มายากับของจริง--พุทธทาสภกขุ (3) เรื่อง มายากับของจริง ภิกขุ พุทธทาส อินทปัญโญ บรรยายอบรมผู้ที่จะเป็นผู้พิพากษา ณ กระทรวงยุติธรรม 2 มกราคม 2504 (ต่อ) หรือว่าเงิน ทอง เพชร พลอยอย่างนี้ ที่ได้ถูกสมมุติว่าเงินว่าทอง ว่าเพชร ว่าพลอยนั้น มันเป็นเรื่องสมมุติภายนอก แท้จริงมันก็เป็นแร่ธาตุ เรียกอย่างนี้ง่ายกว่า เป็นแร่ธาตุอย่างใดอย่างหนึ่งเสมอกัน มันไม่มีความแตกต่างกันโดยความที่ว่ามันเป็นแร่ธาตุตามธรรมชาติ เราไม่มองดูเป็นเงิน เป็นทอง แต่ทีนี้มันมาเกิดเป็นเงินเป็นทอง เป็นเพชรขึ้นมาได้เพราะหลังจากถูกสมมุติ ที่นี้มันมีอะไรเสมอกันอีกอย่างหนึ่งก็คือค่า ความที่เป็นของมีค่าในทางใช้สอยตามที่สมมุตินั่นเอง คือว่ามีค่าในทางซื้อขาย ในทางเศรษฐกิจนี่ ถ้ามองดูในแง่ของทางเศรษฐกิจ นี่เราเห็นว่าเงินก็มีค่าอยู่ระดับหนึ่ง ทองก็มีค่าระดับหนึ่ง เพชรก็มีค่าอยู่ระดับหนึ่ง มันมีความเป็นของมีค่าเสมอกัน ถ้าไปมองดูที่ค่านี้แล้ว ก็จะเห็นแต่เพียงว่ามันมีค่าทั้งนั้น มีแต่ค่าเว้นแต่ว่ามากน้อยกว่ากัน เงิน ทอง เพชร พลอย ก็ไม่ต้องมี ชื่อว่าเงิน ทอง เพชร พลอย ก็หายไปอย่างนั้น เหลืออยู่แต่ความที่มันมีค่าหรือมีอำนาจในทางซื้อขายมากน้อยสูงต่ำกว่ากัน อย่างนี้เรียกว่าเรามองทะลุสิ่งที่สมมุติว่าเงินว่าทองว่าเพชรว่าพลอย ไปอยู่ที่ความเป็นธาตุอย่างหนึ่งบ้าง หรือไปอยู่ที่ความเป็นของมีค่าระดับใดระดับหนึ่งบ้างเท่านั้น นี้เรียกว่ามองทะลุสมมุติไปได้ ที่นี้เรื่องที่ว่ามียศมีศักดิ์ เป็นขุน เป็นหลวง เป็นพระ เป็นพระยา นั่นนี่ เป็นเศรษฐีเป็นขอทานหรืออะไร นี้ก็ทำนองเดียวกันอีก มันอยู่ตรงความสมมุติ การสมมุติที่ยึดถือว่าเป็นอย่างนั้นตามระเบียบของการสมมุติ; ถ้ามองดูโดยความเป็นคนก็เสมอกันโดยความเป็นคน, ถ้ามองดูโยความเป็นธาตุ ส่วนประกอบธาตุหนึ่ง ๆ ก็เสมอกันโดยความเป็นธาตุ ทีนี้มนุษย์เทวดา มาร พรหม สูงสุดขึ้นไปอะไรก็เหมือนกันอีก เลยทำให้มนุษย์ เทวดา มาร พรหม นี้ไม่แปลกกัน เพราะว่าเป็นสัตว์ที่ตกอยู่ใต้กองทุกข์เสมอกัน มีความเกิด แก่ เจ็บ ตาย อย่างเดียวกัน, ถูกแผดเผาอยู่ด้วยกิเลสอย่างใดอย่างหนึ่งอย่างเดียวกัน, แล้วก็ทนทุกข์อยู่ด้วยกัน