ต่อ       คนดี  มีปัญญา ที่เรียกว่าบัณฑิต หรือสัตบุรุษ  นี้ เมื่อใครไปเสวนาคบหา หรือเมื่อเขาเองทำหน้าที่เผยแพร่ความรู้ หรือความดีงามแก่ผู้อื่น  ชักจูงให้ผู้อื่นมีความรู้ความเห็นถูกต้อง หรือให้มีศรัทธาที่จะถือตามอย่างตน อย่างใดอย่างหนึ่ง จะโดยการสั่งสอน การแนะนำ หรือกระจายความรู้ความเข้าใจนั้นออกไปทางหนึ่งทางใดก็ตาม ด้วยความปรารถนาดี ด้วยความเมตตากรุณา ก่อให้เกิดสัมมาทิฏฐิ และการประพฤติดีปฏิบัติชอบขึ้น ก็เรียกว่า เป็นกัลยาณมิตร      กัลยาณมิตร  ในแง่ที่เป็นผู้ซึ่งคนอื่นควรเข้าไปคบหาเสวนา นอกจากจะกำหนดด้วยคุณสมบัติต่างๆ เท่าที่ได้กล่าวมาแล้ว อาจพิจารณาจากคุณธรรมหลักเพียง ๔ หรือ ๕ ประการ ที่ท่านกล่าวไว้ในความหมายของกัลยาณมิตตตา      กัลยาณมิตตตา คือ ความมีกัลยาณมิตรนั้น ท่านแสดงความหมายว่า ได้แก่ การเสวนา สังเสวนา คบหา ภักดี มีจิตฝักใฝ่โน้มไปหาบุคคลที่มีศรัทธา มีศีล มีสุตะ คือเป็นพหูสูต มีจาคะ และมีปัญญา      ในบรรดาคุณธรรม ๕ อย่างนี้ บางแห่งท่านแสดงไว้เพียง ๔ เว้นสุตะ แสดงว่า สุตะมีความจำเป็นน้อยกว่าข้ออื่นอีก ๔ ข้อ และท่านขยายความเชิงแนะนำว่า เมื่อไปอยู่ในถิ่นใดก็ตาม ก็เข้าสนิทสนม สนทนา ปราศรัย ถกถ้อยปรึกษากับผู้ประกอบด้วยศรัทธา ผู้ประกอบด้วยศีล ผู้ประกอบด้วยจาคะ ผู้ประกอบด้วยปัญญา ศึกษาเยี่ยงอย่างศรัทธา ศีล จาคะ และปัญญา ของคนที่มีคุณสมบัติอย่างนั้นๆ  (ดู องฺ.อฏฺฐก.23/144/290)      ส่วนกัลยาณมิตร  ในแง่ทำหน้าที่ต่อผู้อื่น  สมควรมีคุณสมบัติพิเศษจำเพาะสำหรับการทำหน้าที่นั้นอีกส่วนหนึ่ง  โดยเฉพาะคุณสมบัติพื้นฐาน  ที่เรียกว่า กัลยาณมิตรธรรม ๗ ประการ ดังนี้   (องฺ.สตฺตก.23/34/33 ฯลฯ)         ๑. ปิโย  น่ารัก ด้วยมีเมตตา เป็นที่สบายจิตสนิทใจ ชวนให้อยากเข้าไปหา         ๒. ครุ   น่าเคารพ   ด้วยความประพฤติหนักแน่นเป็นที่พึ่งอาศัยได้ ให้รู้สึกอบอุ่นใจ         ๓. ภาวนีโย   น่าเจริญใจ ด้วยความเป็นผู้ฝึกฝนปรับปรุงตน ควรเอาอย่าง ให้ระลึกและเอ่ยอ้างด้วยซาบซึ้งภูมิใจ         ๔. วัตตา   รู้จักพูดให้ได้ผล รู้จักชี้แจงแนะนำ เป็นที่ปรึกษาที่ดี         ๕. วจนักขโม*   อดทนต่อถ้อยคำ  พร้อมที่จะรับฟังคำปรึกษาซักถาม ตลอดจนคำเสนอแนะวิพากษ์วิจารณ์         ๖. คัมภีรัญจะ กถัง กัตตา   