สานตำนาน"ปักขทืน"ปฏิทินล้านนา

คุณภาพชีวิต
เรื่องเด่น

พลิกสื่อพื้นบ้านกลับคืนสู่ชีวิตเด็กไทย
 
 
            คงจำกันได้กับรอยยิ้มและเสียงหัวเราะในวัยเยาว์ อันมีที่มาจากความสนุกสนานเมื่อได้เล่น ส่งผลในวัยเด็กไม่ค่อยป่วยไข้ เพราะมีสุขภาพกาย สุขภาพใจดีตามไปด้วย และการละเล่นส่วนมากที่คนสมัยก่อนเล่น ก็เป็นการละเล่นพื้นบ้านที่เชื่อมโยงความสัมพันธ์ ระหว่างคนรุ่นปู่ย่า พ่อแม่ และลูกหลาน
 
            คุณประโยชน์ที่กล่าวมาทั้งหมดเป็นตัวก่อให้เกิดโครงการดีๆ อย่าง "สื่อพื้นบ้านเพื่อสุขภาวะของเยาวชน" ที่สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท ม.มหิดล ร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และกลุ่มดินสอสี พลิกฟื้นสื่อพื้นบ้านมากประโยชน์กลับคืนสู่ชีวิตเด็กไทย ให้กลายเป็นจุดเริ่มต้นที่คนรุ่นใหม่จะมาช่วยสานคุณค่าสร้างสังคมในแง่ปัญญา ความรัก มิตรภาพ และความหวัง จนกลายเป็นวัฒนธรรมสื่อพื้นบ้านสานสุข หลังจากถูกของเล่นทางเทคโนโลยีในโลกดิจิตอลมอมเมา สร้างความสนุกแค่เปลือกนอกแต่ข้างในไร้แก่นสารมาเนิ่นนาน
 
            โครงการสื่อพื้นบ้านของชาวล้านนาและกลุ่มชาติพันธุ์ไทยใหญ่ ที่ชื่อว่า "สืบสานฮีตฮอย ฮ่วมปอยข่วงผญา" เกิดขึ้นเมื่อช่วงสิ้นเดือน พ.ค. ที่ผ่านมา ณ วัดเวียงหวาย อ.ฝาง จ.เชียงใหม่ โดยมีกลุ่มเยาวชนและชุมชนที่ผ่านเกณฑ์คัดเลือกจาก สสส. เข้าร่วม 5 กลุ่ม นับ 100 ชีวิต ได้แก่ การฟ้อนไต ฟ้อนโต จากเยาวชนชาวไทใหญ่ อ.ฝาง, ซุ้มสาธิตภูมิปัญญาปฏิทินล้านนา และละครเรื่องพิเศษ "มนต์รักปักขทืน" จากเยาวชนบ้านสัน อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย ต่อด้วยขบวนแห่กลองสะบัดชัยฝีมือละอ่อนน้อยจากบ้านเมืองก๊ะ อ.แม่ริม, คณะจ๊อยซอประสานเสียงรุ่นเยาว์ จาก อ.เชียงดาว และสอนตัดตุงล้านนาโดยเยาวชนจาก อ.สันทราย จบท้ายที่ซุ้มของเล่นเดินทางโดยพ่ออุ๊ยแม่อุ๊ยและเยาวชนจาก อ.แม่วาง
 
            ในฐานะเป็นคนเมือง ความสนใจเลยพุ่งเป้าไปที่ศิลปวัฒนธรรมแปลกตา และทราบภายหลังว่ามีคุณค่ายิ่งอย่าง "ปักขทืน" หรือ "ปฏิทินล้านนา" ที่ปัจจุบันเยาวชนเมืองเหนือไม่ใคร่รู้จักและกำลังหดหายไปจากสังคมไทย ทว่ากลับมีเด็กกลุ่มหนึ่งต้องการสืบสาน และปราชญ์ชาวบ้านนามว่า "หนาน" บุญนาค จอมธรรม ก็พร้อมถ่ายทอด ซึ่ง "เอ๋" อรุณรัตน์ กลิ่นเกษร ตัวแทนกลุ่มเยาวชนจากเวียงป่าเป้า จะมาบอกกล่าวถึงความรู้สึกเกี่ยวกับเรื่องนี้
 
            "ปักขทืนโบราณหรือปฏิทินล้านนามีแต่ผู้เฒ่าผู้แก่เท่านั้นที่รู้ แถมยังสืบทอดกันด้วยปากต่อปาก ส่วนวัยรุ่นในปัจจุบันไม่มีใครสนใจ จนปราชญ์ชาวบ้านหวั่นว่าจะหายไปจากโลก เพราะทั้งภาษาพูดและอักขระล้านโบราณก็กำลังสูญหายไปเช่นกัน ซึ่งเยาวชนกลุ่มเวียงป่าเป้าไม่ต้องการให้เป็นเช่นนั้น"
 