แม้จะมองในทางต่ำเป็นสัตว์นรก สัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย อย่างนี้ก็ล้วนแต่เรื่องสมมุติ ความจริงมันก็เป็นสัตว์ที่ประกอบอยู่ด้วยขันธ์ ธาตุ อายตนะ แล้วก็กำลังอยู่ในสภาพอย่างใดอย่างหนึ่ง ซึ่งทำให้ถูกสมมุติอย่างนั้น แต่ถ้าว่าโดยที่แท้แล้วมีความหมายอย่างใดอย่างหนึ่งเสมอกันหมด เหมือนอย่างสัตว์นรกก็หมายถึงคนที่กำลังถูกทรมานได้รับการทนทรมานไม่เป็นอิสระ เพราะฉะนั้นรสชาติที่เป็นความหมายนั้นเอง ทำให้ได้ชื่อว่านรก จะเป็นนรกในชาตินี้ ในเรือนจำหรือในอะไรก็ได้ หรือจะเป็นนรกต่อเมื่อตายแล้วชาติหน้าก็ได้ถ้าหากมันจะมี แต่ว่าความหมายอันแท้จริงนั้น มันอยู่ตรงที่ว่าไม่เป็นอิสระและกำลังถูกทรมาน หรือถูกลงโทษอย่างใดอย่างหนึ่ง ทีนี้เปรต คำว่าเปรตอย่างนี้ เขาก็หมายถึงคนที่มีอิสระปล่อยให้เป็นไปตามอิสระ แต่ว่ามันมีโรคภัยไข้เจ็บ มีความอดอยาก มีเหตุการณ์อย่างอื่น ทั้ง ๆ ที่เขาปล่อยให้เป็นอิสระนั้นมันยังเป็นทุกข์ทรมานอย่างยิ่ง เพราะความเป็นโรคเพราะความมีข้อผูกพันอย่างอื่น ทั้ง ๆ ที่เขาปล่อยไม่ได้กักขัง เป็นอิสระ อย่างอสุรกาย ก็คือพวกที่ไม่แสดงตัวให้ปรากฏมีอาการที่เรียกว่า ผี อย่างนี้เพราะมีตัวไม่ปรากฏ แต่ก็เป็นสัตว์ต่ำกว่ามนุษย์มาก มีความลำบากอยู่ตามประสาของสัตว์ประเภทนั้น ที่นี้ สัตว์เดรัจฉาน ก็หมายความว่า มันยังเป็นสัตว์ที่ต่ำกว่ามนุษย์มาก ทั้ง ๆ ที่หลักเกณฑ์ในการมีชีวิตหรือความคิดความนึกอะไรต่าง ๆ นี้เป็นอย่างเดียวกัน แต่ว่ามันต่ำกว่ากันมาก ความแตกต่างเหล่านี้เท่านั้น ที่เป็นเหตุให้ถูกบัญญัติ หรือถูกสมมุติว่า เป็นสัตว์มนุษย์ สัตว์นรก สัตว์เดรัจฉาน เป็นเปรต เป็นอสุรกาย ทีนี้ในทางสูงก็เหมือนกัน เป็นมนุษย์ตรงกลางแล้ว เป็นเทวดา เป็นพรหม เป็นมาร เป็นอะไรอย่างนี้สูงขึ้นไปอีก ขอให้เข้าใจคำว่ามารด้วย คำว่า "มาร" นั้นเป็นชื่อของเทวดาประเภทหนึ่ง ไม่ใช่ต่ำมาอยู่ในกลุ่มนรก เปรต เดรัจฉาน อสุรกายนี้ไม่ใช่ คำว่ามารนี่เป็นชื่อของเทวดาชั้นสูงสุดในพวกที่เสวยกามคุณ เช่นเทวดาพวกที่เสวยกามคุณนี้แบ่งเป็น 6 ชั้น แล้วพวกที่เรียกว่ามารนั้น อยู่ชั้นสูงสุดเลย