ผมหยิบหนังสือเล่มนี้จากชั้นวางหนังสือในร้านคิโนะ พารากอน ร้านประจำ ด้วยเพียงเหตุผลเดียว คือ ชื่อของผู้แปล นพดล เวชสวัสดิ์ ทรานสเลเตอร์ในดวงใจ อีกนิดนึงที่ช่วยให้ตัดสินใจง่ายขึ้น คือ สำนักพิมพ์กำมะหยี่นั่นเอง ซึ่งไม่เคยทำให้ผิดหวังในการคัดหนังสือเลย นอกจากเหนือจากนั้นไม่อาจมีสิ่งใดทำให้ผมอยากหยิบหนังสือเล่มนี้ จากชื่อเรื่องที่บ่งบอกถึงเส้นเรื่องของหนังสือ รวมไปถึงเรื่องราวที่อาจเกิดขึ้นในหนังสือ ไม่อาจกวักมือเรียกผมให้พาหนังสือเล่มนี้กลับบ้านได้ เพราะแน่แก่ใจว่าต้องเป็นเรื่องราวของเพศที่สามในสังคมอย่างเกย์ หรืออะไรก็ตามที่สังคมให้ชื่อกำกับเอาไว้ เพราะแม้กระทั่งหนังออสการ์อย่าง Brokeback Mountain ผมก็ไม่ได้เข้าชม ไม่ใช่เพราะผมรังเกียจเพศที่สาม หรือดัดจริตรับไม่ได้กับเรื่องนี้ แต่เพราะไม่อาจรู้ว่าจะนำตัวเองเข้าไปสู่ในเรื่องราวอย่างไร วิธีอ่านหนังสือของผมช้านานมาแล้วคือนำตัวเองเข้าไปผูกกับเรื่องราวเบื้องหลังตัวอักษร แต่คราวนี้นามผู้แปลผนวกสำนักพิมพ์ ก็มีชัยเหนือเหตุผลนานา และผมอยากจะกล่าวตั้งแต่บรรทัดนี้ว่า มีเหตุผลผุดโผล่มากมายตามระยะทางระหว่างอ่านไปจนถึงบทสรุปเรื่องราว ที่ผมอยากบอกเล่ากล่าวสู่ผู้คนรอบตัว รวมไปถึงเขียนบทความนี้ขึ้นมา หวังเพียงให้ใครสักคนที่ยึกยักลังเลไม่อยากหยิบพาหนังสือเล่มนี้กลับบ้านไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใด ไม่ว่าจะเป็นเหตุเดียวกับผมหรือไม่ ได้รีบจ่ายเงินและพากลับบ้านทันที เช่นนั้นก็ถือว่าความตั้งใจของผมประสบชัย

และตามชื่อเรื่องที่ไม่อ้อมค้อม ซามูไรสีม่วง เป็นเรื่องราวรักระหว่างชนชั้น ซึ่งก็นับว่ายากยิ่งอยู่แล้วกับยุคสมัยซามูไร สมัยเอโดะ หากแต่ความยากมิใช่ชนชั้นระหว่างพ่อค้ากับคนธรรมดา แต่เป็นชนชั้นสุดสูงแห่งยุคสมัยอย่าง ซามูไร และชนชั้นต่ำต้อยใต้อำนาจของซามูไรอย่างชาวนา แต่ฟูซาโอะก็เป็นชาวนาหน้าสวยแถมยังเขียนหนังสือได้ เรื่องราวจึงเริ่มจากตรงจุดนั้น เมื่อซามูไรเฒ่าพ่อของโอกิโมโตะ ผู้สืบทอดตำแหน่งมหาซามูไรแห่งดินแดน เมื่อซามูไรเฒ่าสนใจต่อชาวนาหนุ่มน้อยหน้าสวย จึงออกพบถึงกระท่อมของชาวนา พาอนาคตมหาซามูไรมาด้วย เหตุการณ์ที่เป็นดั่งคำสาปจึงเกิดขึ้นกับเค้าทั้งสองคน

