BlogGang.com : : sirivinit : ปางพระประทานพร (1) - เสฐียรพงษ์ วรรณปก

ปางพระประทานพร (1) - เสฐียรพงษ์ วรรณปก

ฟ้าสางเมื่อใกล้ค่ำ
เสฐียรพงษ์ วรรณปก

คําว่า "ประทานพร" คือให้พร พร ในความหมายเดิมแปลว่า "เลือก" สิ่งที่เลือกแล้ว ถือว่าเป็นสิ่งที่ประเสริฐ เพราะฉะนั้น พร มักใช้ในความหมายว่า ประเสริฐ ให้พร ก็คือให้สิ่งที่ประเสริฐ

แต่คำว่า ประทานพร ที่ใช้กับพระพุทธเจ้า นั้น มักจะหมายถึง ให้ตามที่มีคนขอ ในพุทธกาลมีเรื่องสำคัญๆ ที่พระพุทธองค์ทรงให้ตามที่มีคนขอใหญ่ๆ อยู่ 3 ครั้งคือ

1.พระอานนท์ทูลขอ ก่อนจะรับตำแหน่งพุทธอุปัฏฐาก ประทานให้

2.หมอชีวกโกมารภัจจ์ ทูลขอให้ทรงรับผ้าสำเร็จรูปแทนผ้าบังสุกุล ก็ประทานให้

3.นางวิสาขาทูลขอ 8 ข้อ ก็ประทานให้

ปางประทานพร หมายเอาเฉพาะพรที่ประทานแก่นางวิสาขา แต่เพื่อประดับสติปัญญาของเล่าพร ที่ประทานแก่สองท่านข้างต้นก่อน แม้ว่าจะเคยเขียนไว้ในที่อื่นแล้วก็ตาม ที่นี่ยังไม่เขียนก็ขอเขียนซ้ำ คงไม่ว่ากัน (ถึงว่าก็เขียน)

เรื่องแรก ก่อนที่พระอานนท์รับตำแหน่งพุทธอุปัฏฐากประจำนั้น พระพุทธเจ้าไม่มีใครคอยปรนนิบัติรับใช้ถาวร พระสาวกผลัดเปลี่ยนกันมาถวายการปรนนิบัติ

พระเมฆิยะบ้าง พระอุปวาณะบ้าง ใครต่อใครอีกบ้างจำไม่ได้ ว่ากันว่าจากวันตรัสรู้จนกระทั่งประมาณ 25 ปี อันเป็นปฐมโพธิกาล

พระสงฆ์เห็นว่า พระพุทธองค์ต้องมีพระอุปัฏฐาก คอยถวายความสะดวก ดูแลเป็นประจำ จึงปรึกษากันว่าจะให้ใครเป็นดี พระเถระหลายรูปเสนอตนเพื่อรับหน้าที่นี้

แต่เมื่อกราบทูลพระพุทธองค์ พระพุทธองค์ทรงประทับดุษณีภาพ คือนิ่ง ไม่ตรัสรับหรือไม่รับ พระสงฆ์จึงคิดว่าพระพุทธองค์คงจักทรงมีพุทธประสงค์ให้พระอานนท์พุทธอนุชารับหน้าที่นี้กระมัง

จึงถาม พระอานนท์ว่า "พระคุณเจ้า อานนท์ ท่านไม่เสนอตัวเป็นพุทธอุปัฏฐากหรือ"

พระอานนท์กล่าวว่า ถ้าพระพุทธเจ้าทรงมีพุทธประสงค์เช่นนั้น ก็จักตรัสบอกเอง ในทำนองว่า ถ้าเสนอตัวก็จะถูกหาว่าอยากได้หน้า ยิ่งถ้าพระพุทธองค์ทรงรับยิ่งทำให้เห็นว่า แน่ล่ะสิ "พี่น้องกัน" ก็ต้องเลือกกันเอง

เมื่อพระสงฆ์กราบทูลถ้อยคำพระอานนท์ให้ทรงทราบ พระพุทธองค์ตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย อานนท์จักรู้หน้าที่ที่พึงปฏิบัติต่อตถาคตเอง เท่ากับตรัสเป็นนัยว่า พระองค์ทรงมีพระพุทธประสงค์จะให้พระอานนท์เป็นพุทธอุปัฏฐาก

พระสงฆ์จึงไปอ้อนวอนพระอานนท์ พระอานนท์จึง "ขอพร 8 ประการ" ก่อนเข้ารับหน้าที่อันแบ่งเป็นฝ่าย "อย่า 4" กับ ฝ่าย "ให้ 4" ดังนี้