ชั้นเหนือสุดเลย เหนือขึ้นไปจากนั้นอีกเป็นพรหมไปแล้ว ไม่ใช่เป็นเทวดาแล้วอย่างนี้เป็นต้น นี่บัญญัติมารเท่าที่ความเป็นเทวดาชั้นสูงสุดนั้น เพราะว่าความอิ่มเอิบด้วยกามคุณในขั้นนั้นมันผูกพันจิตใจมากที่สุด คือเล่าให้ฟังย่อ ๆ อย่างนี้ก็แล้วกันว่า ที่ว่าเทวดาเสวยกามคุณมี 6 ชั้น มันเป็นชั้นสูงสุดของเรื่องเสวยกามคุณ และเทวดาพวกนี้ถูกจัดเป็นพวกมาร ที่เราได้ยินในพุทธประวัติว่า มารมารังควานพระพุทธเจ้าเมื่อวันจะตรัสรู้ หรือหลังจากตรัสรู้แลเวก็ยังมาบ่อย ๆ นี่...คำว่ามารหมายอย่างนั้น มันก็หมายถึงความรู้สึกอย่างรุนแรงในทางเสวยความสุขอย่างโลกนั้น..คือมาร แต่มาถูกบัญญัติให้ว่าเป็นเทวดามีรูปร่างสวยงามอยู่สวรรค์ชั้นปรนิมมิตสวัตตีทำนองนี้ ถ้าเราเข้าใจคำเหล่านี้ให้ถูกแล้วจะช่วยได้มาก ไม่ใช่ว่ามารแล้วก็จะเป็นสัตว์ หน้าตาอย่างกับยักษ์ดุร้ายกินคน เหมือนอย่างที่เราได้ยินในเรื่องนิยายอย่างเก่า ๆ อย่างนั้น คำว่ามารในทางพุทธศาสนานั้น ถ้าพูดเป็น "ปุคคลาธิษฐาน" ก็จะหมายถึงคนที่สวยที่สุด ที่จะสนุกสนานเพลิดเพลินในทางกามคุณที่สุด แม้แต่รูปร่างก็สวย แม้แต่วาจาก็ไพเราะอะไรอย่างนี้ คือว่ายั่วยวนไปทั้งหมดเลย อย่างนี้เรียกว่ามาร นี่อย่างปุคคลาธิษฐาน ถ้าพูดอย่างธรรมาธิษฐาน คำว่ามารหมายถึงกิเลส คือความติดพันอยู่ในกามสุขอย่างยิ่ง อย่างชั้นสูงสุด ยอดสุดของกามสุข อยากจะให้นึกเปรียบเทียบกว้างออกไปอีกนิดหนึ่งว่า อย่างพวกซาตานของคริสเตียนอย่างนี้บางคนมาเขียนรูปซาตานเป็นยักษ์น่าเกลียด มีเขา,มีอาวุธ มีอะไรนั้น พวกคริสเตียนที่เขารู้เรื่องดีเขาพูดว่า ถ้าเขียนรูปของซาตานแล้ว จะต้องเขียนให้มันสวยที่สุด ให้มันฉลาดที่สุดให้มันงดงามที่สุดเก่งที่สุดอะไรทำนองนี้มากกว่าเพราะมันเป็นที่ตั้งของกาม ความติด ฉะนั้นรวมความแล้ว ให้รู้จักคำว่าสมมุติ ที่เขาใช้ครอบเข้ากับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ตามความหมายของคนสามัญหรือสัตว์สามัญ ชาวบ้านทั่วไปนั่นแหละ (มีต่อ)   Create Date : 19 มกราคม 2549 7 comments Last Update : 20 มกราคม 2549 12:32:01 น. Counter : 825 Pageviews. Share Tweet

