ดาหลา

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Etlingera elatior (Jack) R.M. Smith

ชื่อพ้อง : Phaeomeria magnifica, Nicolaia elatior

ชื่อสามัญ : ดาหลา

วงศ์ : Zingiberales

ชื่ออื่น ๆ : กาหลา, กะลา

ถิ่นกำเนิด : เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ลักษณะทางพฤษศาสตร์
ลำต้น ดาหลาเป็นพืชที่มีลักษณะคล้ายข่า มีลำต้นใต้ดินเรียกว่าเหง้า (rhizome) เหง้ามนี้จะเป็นบริเวณที่เกิดของหน่อดอกและหน่อต้น ดาหลา 1 ต้น สามารถให้หน่อใหม่ได้ประมาณ 7 หน่อ ในเวลา 1 ปี ส่วนลำต้นเหนือดินเป็นกาบใบที่โอบซ้อนกันแน่น เช่นเดียวกับพวกกล้วย ส่วนนี้คือลำต้นเทียม (pseudostem) ลำต้นเหนือดินสูง 2-3 เมตร มีสีเขียวเข้ม

ใบ มีรูปร่างยาวรี กลางใบกว้างแล้วค่อย ๆ เรียวไปหาปลายใบ และฐานใบ ใบไม่มีก้านใบ ผิวเกลี้ยงท้งด้านบนและด้านล่าง ใบยาว 30-80 เซ็นติเมตร กว้าง 10-15 เซนติเมตร ปลายใบแหลมฐานใบเรียวลาดเข้าหาก้านใบ เส้นกลางใบปรากฏชัดทางด้านล่างของใบ

ดอก ดอกดาหลาเป็นดอกช่อมีลักษณะดอกแบบ (head) ประกอบด้วยกลีบประดับ (Bracts) มี 2 ขนาด ส่วนโคนประกอบด้วยกลีบประดับขนาดใหญ่ มีความกว้างกลีบ 2-3 ซ.ม. จะมีสีแดงขลิบขาวเรียงซ้อนกันอยู่และจะบานออก ประมาณ 25-30 กลีบ และมีกลีบประดับขนาดเล็กอยู่ส่วนบนของช่อดอก ความกว้างกลีบประมาณ 1 ซ.ม. ซึ่งมีสีเดียวกับกลีบประดับขนาดใหญ่ กลีบประดับเล็กนี้จะหุบเข้าเรียงเป็นระดับมีประมาณ 300-330 กลีบ ภายในกลีบประดับขนาดใหญ่ที่บานออกจะมีดอกจนิงขนาดเล็กกลีบดอกสีแดง ซึ่งเป็นดอกสมบูรณ์เพศอยู่จำนวนมาก ดอกบานเต็มที่จะมีขนาดความกว้างดอกประมาณ 14-16 เซนติเมตร ความยาวช่อ 10-15 เซนติเมตร มีก้านช่อดอกยาว 30-150 เซนติเมตร ลักษณะก้านช่อดอกแข็งตรง ดอกจะออกตลอดปีแต่จะให้ดอกดกที่สุดในช่วงฤดูร้อน คือ เดือนมีนาคม - พฤษภาคม ดอกจะพัฒนามาจากหน่อดอกที่แทงออกมาจากเหง้าใต้ดินลักษณะของหน่อจะมีสีชมพู ที่ปลายหน่อ

ประโยชน์และสรรพคุณ:
ดอกดาหลามีรสเผ็ดร้อน มีสรรพคุณช่วยแก้ลมพิษ แก้โรคผิวหนัง ช่วยขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ เนื่องจากดอกดาหลามีกลิ่นหอมเฝื่อนๆ และอมเปรี้ยว จึงมักนิยมนำกลีบดอกไปยำ หรือจะนำดอกตูมและหน่ออ่อนต้มจิ้มน้ำพริกใส่แกงเผ็ดก็ได้
ยำดอกดาหลากับปลาสลิด
เครื่องปรุง

1. ดอกดาหลาแกะเป็นกลีบ 200 กรัม
2. ปลาสลิดแห้งแล่เฉพาะเนื้อและหั่นเป็นชิ้น 200 กรัม
3. กุ้งแห้งทอดกรอบ 20 กรัม
4. เมล็ดมะม่วงหิมพานต์ทอดกรอบ 50 กรัม
5. เมล็ดพริกไทยอ่อนทอดกรอบ 50 กรัม
6. ใบมะกรูดทอดกรอบ 5 ใบ
7. ส่วนผสมน้ำยำที่เตรียมไว้
8. หอมแดงเจียว กระเทียมเจียว และพริกขี้หนูแห้งทอดกรอบ สำหรับโรยหน้า
9. ผักสดสำหรับแต่ง
10. น้ำมันพืชสำหรับทอด

วิธีทำ

- ใส่น้ำมันพืชลงในกระทะ ตั้งไฟพอร้อน ใส่เนื้อปลาสลิดลงทอดจนสุกเหลืองจึงตักขึ้นพักไว้ให้สะเด็ดน้ำมัน

- เคล้าผสมดอกดาหลากับปลาสลิดทอดกรอบ พร้อมด้วยส่วนผสมที่เหลือและน้ำยำที่เตรียมไว้จนส่วนผสมเข้ากันดี จัดใส่จานสำหรับเสิร์ฟ โรยหน้าด้วยหอมแดงเจียว กระเทียมเจียว และพริกขี้หนูแห้งทอดกรอบรับประทานได้ทันที

ส่วนผสมน้ำยำ

1. น้ำมะนาว 4 ช้อนโต๊ะ
2. น้ำปลา 4 ช้อนโต๊ะ
3. น้ำตาลทราย 3 ช้อนโต๊ะ

- ผสมส่วนผสมทั้งหมดเข้าด้วยกัน คนจนน้ำตาลทรายละลายดี ชิมรสตามชอบ เตรียมไว้สำหรับเป็นน้ำยำ


แหล่งอ้างอิง : นิตยสารกุลสตรี "กุลสตรีข้างครัว"

สมุนไพรไทย - ภูมิปัญญาไทย

Create Date : 29 สิงหาคม 2550		6 comments
Last Update : 7 ตุลาคม 2553 7:20:42 น.
Counter : 3996 Pageviews.
Share Tweet