แถลงเรื่องล้ำลึกได้ สามารถอธิบายเรื่องยุ่งยากซับซ้อนให้เข้าใจและสอนให้เรียนรู้เรื่องราวที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นไป         ๗. โน จัฏฺฐาเน นิโยชะเย  ไม่ชักนำในอฐาน คือ ไม่ชักจูงไปในทางเสื่อมเสียหรือเรื่องเหลวไหลไม่สมควร   พุทธพจน์ต่อไปนี้ แม้จะมิได้ระบุลงไปว่าเป็นข้อกำหนดคุณสมบัติของกัลยาณมิตรโดยตรง แต่ก็ควรถือว่า เป็นคุณสมบัติประกอบของกัลยาณมิตรได้       "ภิกษุทั้งหลาย  ภิกษุประกอบด้วยธรรม  ๖ ประการ ย่อมเป็นผู้สามารถที่จะปฏิบัติเพื่อประโยชน์เกื้อกูล ทั้งแก่ตน และแก่ผู้อื่น ธรรม ๖ ประการนั้นเป็นไฉน กล่าวคือ ภิกษุ         ๑) เป็นผู้มีความเข้าใจรวดเร็วในกุศลธรรมทั้งหลาย         ๒) เป็นผู้ทรงจำธรรมที่สดับแล้วได้         ๓) เป็นผู้พิจารณาความหมายใจความของธรรมที่ทรงจำไว้ได้         ๔) เข้าใจความหมาย  (อรรถ)  เข้าใจหลัก  (ธรรม)  ดีแล้ว ปฏิบัติธรรมถูกหลัก*         ๕) เป็นผู้มีวาจางาม  กล่าวกัลยาณพจน์  ประกอบด้วยถ้อยคำอย่างชาวเมือง  สละสลวยฉะฉาน  ทำให้รู้เนื้อความจะแจ้ง         ๖) เป็นผู้สามารถแสดงธรรมชนิดที่ชี้ให้ชัด  ชวนให้ปฏิบัติ  เร้าให้กล้า  ปลุกให้ร่าเริงได้ แก่เพื่อนพรหมจารีทั้งหลาย   (องฺ.อฏฺฐก. 23/152/305 ฯลฯ)  ............. * คุณสมบัติข้อ  วจนักขโม นี้ ในบาลีท่านหมายถึง คนที่อดทนต่อคำพูดของผู้อื่น คือรับฟังคำตำหนิวิพากษ์วิจารณ์ได้ และพร้อมที่จะแก้ไขปรับปรุงตน ในบาลี ยกย่องพระสารีบุตรเป็นตัวอย่างของผู้มีคุณสมบัติข้อนี้ ่ และพระอรรถกถาจารย์ยกเรื่องมาเล่าไว้ ว่าบางคนให้โอวาทแก่คนอื่นได้ แต่พอถูกเขาว่ากล่าวเอาบ้าง ก็โกรธ แต่พระสารีบุตร ท่านทั้งให้โอวาทแก่ผู้อื่น และเมื่อตนเองถูกว่ากล่าว ก็รับด้วยเศียรเกล้า มีเรื่องเล่าว่า วันหนึ่ง สามเณรอายุ ๗ ขวบ บอกกะพระสารีบุตรว่า ท่านนุ่งสบงปล่อยชายหย่อนยานไป ท่านก็รับฟังด้วยดี และไปนุ่งใหม่ให้เรียบร้อย * ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน = ปฏิบัติธรรมข้อย่อยคล้อยแก่ธรรมหลักใหญ่ คือปฏิบัติธรรมถูกตามหลักการ และความมุ่งหมายของธรรมนั้นๆ   Create Date : 04 กรกฎาคม 2567 Last Update : 4 กรกฎาคม 2567 22:04:27 น. 0 comments Counter : 541 Pageviews. Share Tweet

ผู้โหวตบล็อกนี้...

คุณหอมกร