            อรุณรัตน์ยังบอกด้วยว่า ในฐานะที่เป็นเยาวชนล้านนารู้สึกทึ่งกับศาสตร์แห่งปักขทืน ที่มีการบอกวันดีวันเสียของปี เป็นการระบุว่าวันไหนของเดือนควรทำการที่เป็นมงคลหรือไม่เป็นมงคล
 
            "คือแต่เดิมเวลาพูดคุยกับพ่อแม่หรือผู้เฒ่าผู้แก่เกี่ยวกับเรื่องวัน เราก็ไม่เข้าใจว่าทำไมต้องห้ามทำอะไรในวันนี้เดือนนี้ เหมือนไม่เข้าใจกันสื่อสารกันไม่รู้เรื่อง แต่พอได้มาเรียนรู้อย่างจริงจังการสื่อสารที่เคยเป็นปัญหาก็ดีขึ้น แถมยังสนิทสนมกับพ่ออุ๊ย แม่อุ๊ยมากขึ้นด้วย ที่สำคัญสิ่งที่ได้จากการเรียนรู้ปักขทือ ทำให้เด็กๆ เข้าใจประวัติศาสตร์ในชนชาติของตัวเอง เมื่อรู้แล้วก็เกิดความภาคภูมิใจและอยากบอกต่อถึงวัฒนธรรมอันสูงค่าของถิ่นล้านนาที่ประเมินค่าไม่ได้" อรุณรัตน์กล่าว
 
            ด้านปราชญ์บุญนาคเล่าถึงที่มาที่ไปของปักขทืนว่า ผู้เฒ่าผู้แก่เชื่อว่าการนับวัน เดือนปี ทำให้ความมุ่งหวังสำเร็จได้ และหากภารกิจสำเร็จก็จะก่อให้เกิดแรงศรัทธาเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันในชุมชน โดยความศรัทธาที่เกิดขึ้นไม่ใช่เรื่องงมงาย แต่เป็นองค์ความรู้ เป็นกุศโลบายสมัยปู่ย่าตาทวดที่ผูกไว้กับโหราศาสตร์ และการเคลื่อนย้ายของดาราศาสตร์ด้วยการนับ จนเกิดเป็นเอกเทศทางวัฒนธรรมที่ไม่มีใครเหมือน
 
            การนับปีปฏิทินแบบปักขทืน ปราชญ์แห่งเวียงป่าเป้าอธิบายให้ฟังว่า จะเริ่มนับเดือน ต.ค. เป็นเดือนแรกของปี เนื่องจากเป็นฤดูผลิดอกออกผลของล้านนา เป็นฤดูแห่งความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ และในแต่ละเดือนจะมีวันดีวันเสียบอกไว้เป็นคำกลอน ซึ่งมีที่มาจากหนังสืออักขระล้านนาโบราณ
 
            โดยหากเป็นเดือนจะดูที่ข้างขึ้นข้างแรม ส่วนในแต่ละปีก็มีวันดีวันเสียที่ห้ามจัดทำงานมงคลกำกับอยู่ด้วย เช่น เดือน 1, 5, 9 วันเสียคือวันอาทิตย์กับจันทร์ เดือน 2, 6, 10 วันเสียคืออังคาร เดือน 3, 7, 11 วันเสียคือวันเสาร์กับพฤหัสบดี ส่วนเดือน 4, 8, 12 วันเสียคือวันพุธกับศุกร์ ที่ต้องมีวันเสียสันนิษฐานว่าการทำอะไรไม่อยากให้เร่งรีบ แต่ควรชะลอเพื่อให้ภารกิจที่จะทำนั้นประสบความสำเร็จสูงสุด
 
            อีกกิจกรรมที่น่าสนใจไม่แพ้กันและแทบไม่เคยเห็นที่ไหน ก็คือ "ฟ้อนโต" ศิลปะการแสดงของชาวไทใหญ่หรือไต โดย "โต" เป็นสัตว์ป่าหิมพานต์ที่มารับเสด็จพระพุทธเจ้าเมื่อครั้งเสด็จกลับจากดาวดึงส์ ชาวไตนับถือเป็นสัตว์สูง และนำมาประกอบการละเล่นเพื่อสืบสานพุทธศาสนา
 
