบตนเองว่าบาดแผลในอดีต/ประสบการณ์ในอดีต

คือ การที่ผมพยายามหาหนทางเข้าไปยุ่งกับโลกกว้างมากเกินไป

ผมยังอยู่ ผมยังเชื่อ ในเรื่องรากเง่าระบบนิเวศวิทยา

นกเพลง songbird มีมากกว่าสี่พันสายพันธ์  ที่มาของภาพ wikipedia.org

ฝูงนกอพยพย้ายถิ่นในอุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตน

ทุกวันนี้คนเราได้พัฒนาอย่างค่อนข้างท้าทายมากขึ้นในเรื่องเหล่านี้

ในโลกของ(บรรดาสัตว์มี) เขา เขี้ยว งา และกรงเล็บ 

คนเรายังคงมีความกลัว ความกล้าหาญและการรุกรานเท่าที่จำเป็น

ในการสำรวจบรรดาสัตว์ต่าง ๆ ในช่วงเวลาเหล่านั้น

แต่ภายใต้ความสะดวกสบาย ปลอดภัย พื้นที่จำกัด

คนเราโอกาสน้อยมากในการบริหารจัดการบรรดาสัตว์ป่าโดยไม่ส่งผลกระทบกับคนอื่น ๆ

และเรื่องนี้คือ การจัดเรียงลำดับข้อจำกัดที่ผมค้นพบเพิ่มเติมด้วยตนเอง

บีเวอร์กำลังคาบไม้ไปสร้างฝายกั้นน้ำ

บีเวอร์อยู่ระหว่างการดำน้ำในแม่น้ำ

เพื่อที่จะเอาชนะความไม่แน่นอน  เพื่อจะรู้ว่าอะไรที่จะตามมา

นั่นคือ จุดมุ่งหมายที่โดดเด่นของสังคมอุตสาหกรรม(ระบบทุนนิยม)