1.อย่าให้ประทานจีวรอันประณีตแก่ท่าน

2.อย่าประทานบิณฑบาตอันประณีตแก่ท่าน

3.อย่าให้ท่านอยู่ในพระคันธกุฎีของพระพุทธเจ้า

4.อย่านำท่านไปกิจนิมนต์

5.ให้เสด็จไปในกิจนิมนต์ที่ท่านรับไว้ให้

6.ให้นำผู้เข้าเฝ้าที่มาแต่ไกลได้เฝ้าทันที

7.ให้ได้ตามไปฟังเทศน์ที่ทรงแสดงทุกครั้ง

8.ให้ทรงแสดงธรรมให้ฟังซ้ำ เมื่อไม่สามารถโดยเสด็จไปในที่ที่ทรงแสดง

4 ข้อแรก ท่านขอไว้เพื่อป้องกันครหา ว่ารับตำแหน่งพุทธอุปัฏฐากเพราะเห็นแก่อามิสป้องกันไว้ก่อน เพราะคนชอบมองในแง่ร้ายมีอยู่ทุกยุคทุกสมัย นับเป็นความรอบคอบของพระอานนท์

4 ข้อต่อมา เพื่อแสดงว่า ถ้าไม่สามารถให้พระพุทธองค์ทรงอนุเคราะห์แม้ในเรื่องอย่างนี้ การทำหน้าที่พุทธอุปัฏฐากก็ไม่เกิดประโยชน์อะไร พูดง่ายๆ ว่า เป็นหรือไม่เป็นก็ไม่ต่างอะไร

ถ้าเป็นแล้วต้องทำหน้าที่ให้ดีมีประสิทธิภาพ ว่าอย่างนั้นเถอะ ส่วนข้อสุดท้าย เพื่อป้องกันครหา อาจมีบางคนมาถามว่า พระสูตรนี้ๆ ทรงแสดงแก่ใครที่ไหน

ถ้าตอบว่าไม่ทราบ จะถูกต่อว่าว่าอยู่ใกล้ชิดกับพระพุทธองค์ยังไม่รู้เรื่องอีก จะเป็นที่เสื่อมพระเกียรติไปถึงพระพุทธองค์ด้วย

นี้คือ พรที่พระอานนท์ทูลขอ ก่อนรับหน้าที่พุทธอุปัฏฐาก

ส่วนหมอชีวกโกมารภัจจ์นั้น ประวัติเคยเขียนแล้วหลายครั้งหลายครา ต่างกรรมต่างวาระ วันนี้มีเหตุต้องเขียนอีก เอาย่อๆ ก็แล้วกัน

ท่านเป็นบุตรนางสาลวดี นางนครโสเภณีแห่งเมืองราชคฤห์ ถูกมารดานำไปทิ้งไว้ใกล้ประตูพระราชวัง เจ้าชายอภัยทรงนำไปเลี้ยงเป็นโอรสบุญธรรม

ต่อมาได้ไปศึกษาวิชาแพทย์แผนโบราณ จากอาจารย์ทิศาปราโมกข์ เมืองตักสิลา กลับมาได้เป็นแพทย์หลวงประจำราชสำนักเมืองราชคฤห์ และเป็นนายแพทย์ประจำพระพุทธองค์

หลังจากได้ถวายการรักษาพระเจ้าจัณฑปัชโชต เมืองอุชเชนี แคว้นอวันตีหายแล้ว พระเจ้าจัณฑปัชโชตพระราชทานผ้ากัมพลอย่างดีมาให้สองผืน

จึงนำไปถวายพระพุทธเจ้า พระพุทธองค์ทรงปฏิเสธในตอนแรก เพราะไม่ทรงอนุญาตให้พระสาวกรับ "คหบดีจีวร" (ผ้าสำเร็จรูปที่ชาวบ้านถวาย) ทรงบัญญัติให้ใช้ผ้า "บังสุกุลจีวร" (หาเศษผ้ามาเย็บทำจีวรเอง)

หมอชีวกได้ทูลขอพร ขอให้ทรงรับไว้เถอะ และให้ทรงมีพระกรุณาอนุญาตให้เหล่าสาวกรับด้วย เพราะการแสวงหาผ้าบังสุกุลจีวรนั้นนับวันจะลำบากมากขึ้นทุกที สำหรับพระภิกษุสงฆ์ พระพุทธองค์จึงทรงรับและทรงอนุญาต "คหบดีจีวร" มาแต่บัดนั้น

สรุปว่า พร ที่หมอชีวกทูลขอ ได้รับประทานให้ตามประสงค์แล้ว

ส่วน พร ที่ประทานผู้ทูลขอ อันเป็นต้นเหตุให้สร้างพระพุทธรูปปางประทานพรนั้น เป็นอย่างไร เอาไว้ คราวหน้า คราวนี้ขอเกริ่นหน้าธรรมาสน์แค่นี้ก่อน

หน้า 27

ขอบคุณ ข่าวสดออนไลน์
ฟ้าสางเมื่อใกล้ค่ำ
ศ.เสฐียรพงษ์ วรรณปก

ภุมวารสิริสวัสดิ์ค่ะ

Create Date : 05 มกราคม 2559

Last Update : 5 มกราคม 2559 13:21:41 น.

0 comments

Counter : 799 Pageviews.