            ในเรื่องนี้ "อาจารย์แดง" จรรยา พนาวงศ์ ครู รร.บ้านเวียงหวาย บอกว่ากิจกรรมที่เกิดขึ้นกับเหล่าเยาวชนล้านนาโดยเฉพาะเด็กไตเป็นความน่ายินดียิ่ง เพราะวัฒนธรรมที่กำลังสูญหายได้พลิกฟื้นกลับคืน เนื่องจากไตเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่ถูกข่มเหงและอพยพมาจากพม่ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่นี่นับ 100 ปีแล้ว และด้วยความต้องการที่ให้ประเทศไทยยอมรับว่าไตเป็นคนไทยเป็นส่วนหนึ่งของประเทศ อีกทั้งกลัวลูกหลานไม่รัก ทำให้เหล่าคนเฒ่าคนแก่ปกปิดความเป็นไตของตัวเอง ไม่ยอมถ่ายทอดวัฒนธรรมไตให้กับเด็กๆ จนขาดการสานต่อ
 
            "เมื่อโครงการเข้ามาให้ความรู้กับคนในชุมชนว่า การละเล่นพื้นถิ่นเป็นเรื่องดีควรอนุรักษ์ เขาก็เข้าใจและเริ่มฟื้นขึ้นมา แม้จะไม่เหมือนเดิม 100% แต่ก็ทำให้เกิดความรู้สึกร่วมจากทุกภาคส่วน โดยเฉพาะเยาวชนที่เป็นหัวหอกสำคัญ ชุมชนที่เคยเงียบเหงาก็กลับมาครึกครื้น เด็กๆ เมื่อมารวมกลุ่มฝึกด้วยกัน เสียงหัวเราะเกิดขึ้น ความสามัคคีเกิดขึ้น เขาได้เล่นกิจกรรมต่างๆ ที่ใช้แขนขาแสดงความสามารถ ไม่ใช่นั่งจมอยู่กับหน้าจอคอมพิวเตอร์จนเสียสุขภาพ"
 
 
 
 
 
ที่มา: หนังสือพิมพ์ไทยโพสต์
ภาพประกอบ: อินเทอร์เน็ต
 
 
Vintage Bridesmaid DressesXoxo Green And Brown Halter Dress70 S Plus Size Salsa DressesBcbg Maxazria Polka Dot Dress Cloud SCheap 1950s DressesCheap A Line DressesCheap Evening DressesCheap Junior Blue DressCheap Long DressesCheap Long Formal DressesCheap Mini DressesCheap Prom Dresses ComCheap Rockabilly DressesCheap Summer DressesConnected Apparel Maxi Dresses Plus SizesDheap DressesMother Of The Bride Plus Size DressesPlus Size Short Length Wedding DressesSexy Mini Tulle DressesStrapless Summer DressesQuinceanera DressesAfrican Inspired Plus Size DressesProm Dress DesignBcbg Prom DressesCouture Prom DressesProm Dresses StoreProm Dress OnlineDesign A Prom DressProm Dresses And GownsProm Dresses GownsProm Dresses ShoesMaternity Prom DressesExotic Prom DressesDesigner Prom DressesBeaded Prom DressesShop Prom DressesProm Dresses OnlineProm DressFormal Prom DressesProm Dresses UkMasquerade Prom Dresses2007 Prom DressesDiscounted Prom DressesStrapless Prom DressesDesigner Prom DressPlus Size Prom DressesProm Dresses On SalePlus Size Prom DressBargain Prom DressesProm Dresses ShopsBuy Prom DressesDiscount Prom DressBlack Prom DressNew Prom DressesBackless Prom DressesLong Prom DressesExpensive Prom DressesProm Dress CheapProm DressesProm Dresses GownProm Dress Websites



Create Date : 12 กุมภาพันธ์ 2553
Last Update : 12 กุมภาพันธ์ 2553 8:02:23 น.
Counter : 574 Pageviews.

0 comments
งานวิวาห์ใต้สมุทร ครั้งที่ 27 ประจำปี 2567 sawkitty
(20 ก.พ. 2567 16:19:40 น.)
ชาวจังหวัดสิงห์บุรี แสดงความจงรักภักดีแด่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพฯ อุ้มสี
(16 ก.พ. 2567 13:23:18 น.)
ททท.โคราช มาร่วมเปิดงาน THE MALL LIFESTORE HAPPY CHINESE NEW YEAR 2024 THE GREATEST DRAGON Noppamas Bee
(12 ก.พ. 2567 08:19:20 น.)
8Riew FEELแฟ โฮมสเตย์ริมน้ำ
(10 ก.พ. 2567 09:24:43 น.)
ชื่อ : * blog นี้ comment ได้เฉพาะสมาชิก
Comment :
 *ส่วน comment ไม่สามารถใช้ javascript และ style sheet
 

Tech-today.BlogGang.com

beaushi
Location :
  

[ดู Profile ทั้งหมด]
 ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [?]

บทความทั้งหมด