และการไปถึงจุดนั่น หรือ เกือบจะไปถึงได้

คนเราต่างเริ่มเผชิญหน้ากับเรื่องความต้องการที่แท้จริง

คนเราได้รับสิทธิพิเศษด้านความมั่นคงปลอดภัยเหนือกว่าประสบการณ์ 

และคนเราต่างได้รับมากขึ้นในการทำเช่นนั้น 

แต่ผมคิดว่าคนเราได้สูญเสียบางสิ่งบางอย่างไปไปด้วยเช่นกัน

ฝูงหมาป่ากำลังกัดกินโคโยตี

กระต่าย

หนูป่า

ตอนนี้ผมเริ่มขาดความเย้ายวนใจจากเรื่องช่วงเวลาวิวัฒนาการแล้ว

ผมพบว่าภายในช่วงอายุของสัตว์ประเภทนักล่า 

และผลลัพธ์คือการต่อสู้กันถึงชีวิตทั้งของสัตว์นักล่ากับผู้คน

ระหว่างนี้ความคิดเห็นของผมได้สะดุดหยุดลงเกี่ยวกับ 

หินที่ทำเป็นปลายหอกและกระทิงป่าตัวยักษ์ที่เกรี้ยวกราด

เป็นเรื่องราวที่ยากจะทำนายผลได้

หรือไม่ใช่เป็นเรื่องที่ถูกต้องทีผมกำลังค้นหา/คิดอยู่

แต่ผมกลับพบว่าไม่มีประโยชน์อย่างใดเลย

หรือเป็นแนวความคิดที่สามารถเข้าใจเป็นอย่างดี

ผมอาจจะต้องการเป็นคนร่ำรวยหรือเป็นคนอ่อนหัดกับชีวิต

มากกว่าการใช้ชีวิตในอังกฤษ หรือ 

แน่นอนว่าคนเราสามารถใช้ชีวิตส่วนใหญ่ในโลกของทุนนิยมได้

และสิ่งที่ผมพบโดยบังเอิญคือคำศัพท์ที่ไม่คุ้นเคย

แต่ผมเริ่มจะเข้าใจในสิ่งที่พผมกำลังค้นหา

และเมื่อทันทีทันใดที่ผมค้นพบคำศัพท์นั้น

ผมเชื่อว่าผมต้องการจะอุทิศชีวิตส่วนที่เหลือของผมให้กับมัน

คำว่า " rewilding " ทำให้เป็นผืนป่าอีกครั้ง

และแม้คำว่า rewilding เป็นคำศัพท์ใหม่

แต่มันมีความหมายหลักเพียงสองประการ

ไคโยตี หรือ ไคโยต (สำเนียงอเมริกัน: /kaɪˈoʊt̬i/, kaɪˈoʊt 

หรือ โคโยตี สำเนียงบริเตน: /kɔɪˈəʊti/ จัดอยู่ในไฟลัมสัตว์มีแกนสันหลัง 

ชั้นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นสุนัขป่าชนิดหนึ่ง ในตระกูลสุนัขใกล้เคียงกับสุนัขบ้าน 

ไคโยตมักจะออกล่าเหยื่อเดี่ยว และในบางครั้งอาจจะพบเจออยู่เป็นกลุ่มเล็กๆ 

ช่วงชีวิตของไคโยตประมาณ 6 ปี อยู่อาศัยบริเวณทุ่งราบ 

และพบได้ในทวีปอเมริกาเหนือ ไคโยตถูกพบเจอครั้งแรกบริเวณตะวันตกเฉียงใต้ของสหรัฐอเมริกา

และแถบคอสตาริกา ซึ่งภายหลังไคโยตได้ขยายดินแดนขึ้นมาทางอเมริกาเหนือ

ชื่อ ไคโยตี เป็นภาษาสเปนคำว่า โคโยเต coyote ที่มาจากประเทศเม็กซิโก 

ที่ยืมต่อมาจาก ภาษา Náhuatl ของชาวแอซเทค คำว่า cóyotl [ˈkojoːtɬ] ที่หมายถึง สุนัขร้องเพลง

ที่มาของภาพและข้อมูล  //th.wikipedia.org/wiki/ไคโยตี

เราทุกคนรู้ว่าหมาป่าฆ่าสัตว์หลายชนิด แต่บางทีเราอาจจะไม่ค่อยตระหนักว่าพวกมันยังให้ชีวิตแก่ผู้อื่นเช่นกัน

ก่อนที่นักอนุรักษ์จะคืนหมาป่ากลับสู่เยลโลว์สโตน พวกมันได้ถูกมนุษย์ล่าหายไปจากพื้นที่นี้เป็นเวลายาวนานถึง 70 ปี 

จนประชากรกวางในอุทยานฯ เพิ่มสูงขึ้นๆ เรื่อยๆ ไม่ว่ามนุษย์จะพยายามหาทางควบคุมจำนวนกวางอย่างไร 

ฝูงกวางก็ยังสามารถลดปริมาณพืชพรรณจนแทบไม่เหลืออะไรเลย มันเล็มกินไปจนหมด 

แต่ทันทีที่หมาป่ากลับคืนมา แม้ในจำนวนน้อยนิด มันก็เริ่มส่งผลกระทบอย่างน่าทึ่ง

แน่นอนว่าสิ่งแรกที่เกิดขึ้นคือหมาป่าฆ่ากวางกิน แต่นี่ไม่ใช่ประเด็นใหญ่

สำคัญกว่านั้นคือมันปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของกวาง ฝูงกวางเริ่มหลีกเลี่ยงพื้นที่บางแห่งในอุทยานฯ 

ที่ที่มันจะไม่โดนต้อนจนมุมได้ง่าย โดยเฉพาะตามหุบเขาและโตรกเขา 

พื้นที่เหล่านี้ก็เริ่มฟื้นฟูขึ้นทันที บางแห่งต้นไม้สูงขึ้นถึง 5 เท่าภายในเวลาแค่ 6 ปี 

