|
|
อาการซึมเศร้า...รักษาได้
ปัญหาโรคซึมเศร้า
เป็นปัญหาที่ตัวผู้ป่วยเองไม่ได้ต้องการให้เกิดขึ้น
แต่ด้วยเหตุปัจจัยบางประการ หรือหลายประการที่มีความสำคัญต่อตัวผู้ป่วย
อาจเป็นบ่อเกิดของปัญหาอาการซึมเศร้าได้
การวินิจฉัยอาการซึมเศร้าของแพทย์ เริ่มต้นจากการพูดคุย
การซักถามประวัติถึงอาการทางจิตเวชอื่นที่เคยเกิดขึ้น โรคทางร่างกายหลายโรค
และยาบางชนิด อาจเป็นสาเหตุของการเกิดโรคซึมเศร้าได้
การวินิจฉัยจึงเป็นเรื่องละเอียดอ่อน
ที่สำคัญแพทย์ที่ทำการตรวจต้องอาศัยทักษะในการวินิจฉัยอยู่พอสมควร
ส่วนขั้นตอนในการวินิจฉัยโดยทั่วไป เริ่ม ต้นจาก
การถามอาการหรือการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น
โดยเริ่มตั้งแต่เริ่มมีอาการครั้งแรกไล่มาตามลำดับจนปัจจุบัน
ยิ่งผู้ป่วยเล่าอาการต่าง ๆ ที่มีได้อย่างละเอียด
เล่าปัญหาที่เกิดขึ้นได้มากเท่าไร
แพทย์ก็จะยิ่งเข้าใจผู้ป่วยมากขึ้นเท่านั้น
การซักถามในขั้นตอนนี้นอกจากเพื่อดูว่าผู้ป่วยเป็นโรคซึมเศร้าได้หรือไม่
แล้ว ยังเพื่อพิจารณาว่าผู้ป่วยอาจเป็นโรคทางจิตเวชอื่น ๆ
ที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับอาการเหล่านี้หรือไม่
ในกรณีที่สงสัยว่าผู้ป่วยอาจมีโรคทางร่างกายอื่น ๆ
ที่อาจเป็นสาเหตุของอาการต่าง ๆ
ที่พบแพทย์อาจซักประวัติเพิ่มเติมจากญาติหรือผู้ใกล้ชิด
เพื่อที่จะได้ทราบเรื่องราวหรืออาการต่าง ๆ ได้ชัดเจนขึ้น
เพราะคนรอบข้างอาจสังเกตเห็นอะไรได้ชัดเจนกว่าตัวผู้ที่มีอาการเอง
ด้านการรักษา หากได้รับการรักษาผู้ที่เป็นจะอาการดีขึ้นมาก อาการซึมเศร้า
ร้องไห้บ่อย ๆ หรือรู้สึกท้อแท้หมดกำลังใจ
จะกลับมาดีขึ้นจนผู้ที่เป็นบางคนบอกว่าไม่เข้าใจว่าตอนนั้นทำไมจึงรู้สึก
เศร้าไปได้ถึงขนาดนั้น
ยิ่งหากมารับการรักษาเร็วเท่าไรก็ยิ่งจะอาการดีขึ้นเร็วเท่านั้น
การรักษาที่สำคัญ คือการรักษาด้วยยาแก้เศร้า โดยเฉพาะในรายที่มีอาการมาก
ส่วนในรายที่มีอาการไม่มาก
แพทย์อาจรักษาด้วยการช่วยเหลือชี้แนะการมองปัญหาต่าง ๆ ในมุมมองใหม่
แนวทางในการปรับตัวหรือการหาสิ่งที่ช่วยทำให้จิตใจผ่อนคลายความทุกข์ใจลง
ร่วมกับการให้ยาแก้เศร้าหรือยาคลายกังวลเสริมในช่วงที่เห็นว่าจำเป็น
วิธีการรักษา ประกอบไปด้วย 2 ส่วนหลักคือ
1. การรักษาด้วยยา การใช้ยาแก้เศร้า
เพื่อไปปรับสมดุลสารเคมีในสมองเป็นสิ่งจำเป็นอย่างมาก
ยาแก้เศร้าช่วยบรรเทาอาการเศร้า เมื่อทานยาจนรู้สึกดีขึ้นแล้ว
ควรทานยาต่อไปอีก 6-12 เดือน เพื่อป้องกันอาการกลับมาเป็นซ้ำ
และแม้จะรู้สึกสบายดีก็ยังต้องกินยาตามแพทย์สั่งอย่างต่อเนื่อง
