จาก...ที่หนึ่งสู่ที่หนึ่ง ดุจชีวิตเดินทางเพื่อเริ่มต้นสู่การเติบโตที่ยิ่งใหญ่

วันนี้นำสาระดี ๆ มีทั้งด้านวิชาการเยอะหน่อยค่ะ
ได้กลับไปเยี่ยมบ้านเกิดที่สมุทรสาครมาได้เห็นต้นจากริมตลิ่งรอบ ๆ บ้านแล้วทำให้นึกถึงเมื่อครั้งยังเด็ก ๆ ได้ใช้ประโยชน์จากต้นจากหลากหลายอย่าง แต่ต้นจาก ผลจากก็ยังได้ให้แง่คิดดี ๆ สำหรับเราได้ทำให้เห็นการพัฒนา การมองคุณค่าของชีวิต

สำหรับชีวิตที่มีหลากหลายมุมมอง แต่การได้มองผ่านต้นจากเหล่านี้ ทำให้เราได้เห็นสัจธรรมว่าชีวิตไม่อาจย้อนกลับคืนผ่านแล้วผ่านไปคงเหลือแต่ความทรงจำที่ดีและคุณค่าที่มียังคงดำเนินคุณค่าต่อไปเพื่อการพัฒนาให้งอกงาม และเจริญเติบโต

จากข้อคิดสำหรับชีวิตได้ในมุมหนึ่งด้วยการมองต้นไม้ชนิดนี้ค่ะ
นั่นคือจาก ที่หลาย ๆ ชีวิตได้เคยสัมผัสใกล้ชิด
เช่นเดียวกับชีวิตของบางชีวิต ที่เปรียบได้เหมือนผลจาก
ธรรมชาติของผลจากเมื่อผลแก่จัดจะร่วงหล่นสู่น้ำและไปเกิดในที่ต่าง ๆ
และขยายพันธุ์ให้เกิดความสมดุลทางธรรมชาติ และยังช่วยรักษาริมฝั่ง
ชายเลนป้องกันการพังทลายของตลิ่งเป็นอย่างดีค่ะ

แม้ว่าจากบางผลจะไม่เคยได้อยู่ในที่ ๆ ใกล้จากถิ่นที่เคยเกิด
มันสามารถเดินทางไปตามเส้นทางที่อาจไม่ได้กำหนดด้วยมันเอง
เป็นเพราะสายน้ำพัดพาไป ให้ได้มีชีวิตใหม่ ๆ ในที่แห่งใหม่และยังสร้างความเจริญทางธรรมชาติให้กับสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี ได้เป็นที่
อยู่อาศัยของกุ้ง หอย ปู ปลา สร้างความอุดมสมบูรณ์ให้ริมตลิ่ง
และจากเป็นต้นไม้ที่มีประโยชน์คู่กับคนไทยมานานแล้ว สมัยก่อน
บ้านจะสร้างด้วยหลังคาจากกัน แต่ความเจริญ ทำให้หลังคาบ้าน
เกือบทุกหลังเปลี่ยนแปลงไป แต่จากก็ยังมีความนิยมอย่างสูงเช่นเดิม
ผลจากรับประทานได้ ใบจากทำหลังคา หอขนม ทำเครื่องใช้
ทำของเล่น สานปลาตะเพียน สานตระกร้อ ก้านใบทำไม้กวาด
ลำต้นตากแห้งทำเสาปักใช้ปลูกต้นไม้เลื้อยได้เติบโต
กระแสนิยมธรรมชาติเกิดขึ้นมากในยุคนี้ ทำให้คนเราเริ่มโหยหา
สิ่งที่เคยเป็นเคยอยู่เดิมที่กำลังจะเปลี่ยนแปลงไป
และถ้าไม่ดูแลรักษาไว้ ไม่ช้าไม่นาน ก็อาจจะค่อย ๆ สูญหายไป
แต่คิดว่าสังคมไทยเราจะมีอีกหลาย ๆ กลุ่ม หรือหลายคน
จะไม่ลืมคุณค่าเหล่านี้ค่ะ
อยากให้ช่วยกันรักษาและดูแลชายฝั่งแม่น้ำ
และต้นไม้บริเวณริมฝั่งชายเลนกันค่ะ
อย่างน้อยธรรมชาติก็จะได้คงอยู่กับเราจนชั่วลูกชั่วหลานสืบไป สัตว์น้ำต่าง ๆ ที่เคยหาง่าย อย่างปลากระบอก ปลาอีกง กุ้ง ปู จะได้กลับคืนมาเหมือนเดิม