ไหล่หุบเขาที่โล่งเตียนแปรสภาพฟื้นคืนเป็นป่าต้นแอสเปิน หลิว และคอตตอนวูดอย่างรวดเร็ว

นกอินทรี

นกอินทรีหัวขาว  กำลังกินอาหารร่วมกับ กา

เมื่อป่าฟื้นขึ้น นกก็เริ่มเข้ามา จำนวนนกเพลง นกอพยพ เพิ่มขึ้นมากมาย 

จำนวนตัวบีเวอร์ก็เพิ่มขึ้นด้วย เพราะบีเวอร์กัดกินต้นไม้ และเช่นเดียวกับหมาป่า 

บีเวอร์เป็นวิศวกรผู้สร้างระบบนิเวศ มันสร้างสรรค์ที่ทางให้แก่ชีวิตอื่น 

ฝายที่มันสร้างบนแม่น้ำให้แหล่งอาศัยหากินแก่นาก มัสแครต เป็ด ปลา สัตว์เลื้อยคลาน และสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก

หมาป่ายังฆ่าไคโยตี ส่งผลให้จำนวนกระต่ายและหนูเพิ่มขึ้น

(ไคโยตี เป็นสัตว์นักล่าตัวฉกาจกับกระต่ายและหนู)

ซึ่งหมายถึงการเพิ่มจำนวนของสัตว์ผู้ล่าขนาดกลางอย่างเหยี่ยว 

วีเซิล หมาจิ้งจอก และแบดเจอร์ กาและอินทรีหัวขาวก็ลงมากินซากสัตว์ที่หมาป่าเหลือทิ้งไว้ 

หมีก็ได้กินซากเช่นกัน และจำนวนประชากรของมันก็เพิ่มขึ้นด้วย 

ส่วนหนึ่งเป็นเพราะมีผลไม้จำพวกเบอร์รีมากขึ้นจากไม้พุ่มที่ฟื้นตัวขึ้นมา 

และหมีก็เสริมบทบาทเดียวกับหมาป่าด้วยการฆ่าลูกกวางจำนวนหนึ่ง

มัสเครต ที่มาของภาพ wikipedia.org

วีเซิล

หมาจิ้งจอก

แบตเจอร์

ฝูงหมีกำลังกัดกินซากสัตว์

แต่ที่น่าสนใจที่สุดคือ หมาป่าได้เปลี่ยนพฤติกรรมของแม่น้ำ(ทิศทาง/กระแสน้ำที่ไหล)

จากที่เคยไหลบ่ากระจัดกระจาย มันเริ่มตวัดคดเคี้ยวน้อยลง 

กัดเซาะน้อยลง ลำน้ำแคบลง เกิดวังน้ำมากขึ้น เกิดช่วงแก่งน้ำมากขึ้น 

ทั้งหลายทั้งปวงล้วนเป็นถิ่นอาศัยหากินสำหรับชีวิตป่าหลากหลายชนิด 

แม่น้ำปรับเปลี่ยนตอบสนองหมาป่า เพราะป่าฟื้นฟูขึ้นมายึดริมฝั่งน้ำ

มันจึงไม่ทลายลงบ่อยๆ เหมือนเดิม ลำน้ำเริ่มไหลตามร่องคงตัวมากขึ้น 

ผนวกกับการที่ฝูงกวางถูกไล่ล่าออกไปจากบางพื้นที่ 

พงพืชบนไหล่ทางฟื้นตัวขึ้นมาได้ หน้าดินก็ถูกกัดเซาะน้อยลง เพราะมีพืชยึดเอาไว้

แม่น้ำที่มีพุ่มไม้ข้างลำน้ำเกาะยึดที่ดินไว้

ด้วยประการฉะนี้ หมาป่าจำนวนน้อยนิดจึงไม่เพียงแต่แปรเปลี่ยนระบบนิเวศ

ในพื้นที่กว้างใหญ่ไพศาลของอุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตน 

หากยังรวมไปถึงกายภาพของภูมิประเทศนี้ด้วย