sawat d ja   โดย: erol 19 มกราคม 2549 18:39:50 น.

จะพูดตรงไปมั้ย ว่า จุไม่อ่านงานของท่านพุทธทาส พระธรรมทาสก็ไม่อ่าน อธิบายไม่ได้ค่ะ ว่าเพราะอะไร   โดย: ju (กระจ้อน ) 19 มกราคม 2549 20:13:22 น.

สวัสดีครับคุณเจ้า ............... สวัสดีครับคุณจุ น่าจะเป็นภาษาที่อ่านยากและไม่ชวนติดตาม รู้สึกอย่างนั้นเหมือนกัน ช่วงหลังก็พยายามทำความเข้าใจ จริงๆ ชอบกลอนที่ท่านแต่งมากกว่า ดูจะสื่อสารได้ดีกว่าครับ   โดย: คนเดินดินฯ 19 มกราคม 2549 20:52:07 น.

มาชวนไปลงชื่อในGuest BooK ค่ะ วันศุกร์อีกแล้วพี่   โดย: erol 20 มกราคม 2549 11:09:10 น.

พี่ๆๆๆ ไปฟังเพลงบล๊อกดาวเร็ว รับรอง รุ่นเก่าๆ แบบพี่ ต้องยังไม่เคยได้ยิน อิอิ...หน้าบึ้งเปล่านี่   โดย: ประกายดาว 20 มกราคม 2549 11:54:03 น.

ไม่ใช่ภาษาที่อ่านยากหรอกค่ะ ของท่านพุทธทาส มีบางอย่างขัดแย้งกับสิ่งที่รู้มาเดิมๆ เลยงงๆ กับที่ท่านสื่อสาร อ่านแล้วมันมีคำถามเต็มไปหมด ยิ่งอ่านก็ยิ่งปวดหัว เพราะจะต้องหาเล่มนั้น เล่มนี้มาเทียบมาเคียงอยู่บ่อยๆ หลังๆ ไม่ไหว ถ้าอ่านแล้วมีคำถาม ไม่อ่านดีกว่า...เพราะเครียดหนักกว่าเดิม ไปอ่านนิยาย การ์ตูนดีกว่า คลายเครียดและผ่อนคลายเหมือนกัน อีกอย่าง สำหรับหนังสือธรรมะ มันยากที่จะเชื่อ จนกว่า คุณจะได้ปฏิบัติเอง   โดย: ju (กระจ้อน ) 20 มกราคม 2549 12:47:27 น.

คุณเจ้าไปตอบแล้วนะ วันนี้ไม่แน่ว่าง ๆ อาจจะไปนะ ไปไหม? ............................... น้องดาว--วันนี้ลมอะไรหอบมา ไปตอบไว้แล้วนะ เขียนยาว ๆ อีกตามเคย ................................ คุณจุ--จริง ๆก็ไม่ได้รู้ลึกมากหรอกนะครับ ช่วงเรียนมหา,ลัยก็เคยลงเรียนปรัชญาพุทธมาบ้างนะครับ หลักพื้น ๆ-->ปฏิจจสมุปบาทนี่เป็นวิทยาศาสตร์มากเลยนะครับ ลองอ่านใน "แก่นพุทธศาสตร์"ของพุทธทาสภิกขุ หรือ "พุทธธรรม"ของพระเทพเวทีดูก็ได้ ปรัชญาพุทธนั้นมันครอบคลุมเกือบจะทุก ๆ ด้านของชีวิตเลยนะครับตั้งแต่ความเชื่อ,วิถีชีวิต,หลักปฏิบัติ บางทีท่ามกลางความสับสนวุ่นวายของโลกใบนี้การมีหลักยึดในการดำเนินชีวิตบ้าง ก็น่าจะทำให้ชีวิตนั้นไม่ทุกข์มากจนเกินไปครับ   โดย: คนเดินดินฯ 20 มกราคม 2549 13:57:40 น.