เลยจะนำเสนอสาระดี ๆ ของต้นจากมาให้ทราบกันค่ะ

ต้นจาก








มีชื่อสามัญว่า : Mangrove Palm, Nipa Palm, Atap Palm

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Nypa fruticans Wurmb.

จากเป็นพืชตระกูลปาล์ม อยู่ในวงศ์ Palmae เจริญเติบโตได้ดีบริเวณป่าชายเลน เขตปากอ่าวและปากแม่น้ำ ตามริมตลิ่ง ริมแม่น้ำท่าจีน แม่น้ำแม่กลอง ตามลำคลองน้ำกร่อยแถบจังหวัดสมุทรสาคร จังหวัดสมุทรสงคราม จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดจันทบุรี ฯลฯ




ลักษณะต้นจาก ลำต้นโผล่ขึ้นจากดินเลนหลาย ๆ ต้น เรียกว่า “กอจาก” ซึ่งมีลักษณะอวบแผ่กว้างออกมีใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับตรงข้ามคล้ายใบมะพร้าว แต่ใบมีสีเขียวเข้มเป็นมันเงา ใบกว้างกว่าใบมะพร้าว ใต้ใบมีนวลสีขาวคล้ายนวลใบตอง บริเวณก้านใบตรงมีเส้นคล้ายยาเส้น (ยาสูบ) สั้น ๆ ยาวประมาณ 1 ซม. เกาะติดตรงก้านใบเว้นระยะตลอดก้านใบ



การเจริญเติบโต เจริญเติบโตได้ดีบริเวณน้ำกร่อย บริเวณดินเลนที่เหนียวและแข็งทนต่อสภาพความเค็ม มีน้ำกร่อยท่วมขัง ชอบแสงแดดจัด นิยมปลูกเพื่อป้องกันตลิ่งพังและกันการกัดเซาะดินบริเวณริมแม่น้ำ

ลักษณะดอก ดอกมีลักษณะเป็นลำก้านตรงโผล่ขึ้นมาจากดินลักษณะดอกตัวผู้มีกลีบสีน้ำตาลห่อหุ้มส่วนเกสรที่โผล่ขึ้นมาดอกลักษณะคล้ายว่านนางกวัก ยาวประมาณ 6 – 7 ซม. มีละอองเกสรสีเหลืองเกาะตามดอกเมื่อแก่ดอกจะมีสีส้มจนเป็นสีน้ำตาล ส่วนดอกตัวเมียอกเป็นผลเล็ก ๆ ติดกับโหม่ง




ลักษณะผลส่วนปลายแหลมสีน้ำตาลอ่อนเกาะติดกันเป็นช่อกลม โดยผลเรียงกันแน่นรวมกันเป็นกลุ่มลักษณะกลม ๆ เรียกว่า “โหม่ง” ก้านผลมีผิวขรุขระคล้ายหนามสั้น ๆ ก้านดอกตัวเมียสั้นกว่าดอกตัวผู้ เมื่อผสมเกสรจะติดผลจะมีขนาดผลใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ จนโหม่งผลจากโตขึ้น