ผู้เขียนพาเราไปสำรวจความสัมพันธ์ของชายรักชายในยุคเอโดะ ถ้าเป็นยุคนี้สมัยนี้คงไม่ผิดแปลกเท่าใดนัก เมื่อบ่อยครั้งเรายังเห็นหนุ่มหนุ่มเดินจับมือกัน หรือจะเป็นสาวสาวนั่งโอบไหล่กัน มีให้เห็นกันจนเจนสายตา แต่กับเรื่องราวในสมัยนั้นไม่ได้ง่ายดายเลย อีกทั้งอีกชายเป็นถึงผู้สืบทอดตำแหน่งมหาซามูไร การทำอะไรจึงอยู่ในสายตาตลอด แต่ทั้งสองก็เล็ดลอด หลีกหลบ แอบพบปะกันได้เนือง ๆ เส้นเรื่องของซามูไรสีม่วงนี้ดำเนินไปสองภพสองสถานะเวลา ตัดไปมาระหว่างสมัยเอโดะที่สองหนุ่มมีชีวิตโลดแล่นอยู่ กับสมัยปัจจุบันที่ทายาทของมหาซามูไรได้นำบันทึกลายมือที่ตกทอดมา ให้มายูมิ นักสืบประวัติศาสตร์ ได้ช่วยไขปริศนาบันทึกเก่าแก่ฉบับนี้ ที่หะแรกครอบครัวต่างคิดว่าเป็นบันทึกจากซามูไรต้นตระกูล แต่กาลกลับกลายเป็นว่าบันทึกฉบับนี้ถูกขีดเขียนโดยฝีมือชาวนาผู้ต่ำต้อย

ความรักของทั้งสอง นอกจากจะหลบเร้นแล้ว ยังมีอุปสรรคมากมาย แต่ทั้งคู่ก็ได้พ่ายแก่อุปสรรคนั้นโดยง่าย ยังเฝ้าพยายามแม้จะมองไม่เห็นปลายทางเลยก็ตาม ความรักของทั้งคู่ในเรื่อง ผมมองว่าบางครั้งสวยงามไม่ว่าจะเป็นบทบรรยาย หรือบรรยากาศในเรื่อง จนทำให้บางครั้งมีน้ำตาซึมกับความรักที่ทั้งคู่มีต่อกัน แต่บางครั้งก็รู้สึกได้ถึงความสุดโต่งและเกินไปในบางจังหวะ จนนำไปสู่โศกนาฏกรรมท้ายเรื่องในที่สุด ซึ่งไม่มีผู้เกี่ยวข้องคนใดในเรื่องมีความสุขสมหวังเลย ดีหน่อยก็จะเป็นเพียงปมปมหนึ่งติดค้างอยู่ในใจแต่ไม่มีวันจะคลายปมได้ หนักสุดก็สิ้นชีพลาโลก ทั้งในรูปธรรมและนามธรรม

งานเขียนชิ้นดีเล่มนี้ ได้รับการถ่ายทอด โดยสารภาษา จากมือแปลฉมังยุทธ์ ทำให้ภาษามีความสละสลวย ไม่ได้หวานเยิ้มจนเลี่ยนสายตา หรือหนักหน่วงจนปวดขมับ แต่วางเรียงเพื่อกระชับเรื่องราวได้อย่างเหมาะสม ทำให้ผมสัมผัสได้ว่าหากเป็นในภาษาดั้งเดิมต้นฉบับจะสละสลวยกว่านี้เพียงใด เป็นงานที่อ่านง่ายไม่รีดเค้นบีบคั้นสมองให้พองตัวมากเกินไปนัก ผมไม่อาจกล่าวว่าเมื่ออ่านจบเราจะเข้าใจและเห็นใจคู่รักเพศเดียวกัน แต่สิ่งที่ผมได้จากหนังสือเล่มนี้ คือ