ทั้งนี้เนื่องจากผู้ที่เคยป่วยเป็นโรคซึมเศร้ามักจะกลับมาป่วยซ้ำหรืออาจมี
อาการกำเริบซ้ำได้
2. การรักษาทางจิตใจ มีวิธีรักษาทางจิตใจอยู่หลายรูปแบบ
ในการช่วยเหลือผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ซึ่งอาจเป็นการพูดคุยกับจิตแพทย์
อันจะช่วยให้ผู้ป่วยเกิดความเข้าใจตนเอง สาเหตุที่ทำให้ตนเองเป็นทุกข์
ซึมเศร้า เข้าใจปัญหาและนำไปสู่การแก้ไขปัญหาได้อย่างเหมาะสมในที่สุด
วิธีการที่พบว่าสามารถรักษาโรคซึมเศร้าได้ดี มีดังนี้
การรักษาแบบปรับความคิดและพฤติกรรม
เชื่อว่าอาการของผู้ป่วยมีสาเหตุจากการมีแนวคิดที่ไม่ตรงตามความเป็นจริง
เพราะบ่อยครั้งที่ทุกข์เพราะความคิดของตัวเอง เช่น มองตนเองในแง่ลบ
มองสิ่งต่าง ๆ ในแง่ลบ
การรักษาจึงมุ่งแก้ไขแนวคิดของผู้ป่วยให้สอดคล้องกับความเป็นจริงมากขึ้น
การรักษาแบบปรับความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล
การรักษามุ่งให้ผู้ป่วยมีการปรับตัวต่อสิ่งแวดล้อมและผู้อื่นให้ดีขึ้น
การรักษาจิตบำบัดเชิงลึก
เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเข้าใจปมขัดแย้งที่อยู่ในจิตใจตนเองจนนำมาสู่โรคซึม
เศร้า
ข้อแนะนำที่ช่วยในการส่งเสริมการรักษาอาการซึมเศร้า มีดังต่อไปนี้
1. การออกกำลังกาย การออกกำลังกายนอกจากจะช่วยทางร่างกายแล้ว
จิตใจก็ยังจะดีขึ้นด้วย
ถ้าได้ออกกำลังกายร่วมกับผู้อื่นด้วยก็จะยิ่งช่วยเพิ่มการเข้าสังคม
ไม่ทำให้รู้สึกว่าตนเองโดดเดี่ยว
2. อย่าคาดหวังหรือตั้งเป้าหมายยากเกินไป
ช่วงนี้เป็นช่วงเวลาที่เรายังต้องการการพักผ่อนทั้งทางร่างกายและจิตใจ
การกระตุ้นตนเองมากไปกลับยิ่งจะทำให้ตัวเองรู้สึกแย่ที่ทำไม่ได้อย่างที่
หวัง
3.เลือกกิจกรรมที่ทำให้รู้สึกดี ๆ มักจะเป็นสิ่งที่เราเคยชอบ
4. พยายามทำกิจกรรมที่ทำร่วมกับคนอื่น มากกว่าที่จะอยู่คนเดียว
หลักการเกี่ยวกับอารมณ์ความรู้สึกอย่างหนึ่งก็คือ
ความรู้สึกที่เกิดขึ้นนี้จะไม่คงอยู่ตลอดไป แต่จะขึ้น ๆ ลง ๆ ในแต่ละช่วง
คนที่มีความโศกเศร้ามักจะรู้สึกหมดหวัง
คิดว่าความรู้สึกนี้จะคงอยู่กับตนเองตลอดเวลา
ในความเป็นจริงแล้วจะมีอยู่บางช่วงที่อารมณ์เศร้านี้เบาบางลง
ซึ่งจะเป็นโอกาสที่ให้เราเริ่มกิจกรรมที่สร้างสรรค์
เพื่อให้มีความรู้สึกที่ดีขึ้น
5. อย่าตัดสินเรื่องที่สำคัญต่อชีวิต เช่น การหย่า การลาออกจากงาน ณ
ขณะที่เรากำลังอยู่ในภาวะซึมเศร้านี้ การมองสิ่งต่าง ๆ
ในแง่ลบอาจทำให้การตัดสินใจผิดพลาดไปได้ ควรเลื่อนการตัดสินใจไปก่อน
หากจำเป็นหรือเห็นว่าปัญหานั้น ๆ เป็นสิ่งที่กดดันเราทำให้อะไร ๆ แย่ลงจริง