การดูว่ารับประทานได้หรือยัง สังเกตจากผลจะมีสีน้ำตาล หากแก่เกินไปจะมีสีเข้มเกือบดำ เมื่อทุบแยกผลออกจากกันจะมีลักษณะแบน เป็นเหลี่ยมส่วนปลายผลอ้วนส่วนที่ติดกับก้านขั้วโหม่งจาก จะมีขนาดเล็กลีบกว่าส่วนปลายผล มีสีขาวจนถึงสีเหลือง เมื่อผ่าผลเนื้อเป็นลักษณะใส ๆ นุ่มนิ่ม ใช้ช้อนตักรับประทานมีรสชาติ หวาน หอม อร่อยนุ่มลิ้น หากผลอ่อนมากจะไม่มีเนื้อ จะมีแต่น้ำด้านในผล (สมัยเด็ก ๆ ชอบผู้ใหญ่ผ่า เป็นไข่เต่า (ลักษณะเหลือเยื่อหุ้มน้ำรสชาติหวาน ๆ หอม ๆ เหมือนไข่เต่าเวลารับประทานจะมีแต่น้ำ แตกอยู่ในลิ้น) และหากแก่มากเนื้อจะมีสีขุ่นขาวและแข็ง ลักษณะเปลือกหุ้มเนื้อมีสีเหลืองอ่อนมีเส้นใยคล้ายเปลือกมะพร้าวหากผ่าทิ้งไว้นานเปลือกจะเปลี่ยนสีเป็นน้ำตาลเข้ม



ข้อควรระวัง หากยางผลจากที่ผ่ากระเด็นใส่เสื้อผ้า หากปล่อยทิ้งไว้ไม่ซักทันที จะติดเป็นคราบสีน้ำตาลและซักไม่ออก

ฤดูกาล จากจะออกดอกในช่วงปลายฤดูหนาวจนถึงฤดูร้อนแล้วแต่สภาพอากาศและช่วงที่เก็บผลรับประทานแบบไม่อ่อนไม่แก่เกินไปเป็นหน้าหนาว และบางทีมีไปจนถึงช่วงปลายฤดูฝนเลย

การขยายพันธุ์ ทำได้ 2 วิธีคือ การแยกหน่อจากกอเดิมออกปลูก ซึ่งทำได้ยากเพราะรากต้นจากลึก กับอีกวิธีคือ การใช้เมล็ดแก่ที่หลุดร่วงจากโหม่งแล้วมาเสียบลงในดินเลน โดยให้ส่วนที่ติดขั้วโหม่งจากไว้ด้านบนส่วนปลายอยู่ในดิน หรือตามธรรมชาติจากจะร่วงหล่นจากโหม่งและลอยไปตามน้ำเมื่อไปติดตามริมตลิ่งก็จะงอกต้นใหม่ขึ้น



ความเข้าใจผิดของลูกจากกับลูกตาว ส่วนใหญ่คนจะสับสนเรียกลูกตาวเป็นลูกจากอาจเป็นเพราะคนส่วนใหญ่ไม่เคยเห็นและไม่เคยรับประทานผลจาก จึงทำให้สับสน





ลักษณะของลูกจากลจากเนื้อในจะมีขนาดใหญ่มากกว่าลูกตาวและไม่มีให้รับประทานตลอดทุกฤดูเหมือนลูกตาว จะได้รับประทานลูกจากก็เป็นช่วงหน้าหนาว (ฤดูน้ำเกิด/น้ำขึ้น) ไปจนถึงฤดูฝนๆ ที่เดือนพฤษภาคมอาจจะยังพอมีให้ได้รับประทานบ้างแต่อาจจะแก่และแข็งไปหน่อย

การรับประทาน ภาคใต้นิยมนำช่อดอกอ่อนลวกราดกะทิจิ้มน้ำพริก หรือนำไปแกง ช่อดอกมีน้ำหวานใช้ทำน้ำตาล เนื้อผลนำมาเชื่อมเป็นลูกจากลอยแก้ว หรือรับประทานสด ๆ

ใบอ่อนของจากนำมาห่อขนมข้าวต้มมัดใบจาก ข้าวต้มลูกโยน ทำเป็นที่มวนใบยาสูบ

ใบจากแก่ใช้มุงหลังคา




ใช้ทำที่รองก้นหม้อข้าวหม้อแกง เรียกว่า “เสวียน”โดยนำใบจากมากำแล้วมัดด้วยตอกเป็นเปราะ ๆ แล้วโค้งเป็นวงตามขนาดของหม้อแต่ละขนาดก็เป็นเสวียนหม้อใช้สำหรับวางหม้อร้อน ๆ ที่ยกลงจากเตาได้แล้วถือเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น

ใบจากแก่ใช้ทำที่ตักน้ำ

ทำขนมจาก โดยใช้ข้าวเหนียวดำแช่น้ำและโม่เป็นแป้งใส่กะทิและน้ำตาลกวนให้เหนียวห่อด้วยใบจากห่อใช้ไม้กลัดมากลัดนำไปปิ้งไฟให้ใบจากเหลืองเกรียมมีกลิ่นหอม

ทำข้าวต้มมัดใบจากไส้กล้วยใส่ถั่วดำด้วย อร่อยมากหอมใบจากที่ห่อไว้

ใบจาก ใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรคท้องเสียได้ โดยนำใบจากมาต้มน้ำดื่ม หากคั้นเอาน้ำจากต้นอ่อนผสมกับน้ำกะทิรับประทานแก้โรคเริม และรากเผาเป็นเถ้านำเถ้าไปใช้อุดแก้ปวดฟัน





คุณค่าทางอาหาร ของลูกจาก เนื้อในของผลจาก มีคุณค่าทางอาหาร ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต แคลเซียม ฟอสฟอรัสและธาตุเหล็ก

แหล่งที่มา : ประสบการณ์รักบ้านเกิดริมฝั่งแม่น้ำท่าจีนหัวมุมคลองตาฉุย จังหวัดสมุทรสาคร และสาระจากคุณค่าอาหารและการกิน (สนพ.แสงแดด)

ทำข้าวต้มมัดใบจาก







ภาพข้าวต้มมัดใบจาก ทั้งสองภาพ ขอบคุณแหล่งที่มา //www.bansuanporpeang.com/node/5257


ขนมจาก นำใบจากมาห่อแป้งข้าวเหนียวดำใส่มะพร้าวอ่อนแล้วย่างบน
ไฟให้ใบจากเกรียม ๆ ขนมข้างในสุกมีกลิ่นหอม อร่อยมาก ๆ ค่ะ


ภาพขนมจาก ขอบคุณแหล่งที่มา //www.som-see.blogspot.com


วิธีการเย็บจากสำหรับมุงหลังคาจาก



ภาพการเย็บใบจากมุงหลังคา ขอบคุณแหล่งที่มา //www.lek-bangdon.blogspot.com

ผลลูกจากที่ผ่าเห็นเนื้อขาวใส



ภาพผลจาก (ลูกจาก) ผ่าเห็นเนื้อด้านใน ขอบคุณแหล่งที่มา //www.lek-bangdon.blogspot.com





จากกองโตที่เห็นทั้งหมดนี้เป็นผลงานการเย็บของป้าดิฉันเอง
จำนวน 3,000 ตับ ใช้เวลาในการเย็บเกือบ ๆ 6 เดือน มีออเดอร์
สั่งตรงจากแถวภาคเหนือค่ะ เดี๋ยวนี้หาดูบ้านมุงหลังคาจากยากแล้ว
ส่วนใหญ่จะนำไปใช้มุงหลังคาทำฟาร์มเพาะเห็ด
หรือไม่ก็เทำร้านอาหารเป็นหลังคาจาก

Create Date : 28 กรกฎาคม 2554
Last Update : 25 มีนาคม 2555 12:00:44 น.		19 comments
Counter : 7136 Pageviews.
Share Tweet