โดยเฉพาะที่ต้องรีบปฏิเสธเสียแต่ต้น  ไม่ให้เอามาปนกับนิพพาน  ก็คือ  ภาวะน้อมดิ่งดื่มด่ำเข้าไปรวมหรือกลมกลืนเข้ากับบรมสภาวะอย่างหนึ่งอย่างใดนั้น  ชนิดที่กลายเป็นว่าจิตเลิกกำหนดอารมณ์  ปล่อยความรู้ให้หลุดหายไป  เกิดเป็นประสบการณ์แห่งความเคลิบเคลิ้มเลือนลืมตัวตน  กลืนหายเข้าไปในภาวะเคลิบเคลิ้มดื่มด่ำนั้น  ทั้งนี้  เพราะว่า  แม้เพียงในภาวะแห่งฌานที่ปฏิบัติถูกต้อง  เมื่อจิตเป็นสมาธิแน่วแน่แล้ว  จิตแนบสนิทกับอารมณ์หนึ่งเดียว  สติยิ่งจับอารมณ์ชัดเจน  ทำให้จิตเหมาะที่จะใช้งานได้ดียิ่งขึ้น  ไม่ใช่เป็นจิตที่เคลิบเคลิ้มเลือนหายหมดความรู้สึก  ไม่ใช่อย่างที่ฝรั่งเรียกว่า Trance
 
   เฉพาะอย่างยิ่ง  ฌานที่ ๔  มีคำแสดงลักษณะที่มีสติชัดเจนว่า "อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธิํ  จตุตฺถํ  ฌานํ"   แปลว่า  จตุตถฌานอันมีอุเบกขาเป็นเครื่องให้สติบริสุทธิ์  และคำสรุปท้ายฌาน ๔  เมื่อใช้เพื่อบรรลุวิชชา จะมีว่า  "เมื่อจิตเป็นสมาธิ  บริสุทธิ์  ผ่องใส  ไร้มลทิน  ปราศจากสิ่งมัวหมอง นุ่มนวล ควรแก่การงาน  ตั้งมั่น ไม่หวั่นไหว  อย่างนี้แล้ว  จึงน้อมจิตนั้นไป  (นำเอาจิตไปใช้)  เพื่อ..."  (เช่น ที.สี.9/132/102 และดาษดื่นในพระไตรปิฎกเกือบทุกเล่ม  ฯลฯ) 
 
   อย่างไรก็ตาม    มีหลักกลางๆที่สามารถใช้วินิจฉัยได้อย่างกว้างๆทั่วๆไปสำหรับคำถามประเภทที่กล่าวข้างต้นนั้นว่า  ไม่ว่าจะเป็นภาวะจิตที่ดื่มด่ำลึกซึ้งเข้าถึงสิ่งสูงเลิศเพียงใดก็ตาม   หรือจะเป็นการกลมกลืนรวมเข้ากับอะไรหรือไม่ก็ตาม  ความสำคัญอยู่ที่ว่า  ตราบใดยังมิได้ทำลายอาสวะ  คือเชื้อกิเลสภายใน  ให้หมดสิ้นไปด้วยปัญญาที่รู้เข้าใจสังขาร คือโลกและชีวิตที่เป็นอยู่อย่างปกติธรรมดานี้    ตามความเป็นจริง  คือ  ยังไม่บรรลุปัญญาวิมุตติ    ตราบนั้นก็ยังไม่อาจเรียกได้ว่าเป็นการบรรลุนิพพาน    การเข้าถึงภาวะดื่มด่ำลึกซึ้งนั้น   ก็จะวนเวียนอยู่เพียงในขอบเขตของผลสำเร็จทางด้านพลังจิต  หรือทางด้านสมาธิ  และความหลุดพ้นจากอำนาจครอบงำของกิเลส  ก็จะยังคงเป็นเพียงภาวะที่กิเลสถูกข่มหรือถูกทับไว้  ให้สงบราบคาบไปชั่วคราว  ซึ่งจะยาวนานเพียงใด   ก็แล้วแต่ความแรงและความมั่นคงของพลังจิตที่น้อมดิ่งไปนั้น


- เรื่องความเข่าใจสับสนเกี่ยวกับอนัตตา และนิพพาน  จบ


ตอน ๔: ชีวิต ควรให้เป็นอย่างไร

ประเภทและระดับแห่งนิพพานและผู้บรรลุนิพพาน จบ

 

Create Date : 10 ธันวาคม 2565		0 comments
Last Update : 11 ธันวาคม 2565 7:16:45 น.
Counter : 143 Pageviews.
Share Tweet