ๆ ก็ควรปรึกษาผู้ใกล้ชิดหลาย ๆ คนให้ช่วยคิด
6. การแก้ปัญหาให้แยกแยะปัญหาให้เป็นส่วนย่อย ๆ
การมองปัญหาโดยไม่แยกแยะจะทำให้เกิดความรู้สึกท้อแท้ ไม่รู้จะทำอย่างไร
การจัดเรียงลำดับความสำคัญของปัญหาว่า เรื่องไหนควรทำก่อนหลัง
แล้วลงมือทำไปตามลำดับโดยทิ้งปัญหาย่อยอื่น ๆ ไว้ก่อน
วิธีนี้จะพอช่วยให้รู้สึกว่าตนเองยังทำอะไรได้อยู่
ข้อแนะนำในการดูแลสำหรับญาติ มีดังนี้
1. รับฟังด้วยความเข้าใจ ใส่ใจอารมณ์ของผู้ป่วยที่มีความอ่อนไหวมาก
และหลายครั้งเข้าใจยาก การรับฟังอย่างเข้าใจ โดยไม่ตัดสิน
จะช่วยให้ความรู้สึกของผู้ป่วยดีขึ้นที่มีคนพร้อมจะเข้าใจตัวเขาอย่างแท้
จริง
2. ชวนคุยบ้างด้วยท่าทีที่สบาย ๆ พร้อมที่จะช่วยเหลือ โดยไม่กดดัน
ไม่คาดหวัง ไม่คะยั้นคะยอว่าต้องพูดคุยโต้ตอบได้มาก
เพราะท่าทีที่คาดหวังมากจะทำให้ผู้ป่วยรู้สึกแย่ที่ทำให้ญาติผิดหวัง
3. เปิดโอกาสให้ได้ระบายความคิดความรู้สึก ที่ไม่ดี ที่รู้สึกแย่ ต่าง ๆ
ออกมา โดยเฉพาะความคิดอยากฆ่าตัวตาย
การที่ผู้ป่วยได้พูดได้ระบายออกมาจะช่วยผ่อนคลายความตึงเครียดในใจลงได้
อย่างมาก
โรคนี้ไม่ได้อาการดีขึ้นทันทีที่กินยา การรักษาต้องใช้เวลาบ้าง
ส่วนใหญ่จะเป็นสัปดาห์ อาการจึงจะดีขึ้นอย่างเห็นชัด
จึงไม่ควรคาดหวังจากผู้ป่วยมากเกินไป การรักษาด้วยยามีความสำคัญ
ควรช่วยดูแลเรื่องการกินยา โดยเฉพาะในช่วงแรกที่ผู้ป่วยยังซึมเศร้ามาก
หรืออาจมีความคิดอยากตาย การตัดสินใจในช่วงนี้จะยังไม่ดี
ควรให้ผู้ป่วยเลี่ยงการตัดสินใจในเรื่องสำคัญ ๆ
ไปก่อนจนกว่าจะเห็นว่าอาการเขาดีขึ้นมากแล้ว
เมื่อได้รู้จักโรคซึมเศร้ากันแล้ว
จะเห็นว่าโรคซึมเศร้าไม่ได้เป็นแค่อารมณ์ซึมเศร้าเท่านั้น
แต่หากเป็นโรคที่ส่งผลกระทบต่อตนเองและครอบครัว
และหากปล่อยทิ้งไว้ไม่บำบัดรักษา อาจนำมาสู่ปัญหาการทำงานและการดำเนินชีวิต
และบางรายอาจนำไปสู่การฆ่าตัวตายได้
ดังนั้นหากพบหรือสงสัยว่าตนเองและคนใกล้ชิดของคุณป่วยด้วยโรคซึมเศร้า
อย่าได้นิ่งนอนใจ ควรพามาปรึกษาแพทย์
เพราะหากได้รับการบำบัดรักษาอย่างถูกต้อง ด้วยวิธีที่เหมาะสม
คุณและคนใกล้ตัวก็สามารถจะใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขต่อไป.
รศ.นพ.มาโนช หล่อตระกูล
พญ.ทานตะวัน สุรเดชาสกุล
ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
| Create Date : 26 มิถุนายน 2553 |
| Last Update : 26 มิถุนายน 2553 14:43:37 น. |
|
0 comments
|
| Counter : 364 Pageviews. |
 |
|
|
|
|
|
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [